Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

abballinàre , vrb Definition fàere a ballinas, a birillas Synonyms e antonyms abbotzichedhare, aculingionai, aggromerare, allomborae, arranedhare, arrombulonai Sentences s'aperigúngia est unu babbautzu chi si abballinat si lu tocant Etymon srd. Translations French faire une boule (de) English to roll into a ball Spanish hacer pelotitas Italian appallottolare German zur Kugel rollen.

abballonàre , vrb Definition fàghere a ballones (nadu fintzas de sa pasta cariada faghindhe a panes pro tèndhere: sestare su pane) Synonyms e antonyms abballai, allorumare, arrombulonai, arruedhulare, atuturae, imbodhiai | ctr. ilboligare, isòlbere Etymon srd. Translations French envelopper, rouler, enrouler English to roll Spanish envolver, arrollar Italian invòlgere, arrotolare German einpacken, zusammenrollen.

abbotzichedhàre , vrb: abbotzighedhare Definition fàere a ballotas, a bocighedhas Synonyms e antonyms abballinare, ammalfudhare, ammoroculare, ammorotzulare, ammurudhare, apadhotulare, arranedhare Etymon srd. Translations French faire des boules English to roll into a ball Spanish hacer pelotitas Italian appallottolare German zur Kugel ballen.

aggradheràre , vrb Definition fàere a gràdhera, a bocitedhas Synonyms e antonyms abballinare Sentences est fachendhe sucu ma sa símula no bi aggràdherat Etymon srd. Translations French faire une boule, bouler English to roll into a ball Spanish hacer pelotitas Italian appallottolare German zur Kugel rollen, mögen.

ammumullonài, ammumulonài , vrb Definition fàere a lómboru, a unu muntone, a mumullone; fintzes lassare ammuntonare fainas chentza fatas Synonyms e antonyms aggromerare, allomborae, ammuntonae, arrombulonai 2. in custu logu si obbrigant a bivi ammumullonaus coment'e procus! Etymon srd. Translations French mettre en pelote English to roll up Spanish ovillar Italian raggomitolare German zusammenknäueln.

apéllu , nm Definition prus che àteru, su tzerriare is personas naendho su númene ligindhodhu in d-una lista; genia de ricussu chi si faet a unu tribbunale prus artu contr'a sa senténtzia de unu dibbatimentu; su apellare, su pedire agiudu, invocare santos Synonyms e antonyms ciamada 2. no bi at apellu in custa senténtzia Etymon itl. Translations French appel English roll call Spanish llamamiento, lista, apelación Italian appèllo German Aufruf.

arrodulàre , vrb: rodulare Definition andhare a tróulu, orrúmbula orrúmbula; su si fàere a unu túturu, a bisura de cannedhu, nau de orrobba, paperi Synonyms e antonyms arrembulai, cadhinare, codulare, cullullare, istirigare, istrodhulare, lodhurare, rodhulare, trodhulare, trodulare 2. sa pedhitza s'isterret creschendhe su tironzu fintzas a l'isnerviare a manera chi no aviscet a arrodulare Etymon ltn. rotulare Translations French rouler English to roll Spanish rodar Italian rotolare German rollen.

arruedhulàre , vrb Definition fàere a ruédhula Synonyms e antonyms abballonare, allomborae, arrombulonai, atuturae, imboligare Etymon srd. Translations French rouler, enrouler English to roll Spanish enrollar Italian arrotolare German zusammenrollen.

arrúmbulu , nm: rúmbulu* Definition orrugu de linna po fàere orrumbulare bigas, perdas o àtera cosa grae posta in pitzu; su orrumbulare, su orrúere a orrumbuladura, coment'e furriandhosi che orroda Synonyms e antonyms orrúmbulu 2. s'arrúmbulu de is carrus Translations French rouleau English roll Spanish rodillo Italian rullo German Wirbeln.

