ammachiàe, ammachiài, ammachiàre, ammachiàri , vrb Definitzione fàere a macu, essire fora de sèi, no èssere giustu de conca; fàere dilliriare de su dolore, pigare o pèrdere su sentidu, dilliriare, pèrdere sa conca o fàere disatinos po una fémina o àtera cosa chi praghet meda Sinònimos e contràrios abbaradhare, ammacare*, dischissiare, fatzellare, irbariare, ischissiai, issentire Frases su soli faiat ammachiai cixaredhas e cucumeus in is istuas ◊ ma ita ti ses, ammachiendi, chi no trabballas?! 2. ti ses ammachiau de cussa pitzoca e as resone: no bi ndhe at àtera prendha chi incantat che a issa ◊ portat is pius niedhus arrullaus chi faint ammachiai ◊ torramí su sentiru ca mi as ammachiau! Tradutziones Frantzesu devenir fou Ingresu to go mad Ispagnolu enloquecer Italianu ammattire Tedescu verrückt werden.

badhinósu , agt: vadhinosu Definitzione chi portat badhine in conca, chi no est tanti giustu de conca Sinònimos e contràrios gadhighinosu, gadhinosu, irvaliotzau, mériu, tonconadu / machilloto, machisóngiu Frases sas berbeghes badhinosas no andhant cun sas àteras e si perdent puru 2. so andhadu che ae badhinosa patendhe fàmine e sidis Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu loufoque Ingresu looney Ispagnolu chiflado, destornillado Italianu pazzòide Tedescu verrückt.

birbillàre, birbilliàre , vrb: bribigliare, bribillare Definitzione pònnere in birbílliu Sinònimos e contràrios imbirbilliare, inciulai, seguzare, tzuntzullare / abbupare, aggupare 1 Frases candho sos ilgribbis si ndhe sunt andhados, tzertos si sunt torrados a bribigliare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu exciter, faire emballer, s'enticher Ingresu to excite, to become excited, to take a fancy Ispagnolu excitar, desbocarse Italianu eccitare, imbizzarrire, incapricciarsi Tedescu erregen, verrückt machen, vernarren.

dischissiàre , vrb Definitzione tocare a conca, essire macu, irbariadu Sinònimos e contràrios ammachiae, delliriare, dessessire, irbariare, iscansae, ischissiai, issentire, istinare Frases sas féminas nos faghent dischissiare (S.Spiggia)◊ a mimme cussas mazinedhas de zocadores mi fachiant dischissiare ◊ si sunt dischissiandhe de su pessamentu ca su frade no at iscritu prus Ètimu spn. Tradutziones Frantzesu devenir fou Ingresu to go mad Ispagnolu desquiciar Italianu impazzire, andar fuòri di tèsta Tedescu verrückt werden.

dischissiàu , pps, agt Definitzione de dischissiare; chi est fora de se, chi est macu deunudotu, chi no est giustu de conca Sinònimos e contràrios afoglietadu, desessidu, disvariadu, ilgiradu, ilvariadu, iscassatu, issentidu, meningitanu 2. sa zente paret dischissiada andhandhe e torrandhe in màchina chene ischire a ube ◊ ma ite as fatu a la bochire, dischissiadu chi no ses àteru?! Tradutziones Frantzesu forcené Ingresu mad Ispagnolu desquiciado Italianu forsennato, demènte Tedescu verrückt.

fogliàdu , pps, agt: vogliadu Definitzione de fogliare; chi s'est ammachiau, chi no faet atentzione Sinònimos e contràrios allabentau, allampadu, disairadu, foglietadu / cdh. fugliatu 2. sa fémina est fogliada mariposa chi atrait dogni lumera (P.Mossa) Terminologia iscientìfica ntl. Tradutziones Frantzesu étourdi, fou (devenu) Ingresu heedless, gone mad, crazy Ispagnolu descuidado, despistado, enloquecido Italianu sventato, sbadato, impazzito Tedescu zerstreut, verrückt.

fogliàre , vrb: vogliare Definitzione furriare is crebedhos, su si ammachiare Sinònimos e contràrios ammachiae, dilliriai, fatzellare, foglietare Ètimu ctl. follejar Tradutziones Frantzesu devenir fou Ingresu to go mad Ispagnolu enloquecer, volverse loco Italianu impazzire, pèrdere il sénno Tedescu verrückt werden.

