Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

alvàtu , nm: balbatu* Definition est una prima aradura, prus che àteru in terra annigrina, a manera chi candho si depet semenare, sa terra siat prus fàcile a dha trebballare, apat pigau sole e crescat méngius sa cosa Synonyms e antonyms alvatadura, barbatada, manígiu Translations French jachère English fallow land Spanish barbecho Italian maggése German Brache.

annicrínu , agt, nm: annighinu, annigrinu, annixinu, anníxinu Definition terra crua, nau de unu terrenu, chi o su chi est de meda (ma fintzes solu calecunu annu) chentza trebballau, chentza prenu, terrenu incruau; nau de animales, mescamente is boes, chi tenent un'annu Synonyms e antonyms annicrarju, crodina, cudrivu, rodiu Sentences no tenzo boza de assulcare tancas annijinas ◊ sa terra in s'annighinu ndh'essit a làbidas, arendhe Etymon srd. Translations French friche, terrain inculte English uncultivated land Spanish baldío, erial Italian terréno a ripòso, incólto German Ödland.

àra 1 , nf Definition su semenadu Synonyms e antonyms aracioni Sentences s'ara de cust'annu est andhada bene Etymon srd. Translations French terrain semé English sown land Spanish sembrado Italian seminato German Saatland.

barracéllu , nm: barrantzedhu, barrantzellu, barratzellu, barricellu, barrucellu Definition genia de castiadore o guàrdia armada chi, in cumpangia, girat su sartu giaendho atentzione po furas o dannos, faet vardiania Synonyms e antonyms campiste / cdh. baruncedhu Sentences est tentanne su locu che barratzellu vonu ◊ sos barrantzellos ca sunt de su logu ischint chie est chi ponet fogu ◊ su barracellu m’iat biu furendi Scientific Terminology prf Etymon spn. Translations French garde champêtre English land warden Spanish barrachel Italian guàrdia campèstre German Feldhüter.

basabèis , nm Definition genia de erba, ispina tzurpa Synonyms e antonyms ispinaturpa, ispronedhu, spronitu Scientific Terminology rba, Tribulus terrestris Etymon srd. Translations French tribule, tribulus English land caltrop Spanish abrojo, tríbolo Italian trìbolo German Burzeldorn.

campàriu , nm Definition castiadore de campu Sentences in bidha no dhui fuat su barrucellau ma iant postu dus campàrius Translations French garde champêtre English land warden Spanish guardia de la campiña Italian guàrdia campèstre German Feldwache.

catàstu , nm Definition registru de terrenos e domos cun logu, númeru e propietàriu; ufíciu ue tenent e contivígiant custos registros Translations French cadastre English land register Spanish catastro Italian catasto German Kataster.

egàdu , agt Definition nau de unu terrenu, chi est de annos meda chentza prenu, chentza trebballau Synonyms e antonyms annicrinu, rodiu Translations French terrain inculte English uncultivated land Spanish yermo Italian terréno incólto German ungepflegtes oder unbebautes Grundstück.

furriadólzu , nm, agt: furriadórgiu, furriadorju, furriadorzu, furriadroxu Definition tretu inue si fúrriat, a ue si faet fúrriu, logu (e aprigu, barracu, pinnetu, domo) a ue si torrat a crocare, a istare Synonyms e antonyms biradorzu, furriada, ghiradorju / barraca, domo, pinnetu / bidhichedha, bidhiciolu, madau, trechinzu Idioms csn: non lassare perdas in furriadórgiu = circai a perda furriada, forrogare e betare apare totu, chirchendhe; bentu furriadorzu = chi est tirendhe candho goi candho gai, chena frimmesa ne de fortza e ne de filada Sentences Tzitzu fit ómine chi connoschiat onzi segretu e furriadorzu ◊ custos sunt ammentos de unu tempus chena furriadorzu 2. me in su Sulcis unu tempus is bidhas fiant furriadroxus ◊ aiant fatu unu bellu pículu de caminu a pè ca s'istrada no imbatiat finas a su furriadolzu ◊ die manna cun die visitant cuiles e furriadolzos ◊ sos furisteris fint remonzendhe sos trastos pro leare su caminu de su furriadorzu Scientific Terminology pst, slg Etymon srd. Translations French tournant, point de repère, point de retour English turning-point, land mark Spanish punto de vuelta, de referencia Italian punto di svòlta, di riferiménto, di ritórno German Wendepunkt, Bezugspunkt.

