ammachiàe, ammachiài, ammachiàre, ammachiàri , vrb Definitzione
fàere a macu, essire fora de sèi, no èssere giustu de conca; fàere dilliriare de su dolore, pigare o pèrdere su sentidu, dilliriare, pèrdere sa conca o fàere disatinos po una fémina o àtera cosa chi praghet meda
Sinònimos e contràrios
abbaradhare,
ammacare*,
dischissiare,
fatzellare,
irbariare,
ischissiai,
issentire
Frases
su soli faiat ammachiai cixaredhas e cucumeus in is istuas ◊ ma ita ti ses, ammachiendi, chi no trabballas?!
2.
ti ses ammachiau de cussa pitzoca e as resone: no bi ndhe at àtera prendha chi incantat che a issa ◊ portat is pius niedhus arrullaus chi faint ammachiai ◊ torramí su sentiru ca mi as ammachiau!
Tradutziones
Frantzesu
devenir fou
Ingresu
to go mad
Ispagnolu
enloquecer
Italianu
ammattire
Tedescu
verrückt werden.
caciàciu , nm Sinònimos e contràrios
bambioco,
baosone,
deleadu,
locu,
solocu
| ctr.
giusdisciosu,
sàbiu
Ètimu
itl.
cazzaccio
Tradutziones
Frantzesu
fou,
stupide
Ingresu
mad
Ispagnolu
loco
Italianu
matto,
stòlido
Tedescu
Wahnsinnige,
Dummkopf.
desessídu , agt: dessessidu Definitzione
chi no est in se, chi est fora de se, macu deunudotu
Sinònimos e contràrios
afoglietadu,
ammachiau,
dischissiau,
disvariadu,
ilvariadu,
irresessidu
| ctr.
giustu,
sàbiu
Frases
sunt mentes desessidas e illusas, ànimas sentza Deu e concas busas ◊ calchi bolta est calculadu coment'e foras de isse, desessidu ◊ discurres cun sa mente desessida: no bides chi ses narzendhe machines?!
Tradutziones
Frantzesu
forcené
Ingresu
mad
Ispagnolu
desatinado
Italianu
forsennato
Tedescu
rasend.
dessessíre , vrb: disessire Definitzione
andhare a fora; essire fora de se, fàere a macu, a irbariadu
Sinònimos e contràrios
essire
/
ammachiae,
dischissiare,
irbariare,
iscansae
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
devenir fou
Ingresu
to go mad
Ispagnolu
enloquecer
Italianu
ammattire
Tedescu
den Verstand verlieren.
dischissiàre , vrb Definitzione
tocare a conca, essire macu, irbariadu
Sinònimos e contràrios
ammachiae,
delliriare,
dessessire,
irbariare,
iscansae,
ischissiai,
issentire,
istinare
Frases
sas féminas nos faghent dischissiare (S.Spiggia)◊ a mimme cussas mazinedhas de zocadores mi fachiant dischissiare ◊ si sunt dischissiandhe de su pessamentu ca su frade no at iscritu prus
Ètimu
spn.
Tradutziones
Frantzesu
devenir fou
Ingresu
to go mad
Ispagnolu
desquiciar
Italianu
impazzire,
andar fuòri di tèsta
Tedescu
verrückt werden.
dischissiàu , pps, agt Definitzione
de dischissiare; chi est fora de se, chi est macu deunudotu, chi no est giustu de conca
Sinònimos e contràrios
afoglietadu,
desessidu,
disvariadu,
ilgiradu,
ilvariadu,
iscassatu,
issentidu,
meningitanu
2.
sa zente paret dischissiada andhandhe e torrandhe in màchina chene ischire a ube ◊ ma ite as fatu a la bochire, dischissiadu chi no ses àteru?!
