dessessídu , pps, agt: desessidu,
disessidu Definizione
de dessessire; chi est macu deunudotu, foras de se
Sinonimi e contrari
afoglietadu,
dischissiau,
disvariadu,
ilvariadu,
irzudissiadu
| ctr.
atinadu
Traduzioni
Francese
fou
Inglese
crazy
Spagnolo
desatinado
Italiano
dissennato
Tedesco
unverständig.
fogliàdu , pps, agt: vogliadu Definizione
de fogliare; chi s'est ammachiau, chi no faet atentzione
Sinonimi e contrari
allabentau,
allampadu,
disairadu,
foglietadu
/
cdh. fugliatu
2.
sa fémina est fogliada mariposa chi atrait dogni lumera (P.Mossa)
Terminologia scientifica
ntl.
Traduzioni
Francese
étourdi,
fou (devenu)
Inglese
heedless,
gone mad,
crazy
Spagnolo
descuidado,
despistado,
enloquecido
Italiano
sventato,
sbadato,
impazzito
Tedesco
zerstreut,
verrückt.
gadhighinósu , agt: cadhighinosu Definizione
chi giughet cadhighinzu o badhine in conca, chi no est tanti giustu de conca, chi faet calecunu machiore
Sinonimi e contrari
alivertu,
badhighinosu,
badhinosu,
irdollocau,
irvaliotzau,
iscaltaredhadu,
macocu,
mériu,
pertocadu,
stolocau
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
loufoque,
sot
Inglese
crazy,
stupid
Spagnolo
chiflado
Italiano
pazzòide,
scémo
Tedesco
verrückt.
ilvariàdu , pps, agt: irbariadu,
irvaliatu,
irvariadu,
irvariatu,
isvariadu,
isvariatu Definizione
de irbariare; chi at pérdiu su tinu, chi no est giustu de conca, chi est macu deunudotu; conca maca, chi faet o est faendho cosas a machine; chi ndhe andhat macu po calecuna cosa
Sinonimi e contrari
ammachiau,
afoglietadu,
desessidu,
dischissiau,
disvariadu,
fariadu,
ilgiradu,
issentidu,
macu
| ctr.
atinadu
2.
irbariadu macu, a ue cheres andhare?! ◊ pariant fiotu de isvariados fuidos dae manicómiu ◊ cussos fiados sunt che irvariados rasighendhe sa terra a sa sicura! ◊ cudhos irvaliatos credent fintzas sas fàulas
3.
est ilvariadu fatu pro sa bòcia ◊ s'imbreacu zuchet sas ancas a tratzu, sa tremuledha, sos chervedhos irvaliatos
Terminologia scientifica
ntl
Traduzioni
Francese
fou,
passionné
Inglese
gone mad,
crazy,
keen,
out of one's mind
Spagnolo
loco,
alocado,
apasionado
Italiano
impazzito,
pazzo,
fòlle,
scalmanato,
appassionato
Tedesco
verrückt,
wahnsinnig,
begeistert.
ischissiài, ischissiàre , vrb: schisciai 1 Definizione
fàere a ischíssiu, essire fora de sèi, pèrdere sa conca po calecuna cosa (dolore, amore, àteru), pràghere meda
Sinonimi e contrari
abbaradhare,
ammachiae,
delliriare,
dessessire,
dischissiare*,
fatzellare,
irbariare,
iscansae,
issentire
Frasi
si est ischissiendi a dolori de dentis ◊ s'immensu de su creadu t'ischíssiat s'ànimu ◊ no m'ischissis su sentidu! ◊ m'ischíssiu chi non ti biu!