irbarcàre , vrb: isbarcai, isbarcare, sbarcai Definition essire o bogare de sa barca a terra, nau prus che àteru po essire, calare o iscarrigare a terra de sa nave, de s'aeroplanu, a s'acabbada de unu viàgiu Synonyms e antonyms | ctr. imbarcai Sentences sos astronàutas nostros sunt irbarcaos a terra ◊ ita funt abetendi? immoi ge podiant isbarcai puru! Translations French débarquer English to land, to disembark, to put down Spanish desembarcar Italian sbarcare German ausschiffen.

pedàssu, pedàtzu , nm Definition orrugu de terrenu, de calecun'àtera cosa; fintzes orrughedhu de cosa chi si ponet asuta de calecunu trastu o àteru po acotzu, po cicire méngius, a bisura de pei (e deosi est fintzes su truncu o cambu ue si ponet s'istica, si faet s'iferta, e fintzes traessile de un'iscala) Synonyms e antonyms acantu 1, arrogu, bículu Sentences si ndhe podiant fintzas brigonzare a murruzare a nois unu pedassedhu de terra pro narbone! ◊ pedassos de peta 2. a donzi puntedhu li cheret su pedatzu suo Etymon spn. pedazo Translations French pièce de terre English plot of land Spanish parcela Italian appezzaménto German Grundstück.

rodíu , nm, agt: rotiu, rudiu, rúdiu, rutiu Definition terra crua, annigrina, de annos meda chentza trebballada Synonyms e antonyms annicrinu, arestadu, arrudiau, egadu Sentences fint faedhendhe de rodiu e de bidustu ◊ in sos golleis be sont sos rudios e in sos sétiles sas terras araas (L.Loi)◊ sa Sardigna tandho fit coment'e una terra vírgine, o rutia ◊ custu terrinu fit rudiu ot'annos, ma ocannu l'apo prenu 2. custas sunt terras rodias ◊ fizu meu fit beranilendhe sa terra rotia, preparendhe sas tulas pro s'atunzu ◊ che massaju chi, rutiu e lanzu barvatu at bortuladu a die intreu, de su sole bramaiat s'ocasu 3. rutias torrant d'atunzu sas malinconias (T.Rubattu) Surnames and Proverbs prb: a terra rutia sèmenala a su chi bi essit Etymon srd. Translations French terrain inculte English waste land Spanish terreno inculto, erial Italian terréno incólto German unbebautes Grundstück.

semenéri , nm: semenériu, semmenériu, siminériu Definition logu o terrenu a semenare laores (a logos fintzes su tempus de semenare)/ ammanitzare su semenériu = dolare sas terras de agrile dai su restuju, dai su matedu, limpiai sa terra po èssiri pronta a dh'arai torra Synonyms e antonyms semenedu Sentences a líminas de semenériu ammaniaiant un'andhàina de deghe metres de terra neta a manera de pòdere narvonare totu su logu chene perígulu Etymon itl.p semineri Translations French terrain semé English sowable land Spanish sembradío Italian seminativo German Saatland.

smuròni , nm Definition trèmene, terra chi si che calat a bàsciu totu impare Synonyms e antonyms immàrgine, isteremamentu, procuabba, smuronamentu Etymon srd. Translations French éboulis English land slip Spanish desmoronamiento Italian frana German Bergrutsch.

