ammachiàe, ammachiài, ammachiàre, ammachiàri , vrb Definition
fàere a macu, essire fora de sèi, no èssere giustu de conca; fàere dilliriare de su dolore, pigare o pèrdere su sentidu, dilliriare, pèrdere sa conca o fàere disatinos po una fémina o àtera cosa chi praghet meda
Synonyms e antonyms
abbaradhare,
ammacare*,
dischissiare,
fatzellare,
irbariare,
ischissiai,
issentire
Sentences
su soli faiat ammachiai cixaredhas e cucumeus in is istuas ◊ ma ita ti ses, ammachiendi, chi no trabballas?!
2.
ti ses ammachiau de cussa pitzoca e as resone: no bi ndhe at àtera prendha chi incantat che a issa ◊ portat is pius niedhus arrullaus chi faint ammachiai ◊ torramí su sentiru ca mi as ammachiau!
Translations
French
devenir fou
English
to go mad
Spanish
enloquecer
Italian
ammattire
German
verrückt werden.
caciàciu , nm Synonyms e antonyms
bambioco,
baosone,
deleadu,
locu,
solocu
| ctr.
giusdisciosu,
sàbiu
Etymon
itl.
cazzaccio
Translations
French
fou,
stupide
English
mad
Spanish
loco
Italian
matto,
stòlido
German
Wahnsinnige,
Dummkopf.
desessídu , agt: dessessidu Definition
chi no est in se, chi est fora de se, macu deunudotu
Synonyms e antonyms
afoglietadu,
ammachiau,
dischissiau,
disvariadu,
ilvariadu,
irresessidu
| ctr.
giustu,
sàbiu
Sentences
sunt mentes desessidas e illusas, ànimas sentza Deu e concas busas ◊ calchi bolta est calculadu coment'e foras de isse, desessidu ◊ discurres cun sa mente desessida: no bides chi ses narzendhe machines?!
Translations
French
forcené
English
mad
Spanish
desatinado
Italian
forsennato
German
rasend.
dessessíre , vrb: disessire Definition
andhare a fora; essire fora de se, fàere a macu, a irbariadu
Synonyms e antonyms
essire
/
ammachiae,
dischissiare,
irbariare,
iscansae
Etymon
srd.
Translations
French
devenir fou
English
to go mad
Spanish
enloquecer
Italian
ammattire
German
den Verstand verlieren.
dischissiàre , vrb Definition
tocare a conca, essire macu, irbariadu
Synonyms e antonyms
ammachiae,
delliriare,
dessessire,
irbariare,
iscansae,
ischissiai,
issentire,
istinare
Sentences
sas féminas nos faghent dischissiare (S.Spiggia)◊ a mimme cussas mazinedhas de zocadores mi fachiant dischissiare ◊ si sunt dischissiandhe de su pessamentu ca su frade no at iscritu prus
Etymon
spn.
Translations
French
devenir fou
English
to go mad
Spanish
desquiciar
Italian
impazzire,
andar fuòri di tèsta
German
verrückt werden.
dischissiàu , pps, agt Definition
de dischissiare; chi est fora de se, chi est macu deunudotu, chi no est giustu de conca
Synonyms e antonyms
afoglietadu,
desessidu,
disvariadu,
ilgiradu,
ilvariadu,
iscassatu,
issentidu,
meningitanu
2.
sa zente paret dischissiada andhandhe e torrandhe in màchina chene ischire a ube ◊ ma ite as fatu a la bochire, dischissiadu chi no ses àteru?!
Translations
French
forcené
English
mad
Spanish
desquiciado
Italian
forsennato,
demènte
German
verrückt.
fogliàdu , pps, agt: vogliadu Definition
de fogliare; chi s'est ammachiau, chi no faet atentzione
Synonyms e antonyms
allabentau,
allampadu,
disairadu,
foglietadu
/
cdh. fugliatu
2.
sa fémina est fogliada mariposa chi atrait dogni lumera (P.Mossa)
Scientific Terminology
ntl.
Translations
French
étourdi,
fou (devenu)
English
heedless,
gone mad,
crazy
Spanish
descuidado,
despistado,
enloquecido
Italian
sventato,
sbadato,
impazzito
German
zerstreut,
verrückt.
fogliàre , vrb: vogliare Definition
furriare is crebedhos, su si ammachiare
Synonyms e antonyms
ammachiae,
dilliriai,
fatzellare,
foglietare
Etymon
ctl.
follejar
Translations
French
devenir fou
English
to go mad
Spanish
enloquecer,
volverse loco
Italian
impazzire,
pèrdere il sénno
German
verrückt werden.
ilvariàdu , pps, agt: irbariadu,
irvaliatu,
irvariadu,
irvariatu,
isvariadu,
isvariatu Definition
de irbariare; chi at pérdiu su tinu, chi no est giustu de conca, chi est macu deunudotu; conca maca, chi faet o est faendho cosas a machine; chi ndhe andhat macu po calecuna cosa
Synonyms e antonyms
ammachiau,
afoglietadu,
desessidu,
dischissiau,
disvariadu,
fariadu,
ilgiradu,
issentidu,
macu
| ctr.
atinadu
2.
irbariadu macu, a ue cheres andhare?! ◊ pariant fiotu de isvariados fuidos dae manicómiu ◊ cussos fiados sunt che irvariados rasighendhe sa terra a sa sicura! ◊ cudhos irvaliatos credent fintzas sas fàulas
3.