gadhighinósu , agt: cadhighinosu Definitzione chi giughet cadhighinzu o badhine in conca, chi no est tanti giustu de conca, chi faet calecunu machiore Sinònimos e contràrios alivertu, badhighinosu, badhinosu, irdollocau, irvaliotzau, iscaltaredhadu, macocu, mériu, pertocadu, stolocau Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu loufoque, sot Ingresu crazy, stupid Ispagnolu chiflado Italianu pazzòide, scémo Tedescu verrückt.

ilvariàdu , pps, agt: irbariadu, irvaliatu, irvariadu, irvariatu, isvariadu, isvariatu Definitzione de irbariare; chi at pérdiu su tinu, chi no est giustu de conca, chi est macu deunudotu; conca maca, chi faet o est faendho cosas a machine; chi ndhe andhat macu po calecuna cosa Sinònimos e contràrios ammachiau, afoglietadu, desessidu, dischissiau, disvariadu, fariadu, ilgiradu, issentidu, macu | ctr. atinadu 2. irbariadu macu, a ue cheres andhare?! ◊ pariant fiotu de isvariados fuidos dae manicómiu ◊ cussos fiados sunt che irvariados rasighendhe sa terra a sa sicura! ◊ cudhos irvaliatos credent fintzas sas fàulas 3. est ilvariadu fatu pro sa bòcia ◊ s'imbreacu zuchet sas ancas a tratzu, sa tremuledha, sos chervedhos irvaliatos Terminologia iscientìfica ntl Tradutziones Frantzesu fou, passionné Ingresu gone mad, crazy, keen, out of one's mind Ispagnolu loco, alocado, apasionado Italianu impazzito, pazzo, fòlle, scalmanato, appassionato Tedescu verrückt, wahnsinnig, begeistert.

irbariàre , vrb: irvaliare, irvariare, isvariare Definitzione essire dae tinu, no arrexonare prus, essire macu deunudotu; dhu narant fintzes in su sensu de fàere atentzione a ccn. àtera cosa po abbacare dolore, dispraxere, afrigimentu Sinònimos e contràrios ammachiae, dessessire, fatzellare, ibariae, ilgirare, iscansae, issentire, istinare, vogliare / disaviare, istrabiare 1 | ctr. atinai, atoare Frases medas imbriagos irvàriant ◊ sas frebbas lu faghent isvariare ◊ sempre sàbia e prudente ses istada ma custa bolta ses isvariendhe ◊ sa vetzesa lu fit irvalianne ◊ totu su tempus colatu in galera l'at irvaliatu ◊ azummai ndhe irbàriat de su dannu chi at tentu in famíllia 2. at cumpresu cantu mannu fit su dolore suo e at chircadu de l'irbariare nàndheli cosa ◊ aggràssias chi mi sezis imparandhe: sinono s'àsiu mi diat irbariare! Ètimu spn. Tradutziones Frantzesu délirer, devenir fou Ingresu to go mad, to rave Ispagnolu desvariar Italianu vaneggiare, impazzire Tedescu irrereden, verrückt werden.

iscasciàdu , pps, agt: iscassiadu, iscassiau, iscassatu Definitzione de iscasciare / i. fatu = macu deretu Sinònimos e contràrios ammachiau desessidu, dischissiau, disvariadu, fariadu, ilgiradu, ilvariadu, iscassoletadu, issentidu / cdh. scasciatu 2. che fit betzu: como fit un'àrvure iscasciada ◊ o coro iscasciadu, ite cheres chi ti feta pro ti bíere acuntentadu? ◊ sàltiant a brincos urulendhe che iscasciados ◊ si fit pesatu a boches che iscassatu ◊ comente est iscassiadu, est capatze chi fatzat una cosa gasi! ◊ o est su mundhu chi est girandhe a tortu o est iscasciada sa pessone! Tradutziones Frantzesu fou (devenu) Ingresu deviated, gone mad Ispagnolu enloquecido Italianu deviato, impazzito Tedescu abgelenkt, verrückt geworden.