ballòne , nm: balloni Definition balla de orrobba, orrobba imballada comente essit de sa fàbbrica imbodhigada in su fusu; bículu mannu de orrobba; genia de giogu; sa farra candho est impastada ammesturada cun su frammentu ispartzia de dha pòdere trebballare (suíghere) e poi segare a panes de alladiare po fàere su pane carasau Synonyms e antonyms boce / cumassa Sentences zughiat ballones de fresi lèndhelos a catighera ◊ sa càscia fit prena de cucuzuras e ballones de foressi 4. po fai is candelaus si pigat una ballonedha de pasta de míndula e si trabballat fintzas a candu si faint is cicaredhas Surnames and Proverbs smb: Ballone, Balloni Scientific Terminology ts, ggs Translations French rouleau English roll Spanish rollo Italian ròtolo German Rolle.

busàre , vrb Definition girare, furriare, mòvere coment'e a molinadura; trebballare a busa Synonyms e antonyms businare, busitare, girai, musinare 1 Sentences busare sa marrocula ◊ su marroculone fit un'ispetàculu a lu bider busendhe intro de s'apusentu ◊ ballendhe, comare busat che sedatu in sedatajola! 2. pustis isparitzadu, si poniat sas otzeras e si seiat in s'oru de sa ziminera a busare Etymon srd. Translations French voltiger English to twirl, to roll Spanish revolotear Italian volteggiare, ruzzolare German kreisen, rollen.

cadhinàre , vrb Definition andhare, mòvere che unu cadhinu o cricu, orrumbulare Synonyms e antonyms arrembulai, arrodulare, codulare, cullullare, istirigare, istrodhulare, lodhurare, loturare, lumburare, torrulare, trodhulare Etymon srd. Translations French rouler English to roll Spanish rodar Italian rotolare German hinunterrollen.

codulàre , vrb Definition andhare o pigare che unu códulu, a orrúmbulu, orrumbulandho Synonyms e antonyms arrembulai, arrodulare, cadhinare, istrodhulare, lorumare, lumburare, rodhulare, trodhulare Sentences che est coduladu che unu sacu intro de una tuda ◊ sa làgrima naschet in s'oju e códulat in terra ◊ su carrabbusu est codulendhe ledàmine Etymon srd. Translations French rouler English to roll Spanish rodar Italian rotolare German rollen.

contrapéllu , nm Definition àtera tzerriada de is númenes de una lista po averguare si sa prima fut fata bene Translations French contre-appel English second roll call Spanish convocatoria Italian contrappèllo German zweiter Appell.

ilboligàre , vrb: ilvoligare, irbodhiare, irbolicare, irboligare, irvolicare, isbodhiare, isboligare, isvodhiare, isvoligare, ivoligare, sbodhiai Definition apèrrere, istèrrere una cosa imbodhigada o fata a lómboru (o a lobos); foedhare de una chistione coment’e ispiegandhodha; rfl., nau de sa manera de fàere sa cosa, fàere impresse, cun lestresa, cun coidau Synonyms e antonyms illorigare, ispirigare, istèrrere, istròbere, istrobillai, spodhai / acoidai, ispontziai | ctr. allomborae, imbodhiai / istentare Sentences at isvoligadu s'atzola ◊ si nche at irbolicau sa fardeta ◊ est pensandhe a comente irboligare su filu de sa vida sua 2. aiat in mente de fàghere unu discursu difítzile e isvoligadu cun chentu lemas, ma posca at timidu chi l'apataiant in calchi modu cun su professore 3. si no t'irbóligas ti lasso e mi che andho! ◊ cheret chi nos isvodhiemus si cherimus fàghere a tempus! ◊ bi sunt cudhos chi pro s'irboligare de chistiones e pilisos truncant in curtzu: si fuint!◊ cosa de nudha a l'irbolicare sa pràtica de un'amicu suo in ufíssiu!… Translations French dérouler, démêler, déployer, se dépêcher English to unwind, to roll into a ball, to lay, to hurry up Spanish devanar, extender, darse prisa Italian svòlgere, dipanare, distèndere, spicciarsi German abwickeln, ausbreiten, sich beeilen.