Tradutziones
Frantzesu
forcené
Ingresu
mad
Ispagnolu
desquiciado
Italianu
forsennato,
demènte
Tedescu
verrückt.
fogliàdu , pps, agt: vogliadu Definitzione
de fogliare; chi s'est ammachiau, chi no faet atentzione
Sinònimos e contràrios
allabentau,
allampadu,
disairadu,
foglietadu
/
cdh. fugliatu
2.
sa fémina est fogliada mariposa chi atrait dogni lumera (P.Mossa)
Terminologia iscientìfica
ntl.
Tradutziones
Frantzesu
étourdi,
fou (devenu)
Ingresu
heedless,
gone mad,
crazy
Ispagnolu
descuidado,
despistado,
enloquecido
Italianu
sventato,
sbadato,
impazzito
Tedescu
zerstreut,
verrückt.
fogliàre , vrb: vogliare Definitzione
furriare is crebedhos, su si ammachiare
Sinònimos e contràrios
ammachiae,
dilliriai,
fatzellare,
foglietare
Ètimu
ctl.
follejar
Tradutziones
Frantzesu
devenir fou
Ingresu
to go mad
Ispagnolu
enloquecer,
volverse loco
Italianu
impazzire,
pèrdere il sénno
Tedescu
verrückt werden.
ilvariàdu , pps, agt: irbariadu,
irvaliatu,
irvariadu,
irvariatu,
isvariadu,
isvariatu Definitzione
de irbariare; chi at pérdiu su tinu, chi no est giustu de conca, chi est macu deunudotu; conca maca, chi faet o est faendho cosas a machine; chi ndhe andhat macu po calecuna cosa
Sinònimos e contràrios
ammachiau,
afoglietadu,
desessidu,
dischissiau,
disvariadu,
fariadu,
ilgiradu,
issentidu,
macu
| ctr.
atinadu
2.
irbariadu macu, a ue cheres andhare?! ◊ pariant fiotu de isvariados fuidos dae manicómiu ◊ cussos fiados sunt che irvariados rasighendhe sa terra a sa sicura! ◊ cudhos irvaliatos credent fintzas sas fàulas
3.
est ilvariadu fatu pro sa bòcia ◊ s'imbreacu zuchet sas ancas a tratzu, sa tremuledha, sos chervedhos irvaliatos
Terminologia iscientìfica
ntl
Tradutziones
Frantzesu
fou,
passionné
Ingresu
gone mad,
crazy,
keen,
out of one's mind
Ispagnolu
loco,
alocado,
apasionado
Italianu
impazzito,
pazzo,
fòlle,
scalmanato,
appassionato
Tedescu
verrückt,
wahnsinnig,
begeistert.
irbariàre , vrb: irvaliare,
irvariare,
isvariare Definitzione
essire dae tinu, no arrexonare prus, essire macu deunudotu; dhu narant fintzes in su sensu de fàere atentzione a ccn. àtera cosa po abbacare dolore, dispraxere, afrigimentu
Sinònimos e contràrios
ammachiae,
dessessire,
fatzellare,
ibariae,
ilgirare,
iscansae,
issentire,
istinare,
vogliare
/
disaviare,
istrabiare 1
| ctr.
atinai,
atoare
Frases
medas imbriagos irvàriant ◊ sas frebbas lu faghent isvariare ◊ sempre sàbia e prudente ses istada ma custa bolta ses isvariendhe ◊ sa vetzesa lu fit irvalianne ◊ totu su tempus colatu in galera l'at irvaliatu ◊ azummai ndhe irbàriat de su dannu chi at tentu in famíllia
2.
at cumpresu cantu mannu fit su dolore suo e at chircadu de l'irbariare nàndheli cosa ◊ aggràssias chi mi sezis imparandhe: sinono s'àsiu mi diat irbariare!
Ètimu
spn.
Tradutziones
Frantzesu
délirer,
devenir fou
Ingresu
to go mad,
to rave
Ispagnolu
desvariar
Italianu
vaneggiare,
impazzire
Tedescu
irrereden,
verrückt werden.
irzudissiàdu , agt Definitzione
chi no portat giudítziu, chi est chentza cabu, chi no cunsiderat e ne faet su giustu, chi no faet sa cosa a dovere
Sinònimos e contràrios
| ctr.
acuntzentau,
benatinadu,
giudisciosu
Frases
macu irzudissiadu, a ti pònnere cun cudh'iscaminada!
