dessessídu , pps, agt: desessidu,
disessidu Definitzione
de dessessire; chi est macu deunudotu, foras de se
Sinònimos e contràrios
afoglietadu,
dischissiau,
disvariadu,
ilvariadu,
irzudissiadu
| ctr.
atinadu
Tradutziones
Frantzesu
fou
Ingresu
crazy
Ispagnolu
desatinado
Italianu
dissennato
Tedescu
unverständig.
fogliàdu , pps, agt: vogliadu Definitzione
de fogliare; chi s'est ammachiau, chi no faet atentzione
Sinònimos e contràrios
allabentau,
allampadu,
disairadu,
foglietadu
/
cdh. fugliatu
2.
sa fémina est fogliada mariposa chi atrait dogni lumera (P.Mossa)
Terminologia iscientìfica
ntl.
Tradutziones
Frantzesu
étourdi,
fou (devenu)
Ingresu
heedless,
gone mad,
crazy
Ispagnolu
descuidado,
despistado,
enloquecido
Italianu
sventato,
sbadato,
impazzito
Tedescu
zerstreut,
verrückt.
gadhighinósu , agt: cadhighinosu Definitzione
chi giughet cadhighinzu o badhine in conca, chi no est tanti giustu de conca, chi faet calecunu machiore
Sinònimos e contràrios
alivertu,
badhighinosu,
badhinosu,
irdollocau,
irvaliotzau,
iscaltaredhadu,
macocu,
mériu,
pertocadu,
stolocau
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
loufoque,
sot
Ingresu
crazy,
stupid
Ispagnolu
chiflado
Italianu
pazzòide,
scémo
Tedescu
verrückt.
ilvariàdu , pps, agt: irbariadu,
irvaliatu,
irvariadu,
irvariatu,
isvariadu,
isvariatu Definitzione
de irbariare; chi at pérdiu su tinu, chi no est giustu de conca, chi est macu deunudotu; conca maca, chi faet o est faendho cosas a machine; chi ndhe andhat macu po calecuna cosa
Sinònimos e contràrios
ammachiau,
afoglietadu,
desessidu,
dischissiau,
disvariadu,
fariadu,
ilgiradu,
issentidu,
macu
| ctr.
atinadu
2.
irbariadu macu, a ue cheres andhare?! ◊ pariant fiotu de isvariados fuidos dae manicómiu ◊ cussos fiados sunt che irvariados rasighendhe sa terra a sa sicura! ◊ cudhos irvaliatos credent fintzas sas fàulas
3.
est ilvariadu fatu pro sa bòcia ◊ s'imbreacu zuchet sas ancas a tratzu, sa tremuledha, sos chervedhos irvaliatos
Terminologia iscientìfica
ntl
Tradutziones
Frantzesu
fou,
passionné
Ingresu
gone mad,
crazy,
keen,
out of one's mind
Ispagnolu
loco,
alocado,
apasionado
Italianu
impazzito,
pazzo,
fòlle,
scalmanato,
appassionato
Tedescu
verrückt,
wahnsinnig,
begeistert.
ischissiài, ischissiàre , vrb: schisciai 1 Definitzione
fàere a ischíssiu, essire fora de sèi, pèrdere sa conca po calecuna cosa (dolore, amore, àteru), pràghere meda
Sinònimos e contràrios
abbaradhare,
ammachiae,
delliriare,
dessessire,
dischissiare*,
fatzellare,
irbariare,
iscansae,
issentire
Frases
si est ischissiendi a dolori de dentis ◊ s'immensu de su creadu t'ischíssiat s'ànimu ◊ no m'ischissis su sentidu! ◊ m'ischíssiu chi non ti biu!