imbrortzinàre, imbroscinàre , vrb: imbrossinare, imbrossinzare, imbrossulare, imbruscinai, imbrutzinare, imbusciai 1 (im-bu-sci-a-i) imbussinare, immussinare Definition pònnere e orrumbulare in terra a longu a longu, trisinare in terra o, segundhu ite, in istrégiu cun calecuna cosa (es. farra) totu furriandho a dónnia bandha po fàere apicigare sa farra o àteru; fintzes su si fichire in calecuna chistione; nau a briga a fémina, crocare cun ómine / imbusciai su pipiu = pònnere sa criadura subra de s’artare de sa capella ue est coladu su Corpus de Cristos Synonyms e antonyms imbrotulare, isterrigare / imbusciae Sentences su cumassu modhiatu pro no si apitzigare s'imbrórtzinat in sa farina ◊ s'àinu s'imbússinat in terra ◊ dèu arruiu imbrusciendi is peis in su pruini ◊ su cuadhu iscapu s'imbrúscinat in s'anea ◊ s'imbolat in s'istoja e s'imbrossinzat ◊ fint imbroscinados in su ludrau ◊ apo passadu sa die imbrutzinadu in terra ◊ s'est imbussinau in mesu de su nie 2. totu custu cambiamentu, a parri miu tui ti ses imbruscinau in calincuna porcheria (Lai) 3. prinza ses? cherzo ischire cun chie ti ses imbussinada! Etymon srd. Translations French rouler English to roll (over and over) Spanish revolcarse Italian avvoltolare, voltolare German zusammenrollen, wälzen.

ismedhinàre , vrb Definition istare coment'e atontau, ammadurare de ogos coment'e ispantau, atontau Synonyms e antonyms abbebberecare, atontai, ispampanai Translations French rouler les yeux English to roll Spanish pasmarse, poner los ojos en blanco Italian stralunare German verdrehen.

lodhuràda , nf Definition su lodhurare Synonyms e antonyms boltulada, cadhinada Etymon srd. Translations French roulé English roll Spanish rodadura Italian rotolata German Rollen.

rótulu , nm: arrótulu Definition cosa allomborada, mescamente paperi pinnigau tundhu a cannedhu; a logos est una calidade de pane, fatu coment'e ispianada manna (cogone) cun figuras de isposos, de pigiones, chi is isposos donant a su preide a s'intrada de sa missa isposandho Synonyms e antonyms tórulu 2 Etymon itl. Translations French rouleau English roll Spanish rollo Italian ròtolo German Rolle.

tèndhere , vrb: tèndiri, tènnere 1 Definition istrecare a alladiare sa pasta fintzes a dha fàere de sa grussària giusta e parívile segundhu sa calidade de pane chi si bolet (o fintzes po fàere a macarrones, es. lisòngias); nau de orrobba o fintzes de àteru, pònnere istérria, istirada; rfl. nau de ccn., su si prestare, giare agiudu / pps. téndhiu, tesu; tèndhere sa manu = (a unu) agiudai, donai una manu de agiudu, ma fintzas ponnirisí a fai faina, aprontai su logu po calincun'àteru trabballu; téndhia de manu = manu de agiudu Synonyms e antonyms acannonare, incannonare 1 / atendiai, ispàlghere, istèndhere, istenniare, istèrrere, istirai, stendiai Sentences tendhindhe su pane a cannedhu cheret chi sas manos fetant fortza paris ◊ a tèndhere bi cheret pratighesa, sinono su pane essit a tretos russu e a tretos fine ◊ a tèndhere su pane como est a màchina ◊ tèndiri pillus de pasta 2. intrat a samunare e sa robba l'at totaganta tesa e ispalta ◊ Marta fit in su cortile tendhindhe sos pannos chi aiat sammunadu 3. issu fut sèmpere prontu a si tèndhere po agiudare is àteros 4. unu massau iat pigau un'incone de terrenu e, brexosu, cumènciat a dhue tèndhere sa manu narbonandhodhu Etymon ltn. tendere Translations French abaisser la pâte avec le rouleau English to roll bread Spanish extender la masa Italian spianare la pasta col matterèllo German den Teig mit dem Nudelholz dehnen.