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
fou
Ingresu
mad
Ispagnolu
descabezado
Italianu
dissennato
Tedescu
unsinnig.
iscansàe, iscansàre , vrb: iscansiare,
iscantzai,
iscasciare,
iscassare,
iscassiare,
scantzai Definitzione
cambiare camminu, pigare àtera istrada, intrare a unu logu passandho in su camminu o in s'orruga, tirare una cosa a una parte; trantzire a una parte, fintzes lassare una cosa; pèrdere su sentidu, ammachiare po ccn. cosa
Sinònimos e contràrios
cansai 1,
ilmanchinare,
irvertzare,
stressiai
/
ammachiae,
dischissiare,
ischisciai 1,
fatzellare,
irbariare,
vogliare
Maneras de nàrrere
csn:
i. dae sedha = rúere dae cadhu; iscasciare a rídere = imbucare a ríere; iscasciare de una régula, de unu pretzetu, de una leze = iscassedhai, fartai
Frases
candho pioet, iscàscias trazendhe cantu agatas ◊ no iscantzu prus de s'arrastu miu: su sardu in su coru dèu mi allogu! (M.Pani)◊ custu caminu che iscàssiat a Ulíana ◊ no si arrimant in su caminu vonu e iscàsciant in gúturos ◊ recuindhe semus iscansiados a sa funtana ◊ lu timiant e iscassaiant caminu si l'imbeniant ◊ no iscasses dae sa leze!
2.
mergiani iscantzat s'arbei e ndi pigat s'angioni!◊ no est arrennésciu a iscantzai unas cantu iscoitadas de zirónia!
3.
Fulana pro pagu no est iscasciada candho l'at lassada s'ammoradu ◊ sas rúndines fuent iscasciadas ◊ de unu chi s'est iscassatu narant "Meschinu!"◊ seo a dolore de conca iscassianne!
4.
mastru Tilipu iscàsciat a rídere, cantu at intesu su contu ◊ dae custu lutrinzu no si podet iscasciare
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
tourner,
sortir,
esquiver,
devenir fou
Ingresu
to sidestep,
to go mad,
to deviate
Ispagnolu
doblar,
torcer,
apartarse,
enloquecer
Italianu
deviare,
scansarsi,
impazzire
Tedescu
abweichen,
ausweichen,
wahnsinnig werden.
iscasciàdu , pps, agt: iscassiadu,
iscassiau,
iscassatu Definitzione
de iscasciare / i. fatu = macu deretu
Sinònimos e contràrios
ammachiau desessidu,
dischissiau,
disvariadu,
fariadu,
ilgiradu,
ilvariadu,
iscassoletadu,
issentidu
/
cdh. scasciatu
2.
che fit betzu: como fit un'àrvure iscasciada ◊ o coro iscasciadu, ite cheres chi ti feta pro ti bíere acuntentadu? ◊ sàltiant a brincos urulendhe che iscasciados ◊ si fit pesatu a boches che iscassatu ◊ comente est iscassiadu, est capatze chi fatzat una cosa gasi! ◊ o est su mundhu chi est girandhe a tortu o est iscasciada sa pessone!
Tradutziones
Frantzesu
fou (devenu)
Ingresu
deviated,
gone mad
Ispagnolu
enloquecido
Italianu
deviato,
impazzito
Tedescu
abgelenkt,
verrückt geworden.
iscassiadúra , nf Definitzione
su iscassiare
Sinònimos e contràrios
iscansadórgiu
/
ischissiadura
2.
sos duos zòvanos ant passadu un'annu de passione e de iscassiadura
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
folie
Ingresu
deviation,
going mad
Ispagnolu
enloquecimiento
Italianu
deviazióne,
impazziménto
Tedescu
Ablenkung,
Verrücktwerden.