tèrra , nf Definition su pianeta chi sustenet s'umanidade, logu de s'istória de s'umanidade, atesu de su Sole unos 150 milliones de chilòmetros, de forma tundha a bisura de bòcia; parte de su pianeta chi essit fora de is abbas distinta in paris, costeras, montes, ispartzia in continentes e ísulas, inue creschent matedu e animales, nau mescamente in su sensu de istérria, logu de pòdere medire de longària e largària, mannu e chentza làcanas o fintzes (oe mescamente) ispartziu in istados segundhu sa gente chi dhue faet abbitu, dhue bivet o ndh'est mere, e a orrugos piticos po su prus de propiedade privada, possessos; materiale, orroca isfata, fata a farinos, a pruine, ammesturada in pitzu, su pígiu de fora, cun materiale orgànicu a tales de dha pòdere trebballare e prantare, semenare, distinta in calidades segundhu comente e de ite fut s'orroca isfata / is movimentos de sa Terra pianeta: movimentu de rodiamentu (in sensu antioràriu), de rivolutzione (a inghíriu de su Sole), de traslatzione (totu impare cun su Sole e is àteros pianetas de su sistema, in sa galàssia) Synonyms e antonyms mundhu / locu 1, terrenu / terraminzu | ctr. aera, celu, mare Idioms csn: t. manna, terravrimma = continente; Terrasanta = sos logos ue est nàschidu e at preigadu Cristos; arrogu o bículu de t. = terrinu, istérrida de pagu tretu marcada cun làcanas; t. crua = annigrinu, terrenu chentza trebballau; t. búida = terrinu líchidu, chentza semenadu; terras manixadas = triballadas, ammanitzadas pro sa laorera de s'annu benidore; t. prena a trigu, a órgiu, a fà, o àteru = chi bi ant semenadu trigu, orzu, fae, o àteru; unu moi de t. = terrinu ue bi cabet unu tantu de sèmene (unos 45 litros); t. abbenada = benatzu, logu bassu, paris, ue bi sumit abba; t. de pauli = logu a fossu ue bi abbarrat s'abba apojada; t. imbriaga = balla balla de abba de su pròere a tropu; lassai istirai sa t. = candho at própiu, lassare asciutare, chi sa terra suspat bene s'abba; t. matzosa = tropu gàrriga pro andhare bene a l'arare; andai terra terra = a paris a terra, chentza si ndhe supesare de t. (es. comente andhat sa colora), bassu, chentza si ndhe pesare meda in artu, ma fintzas solu caminendhe in t., chentza colare in mare e ne in sas aeras; èssere terra terra = a paris a terra, a su matessi paris de sa carrela; ghetai o betare a t. = batire a malu tretu, a puntu malu de debbilesa, de poberesa (nadu de s'ànimu: isarcare e dispiàghere meda, de no àere gana de nudha), arruinare; t. grussa, russa = chi est totu t. fintzas a fundhu meda chentza agatare roca; t. betada = terra móida, carrada de aterue (pro cussu no solu diferente ma fintzas prus pagu frimma); t. de istrexu = bona pro fàghere terralla; t. tuva = isorta, lébia, fatia, frúscia; t. túvula = creze de terraminzu biancu; t. de bonu manizu = bona a triballare; t. de bonu farigu = a matza de castàngia, isorta che farina, fatia, muntonili; t. tosta, mala a triballare = caldaja, crodina; t. màini = terra forti, grassa, niedha e apicigosa; t. luzana = terrasanta, maremundhu, terra muza, t. màini etotu, ma fintzas prus crara, unu pagu rujonza; t. istasia, làngia = terra romasa, totu renatzu, cun zara meda, de colore rujonzu; t. carcinaxa = bianca, carcària; t. luatza = chi paret bona, ma est metzana; t. matroxina = terra isorta, che farina fintzas si est sassiada de abba; t. braxa = a tretos bianca e a tretos niedha, bona a triballare; t. de coru = terra bona pro fàghere isterzu, sa de mesu de sa cava; t. serbéstia (srebéstia) = terra prus rassa, sa chi in sa cava si agatat subra sa t. de coru, de meschiare paris pro fàghere terralla; torrai t. a una mata = assacarrare, ammuntonàreli terra acurtzu a su truncu; t. de… (+ nm. de cosa chi bi creschet)= terra ue bi faghet meda su…, totu leada de…; pumu de t. = patata; èssiri ghetau, ghetaisí a sa terra mala = (nadu de ccn.) èssere mandronatzu, fàghere su mandrone, ammandronàresi; comente falat t. falat coro = su dispiaghere puru s'irméntigat; torrai a pei in t. = bènnere in bisonzu, torrare de ricu a póveru, cumandhare prus nudha; èssiri cun is ogus in t. = a chiza bassa mescamente pro birgonza, duritu; no apodhat mancu a t. (nadu de idea, cosa chi si cheret, chi si narat) = no andhat bene in nudha, no tenit sétiu; póveru in t., apodhau, pitzicau a t.= póveru meda, chentza interessu nudha, de peruna zenia, tènniri sa terra a isterri e su celu a coberri; leàresi sas terras de su Paba = istèrreresi meda, leàresi o chèrrere tropu logu; tocai t. = lòmpere a carchi portu, falare a terra (nadu de chie andhat in mare, in sas aeras); tocare a t. = lòmpere a terra, èssere tochendhe in terra (nadu de cosa apicada); èssere in t. = pesadu dae letu Sentences sa Terra est tundha e si moet a inghíriu de su Sole in tempus de un'annu ◊ su santu chi ti at fatu in su mundhu e in sa Terra! ◊ in sa Terra bi at locu pro totus 2. candu Gesugristu fut in terra giràt cun is apóstulus ◊ su sardu est sa língua prus fuedhada in terra de Sardigna ◊ is disterraus funt fuius de sa terra insoru ◊ tocat a seberai capitanus bonus e vascellus lépidus po fai passai mari a is Sardus e tocai terra in portus segurus ◊ sa Sardínnia tenit terras bonas po lori, ortalítzias, binzas, ortus e pasturas ◊ at fatu a càmbiu una terra de campu pro una pranta de domos in bidha ◊ totus cussas terras funt andadas a acabbai me in manus de una pariga de proprietàrius (A.Garau)◊ at furriau su sacu a buca a terra ◊ sos fogos in Sardinna parent postos che in terra de neune 3. pro aparisare unu fossu bi ant betadu palas de terra ◊ fiat terra de istruvina, sicorrada ◊ in sos tretos ue est totu terra betada, s'istrada at afalladu ◊ sa terra est falada, cun totu s'abba chi at fatu ◊ est terra de sassu rujonza ◊ si proet meda sàssiat sa terra ◊ is terras grussas tenint abbisóngiu de èssi cotas de sa cilixia ◊ de terra semus fatos e a terra torramus 4. candho bido a babbu imbreagu ndhe apo sa cara in terra ◊ sunt dommedhas terra terra ◊ dhus as sempri portaus in pranta de manus, a fillus tuus: chi fut in cosa no dhus iast lassai tocai a terra! (A.Melas)◊ calincunu fiat cun is ogus in terra, bregungiosu ◊ a Sant'Antiogu si andhat terra terra mancari ísula siat, ca bi est su ponte ◊ a mengianedhu ses in terra apenas faet nea Surnames and Proverbs prb: terra de prunitza, terra de terditza ◊ chini no iscít papai in pratu papat in terra Etymon ltn. terra Translations French terre English earth, land, soil, ground, world, country Spanish tierra Italian tèrra, campo German Erde, Boden.