ischissiài, ischissiàre , vrb: schisciai 1 Definitzione fàere a ischíssiu, essire fora de sèi, pèrdere sa conca po calecuna cosa (dolore, amore, àteru), pràghere meda Sinònimos e contràrios abbaradhare, ammachiae, delliriare, dessessire, dischissiare*, fatzellare, irbariare, iscansae, issentire Frases si est ischissiendi a dolori de dentis ◊ s'immensu de su creadu t'ischíssiat s'ànimu ◊ no m'ischissis su sentidu! ◊ m'ischíssiu chi non ti biu! 2. gatu a pisci ingustada bandat ischissiada candu pigat su fragu!(S.Corona)◊ ballus, befas, cantus e sonus sunt divertimentus chi ischíssiant sa genti Tradutziones Frantzesu devenir fou Ingresu to go crazy Ispagnolu enloquecer Italianu impazzire Tedescu verrückt werden.

issentídu , pps, agt: issentiu Definitzione de issentire; chi at pérdiu su sentidu, s'atuamentu, chi no arrexonat prus, ammachiau Sinònimos e contràrios dischissiau, ilgiradu, ilvariadu 2. sa traconarza irfoetaiat che issentida sas pacas piantas ◊ candho est torrau at acatau sa sorre irmentia e issentia ◊ foras de sa zanna, ispetendhe, pariat un'issentidu ◊ sa fantasia est iscurosa finas in sa lughe, peus e peus si unu est issentidu! ◊ si est fuidu a brincos che un'issentidu Tradutziones Frantzesu forcené Ingresu raving Ispagnolu delirante Italianu delirante, forsennato Tedescu irreredend, verrückt.

mancànte , agt: mancanti Definitzione nau de cosa, chi no dhu'est totu, chi no est su tanti giustu (e fintzes chi no est fata bene, chi tenet pecu, neghe); nau de gente, chi no est tanti giusta de conca, chi est fora de tinu (si narat fintzes de chie orruet chentza atuamentos candho dhi benit atacu de malegaducu), chi no si cumportat bene; nau de una línia serrada, chi est tundha ma no parívile, no totue chepare (o a distàntzia diferente de su centru) Sinònimos e contràrios faltu, iscassu / macu | ctr. bundhante, bundhansciosu Frases cantu sunt torraos acatant custa robba mancante: tandho ghirant e dant sa denúntzia ◊ isse est mancante de talentu tantu chi dat provas de veru tontu ◊ cussu est ómine mancante de sentidu ◊ cuss'ómini est mancanti de unu bratzu ◊ coment'e limpiadura est unu paghedhu mancanti 2. mancantedhu est, custu piciochedhu: arrebbugiu chi no fait! ◊ ant fuidu che pópulu mancante (P.Cau)◊ su babbu istaiat che mancante mirendhe si podiat bídere su fizu torrendhe ◊ orabrora so istadu mudu pario unu mancante, comente sa pudhedra mi ndhe at betadu ◊ sas àteras fint tontas o mancantes e ant trascuradu totu ◊ cussos sunt ventureris mancantes e ingurdos Tradutziones Frantzesu manquant, imparfait, hors de raison, elliptique Ingresu lacking, out of one's mind Ispagnolu que falta, carente, chiflado, elíptico Italianu mancante, carènte, imperfètto, fuòr di sénno, ellìttico Tedescu mangelnd (di = an+ Dat.), fehlend, verrückt.

pertocàdu , pps, agt: pertocatu, pertocau, pratocau, prestocau, pretocau Definitzione de pertocare; mescamente nau de gente, chi no est tanti giusta o apostu de conca, chi faet calecunu machiore Sinònimos e contràrios alivertu, gadhighinosu, iscaltaredhadu, macu, médiu 2 2. in bidha la creiant pretocada: sèmpere in sognu andhendhe, sos ojos in sas nues fissos (S.Baldino)◊ o pratocau, bintranci a intru ca ses ispollincu! ◊ genti pretocada no circat mai morti! ◊ si unu che at chi narat pane a su pane lu mirant che conca pertocada! Tradutziones Frantzesu timbré, sonné Ingresu touch Ispagnolu toque, chiflado Italianu tócco Tedescu verrückt.

sciallocàu , agt: scialocau Definitzione nau de ccn., chi narat o faet sciolocus Sinònimos e contràrios abbambanau, ballalloe, irbentiadu, isambrulidu, sciloriau, scimpri, sciollocau Frases si no seus sciallocaus, cosas de contai ndi teneus medas Ètimu ctl. xaloc Tradutziones Frantzesu idiot Ingresu insane Ispagnolu mentecato Italianu mentecatto Tedescu verrückt.

«« Torra a chircare