est ilvariadu fatu pro sa bòcia ◊ s'imbreacu zuchet sas ancas a tratzu, sa tremuledha, sos chervedhos irvaliatos
Scientific Terminology
ntl
Translations
French
fou,
passionné
English
gone mad,
crazy,
keen,
out of one's mind
Spanish
loco,
alocado,
apasionado
Italian
impazzito,
pazzo,
fòlle,
scalmanato,
appassionato
German
verrückt,
wahnsinnig,
begeistert.
irbariàre , vrb: irvaliare,
irvariare,
isvariare Definition
essire dae tinu, no arrexonare prus, essire macu deunudotu; dhu narant fintzes in su sensu de fàere atentzione a ccn. àtera cosa po abbacare dolore, dispraxere, afrigimentu
Synonyms e antonyms
ammachiae,
dessessire,
fatzellare,
ibariae,
ilgirare,
iscansae,
issentire,
istinare,
vogliare
/
disaviare,
istrabiare 1
| ctr.
atinai,
atoare
Sentences
medas imbriagos irvàriant ◊ sas frebbas lu faghent isvariare ◊ sempre sàbia e prudente ses istada ma custa bolta ses isvariendhe ◊ sa vetzesa lu fit irvalianne ◊ totu su tempus colatu in galera l'at irvaliatu ◊ azummai ndhe irbàriat de su dannu chi at tentu in famíllia
2.
at cumpresu cantu mannu fit su dolore suo e at chircadu de l'irbariare nàndheli cosa ◊ aggràssias chi mi sezis imparandhe: sinono s'àsiu mi diat irbariare!
Etymon
spn.
Translations
French
délirer,
devenir fou
English
to go mad,
to rave
Spanish
desvariar
Italian
vaneggiare,
impazzire
German
irrereden,
verrückt werden.
irzudissiàdu , agt Definition
chi no portat giudítziu, chi est chentza cabu, chi no cunsiderat e ne faet su giustu, chi no faet sa cosa a dovere
Synonyms e antonyms
| ctr.
acuntzentau,
benatinadu,
giudisciosu
Sentences
macu irzudissiadu, a ti pònnere cun cudh'iscaminada!
Etymon
srd.
Translations
French
fou
English
mad
Spanish
descabezado
Italian
dissennato
German
unsinnig.
iscansàe, iscansàre , vrb: iscansiare,
iscantzai,
iscasciare,
iscassare,
iscassiare,
scantzai Definition
cambiare camminu, pigare àtera istrada, intrare a unu logu passandho in su camminu o in s'orruga, tirare una cosa a una parte; trantzire a una parte, fintzes lassare una cosa; pèrdere su sentidu, ammachiare po ccn. cosa
Synonyms e antonyms
cansai 1,
ilmanchinare,
irvertzare,
stressiai
/
ammachiae,
dischissiare,
ischisciai 1,
fatzellare,
irbariare,
vogliare
Idioms
csn:
i. dae sedha = rúere dae cadhu; iscasciare a rídere = imbucare a ríere; iscasciare de una régula, de unu pretzetu, de una leze = iscassedhai, fartai
Sentences
candho pioet, iscàscias trazendhe cantu agatas ◊ no iscantzu prus de s'arrastu miu: su sardu in su coru dèu mi allogu! (M.Pani)◊ custu caminu che iscàssiat a Ulíana ◊ no si arrimant in su caminu vonu e iscàsciant in gúturos ◊ recuindhe semus iscansiados a sa funtana ◊ lu timiant e iscassaiant caminu si l'imbeniant ◊ no iscasses dae sa leze!
2.
mergiani iscantzat s'arbei e ndi pigat s'angioni!◊ no est arrennésciu a iscantzai unas cantu iscoitadas de zirónia!
3.
Fulana pro pagu no est iscasciada candho l'at lassada s'ammoradu ◊ sas rúndines fuent iscasciadas ◊ de unu chi s'est iscassatu narant "Meschinu!"◊ seo a dolore de conca iscassianne!
4.
mastru Tilipu iscàsciat a rídere, cantu at intesu su contu ◊ dae custu lutrinzu no si podet iscasciare
Etymon
srd.
Translations
French
tourner,
sortir,
esquiver,
devenir fou
English
to sidestep,
to go mad,
to deviate
Spanish
doblar,
torcer,
apartarse,
enloquecer
Italian
deviare,
scansarsi,
impazzire
German
abweichen,
ausweichen,
wahnsinnig werden.
iscasciàdu , pps, agt: iscassiadu,
iscassiau,
iscassatu Definition
de iscasciare / i. fatu = macu deretu
Synonyms e antonyms
ammachiau desessidu,
dischissiau,
disvariadu,
fariadu,
ilgiradu,
ilvariadu,
iscassoletadu,
issentidu
/
cdh. scasciatu
2.
che fit betzu: como fit un'àrvure iscasciada ◊ o coro iscasciadu, ite cheres chi ti feta pro ti bíere acuntentadu? ◊ sàltiant a brincos urulendhe che iscasciados ◊ si fit pesatu a boches che iscassatu ◊ comente est iscassiadu, est capatze chi fatzat una cosa gasi! ◊ o est su mundhu chi est girandhe a tortu o est iscasciada sa pessone!
Translations
French
fou (devenu)
English
deviated,
gone mad
Spanish
enloquecido
Italian
deviato,
impazzito
German
abgelenkt,
verrückt geworden.
iscassiadúra , nf Definition
su iscassiare
Synonyms e antonyms
iscansadórgiu
/
ischissiadura
2.
sos duos zòvanos ant passadu un'annu de passione e de iscassiadura
Etymon
srd.
Translations
French
folie
English
deviation,
going mad
Spanish
enloquecimiento
Italian
deviazióne,
impazziménto
German
Ablenkung,
Verrücktwerden.