terravrímma , nf Definition terra manna (ma fintzes una parte) inghiriada de ocèanos, deasi manna de si dhue pòdere agatare totu is climas Synonyms e antonyms continente, terramanna Sentences lah chi no ti addibbit su rei candu torras a terravrimma! Translations French terre ferme English dry land Spanish tierra firme, continente Italian terraférma German Festland.

terrénu , agt, nm: terrinu, tirrinu Definition de sa Terra; chi est o istat in terra, a paris a terra; tretu largu e longu de terra, terra de propiedade no tanti manna distinta cun làcanas, nau fintzes solu in su sensu de ispàtziu, logu coment'e pígiu de fora, de pitzu, de sa Terra Synonyms e antonyms terranzu / terra / cdh. tarrenu Idioms csn: (nadu de cosa) esserebbei a terrinu cobertu = a meda, de che cuguzare su terrinu; ingulliresichelu su terrinu = isparèssiri de no dhu pòdiri agatai; terrinu friscu = terra russa in logu ue bi sumit abba, benatzu; terrinu de bogare = logu dortu de bogare a ràllia pro lu pòdere triballare Sentences sigomente est ómine terrenu, binchet o perdet, segundhu comente ◊ tra totu meses si pesat màgiu solu fioridu, mese su prus favoridu de sa terrina bellesa ◊ cun boghe prus che terrina cantemus in allegria! 2. est un'aposentedhu terrenu ◊ Cristos est nàschidu in d-un'istalla terrena ◊ nosu tenestis domus terrenas 3. est unu terrenu bonu po seminai a lori ◊ creit fostei ca is terrenus dhus iant a pagai po su chi ballint? ◊ alvatendhe so istadu cun bitelledhos in terrinos cruos ◊ cantu fiocat faghet bene ca intrat abba a su terrinu 4. bi fit s'olia in terra a terrinu cobertu ◊ no lu podent agatare in logu: paret chi si che l'at ingullidu su terrinu… Etymon itl. Translations French terrain, pièce de terre English land Spanish terreno, terreno, campo pequeño Italian terréno, appezzaménto di tèrra, suòlo German Boden, Grundstück.