2.
gatu a pisci ingustada bandat ischissiada candu pigat su fragu!(S.Corona)◊ ballus, befas, cantus e sonus sunt divertimentus chi ischíssiant sa genti
Tradutziones
Frantzesu
devenir fou
Ingresu
to go crazy
Ispagnolu
enloquecer
Italianu
impazzire
Tedescu
verrückt werden.
iscussentídu , agt Definitzione
nau ccn., chi no cussentit, no tenet cunsideru, chi no at callau a ciorbedhu, chi no arrexonat nudha e faet sa cosa chentza pentzare a su càrrigu de cusciéntzia
Sinònimos e contràrios
disapiadu,
iscabiladu,
scuscentziau
Frases
seo istada própriu un’iscussentida, prima cun tegus e pois cun su pitzinnu chi ndhe apo pérdidu (M.Danese)◊ cussu fizu creschiat in bentre sua cun sa matessi fortza iscussentida chi aiat tentu amandhe su babbu ◊ ndh'est essida un'ala de zoventude iscussentida chi ischértiat in oros de ruina (P.G.Marras)◊ iscussentidos, samunades s'ala de fora ma intro sezis prenos de malesa!
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
insensé,
irresponsable
Ingresu
crazy,
irresponsible
Ispagnolu
irresponsable,
insensato
Italianu
insensato,
irresponsàbile
Tedescu
unbesonnen,
unverantwortlich.
màcu , agt, nm Definitzione
chi o chie no est tanti giustu de conca, débbile de conca, chi tenet maneras de fàere unu pagu istrambas, pagu sàbias, faet machines: a bortas si narat a sa bona po su pagu imprastu o sa pagu abbistesa chi unu tenet / min. machedhu; genias de macu: m. alleporizadu, a ischíglia, codhacinu, fissadu; m. límpiu, aibbau = macu deretu, própiu chi no ndhe faghet una zusta, fintzas de manicómiu; m. durche = macu ma no de manicómiu, tontatzu, cun carchi pecu mannu a sa mente ma de naturale bonu; m. che cadhu = bambu che ludu, chentza imprastu perunu, chentza abbistesa nudha
Sinònimos e contràrios
abbatuabbatu,
ilvariadu,
locu,
mancante,
médiu 2,
scimpri,
tontu
| ctr.
abbistu,
cabosu,
sàbiu
Maneras de nàrrere
csn:
m. che cadhu, che crabu, che una crócua, che una tolla = macu meda; machixedhu!… = machillotu meda, chi at fatu tontesa manna; betàresi a m. = fai finta de èssiri macu, fàghere su macu; parare m. = essire macu, irbariare; fait su m. po no pagai sa staria = si betat a macu, faghet fintas pro no fàghere su chi depet; èssere o andhare m. pro (o de) una cosa, po ccn. = disigiai una cosa o a ccn. a ammachiadura, meda, un'ira; abbaidare che m. = coment'e abbabbalucaus, coment'e incantaus; m. segadu ’e crèschere = chi no at callau a ciorbedhu, pagu sàbiu; macu macu, …= bell'e chi paret macu…, mancari macu siat…; fàghere che su m. a su túcaru = si bi lu ponent in dainanti no ndhe lassat
Frases
no fit macu che cabadhu, comente nabant! ◊ ih, machedha, goi ti at impressionadu su diauledhu? ◊ cussu, macu e no sàbiu, at fatu comente li ant nadu ◊ cudhu, ne macu e ne sàbiu, bi at crétidu ◊ zeo so restadu a buca abberta che macu ◊ annare cun macos est a zúchere diàulos a bènnere ◊ su macu est a ue l'afilat
2.
tocat cussu macu de Efighedhu e si ponit a brullai cun santu Sidori ◊ su macu, aite mi faghes custas brullas?! ◊ candu sa meri est maca cumandat sa serbidora ◊ maca afrodhiera coment'e a tui no ndi apu biu mai!
3.
mi annotat che macu, che chi mai si tatet de mi bíere ◊ su maridu si la pompiabat che macu ◊ ndhe andhat macu pro sos ballos ◊ si betat a macu po no pagai sa staria ◊ su bagadiu est macu po su ballu ◊ est macu e pérdiu po una fémina ◊ macu macu, at seberadu sa menzus chi bi fit!
Sambenados e Provèrbios
prb:
scit prus unu macu in domu sua chi no unu sàbiu in domu allena ◊ a peràulas macas origras surdas!
Ètimu
ltn.
maccus
Tradutziones
Frantzesu
fou
Ingresu
crazy
Ispagnolu
loco
Italianu
matto,
pazzo,
fòlle
Tedescu
verrückt,
Verrückte,
Narr.