2.
gatu a pisci ingustada bandat ischissiada candu pigat su fragu!(S.Corona)◊ ballus, befas, cantus e sonus sunt divertimentus chi ischíssiant sa genti
Traduzioni
Francese
devenir fou
Inglese
to go crazy
Spagnolo
enloquecer
Italiano
impazzire
Tedesco
verrückt werden.
iscussentídu , agt Definizione
nau ccn., chi no cussentit, no tenet cunsideru, chi no at callau a ciorbedhu, chi no arrexonat nudha e faet sa cosa chentza pentzare a su càrrigu de cusciéntzia
Sinonimi e contrari
disapiadu,
iscabiladu,
scuscentziau
Frasi
seo istada própriu un’iscussentida, prima cun tegus e pois cun su pitzinnu chi ndhe apo pérdidu (M.Danese)◊ cussu fizu creschiat in bentre sua cun sa matessi fortza iscussentida chi aiat tentu amandhe su babbu ◊ ndh'est essida un'ala de zoventude iscussentida chi ischértiat in oros de ruina (P.G.Marras)◊ iscussentidos, samunades s'ala de fora ma intro sezis prenos de malesa!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
insensé,
irresponsable
Inglese
crazy,
irresponsible
Spagnolo
irresponsable,
insensato
Italiano
insensato,
irresponsàbile
Tedesco
unbesonnen,
unverantwortlich.
màcu , agt, nm Definizione
chi o chie no est tanti giustu de conca, débbile de conca, chi tenet maneras de fàere unu pagu istrambas, pagu sàbias, faet machines: a bortas si narat a sa bona po su pagu imprastu o sa pagu abbistesa chi unu tenet / min. machedhu; genias de macu: m. alleporizadu, a ischíglia, codhacinu, fissadu; m. límpiu, aibbau = macu deretu, própiu chi no ndhe faghet una zusta, fintzas de manicómiu; m. durche = macu ma no de manicómiu, tontatzu, cun carchi pecu mannu a sa mente ma de naturale bonu; m. che cadhu = bambu che ludu, chentza imprastu perunu, chentza abbistesa nudha
Sinonimi e contrari
abbatuabbatu,
ilvariadu,
locu,
mancante,
médiu 2,
scimpri,
tontu
| ctr.
abbistu,
cabosu,
sàbiu
Modi di dire
csn:
m. che cadhu, che crabu, che una crócua, che una tolla = macu meda; machixedhu!… = machillotu meda, chi at fatu tontesa manna; betàresi a m. = fai finta de èssiri macu, fàghere su macu; parare m. = essire macu, irbariare; fait su m. po no pagai sa staria = si betat a macu, faghet fintas pro no fàghere su chi depet; èssere o andhare m. pro (o de) una cosa, po ccn. = disigiai una cosa o a ccn. a ammachiadura, meda, un'ira; abbaidare che m. = coment'e abbabbalucaus, coment'e incantaus; m. segadu ’e crèschere = chi no at callau a ciorbedhu, pagu sàbiu; macu macu, …= bell'e chi paret macu…, mancari macu siat…; fàghere che su m. a su túcaru = si bi lu ponent in dainanti no ndhe lassat
Frasi
no fit macu che cabadhu, comente nabant! ◊ ih, machedha, goi ti at impressionadu su diauledhu? ◊ cussu, macu e no sàbiu, at fatu comente li ant nadu ◊ cudhu, ne macu e ne sàbiu, bi at crétidu ◊ zeo so restadu a buca abberta che macu ◊ annare cun macos est a zúchere diàulos a bènnere ◊ su macu est a ue l'afilat
2.
tocat cussu macu de Efighedhu e si ponit a brullai cun santu Sidori ◊ su macu, aite mi faghes custas brullas?! ◊ candu sa meri est maca cumandat sa serbidora ◊ maca afrodhiera coment'e a tui no ndi apu biu mai!
3.
mi annotat che macu, che chi mai si tatet de mi bíere ◊ su maridu si la pompiabat che macu ◊ ndhe andhat macu pro sos ballos ◊ si betat a macu po no pagai sa staria ◊ su bagadiu est macu po su ballu ◊ est macu e pérdiu po una fémina ◊ macu macu, at seberadu sa menzus chi bi fit!
Cognomi e Proverbi
prb:
scit prus unu macu in domu sua chi no unu sàbiu in domu allena ◊ a peràulas macas origras surdas!
Etimo
ltn.
maccus
Traduzioni
Francese
fou
Inglese
crazy
Spagnolo
loco
Italiano
matto,
pazzo,
fòlle
Tedesco
verrückt,
Verrückte,
Narr.