abbrunchilàre , vrb Definition
pònnere su brunchile, su crabistu a un'animale
Synonyms e antonyms
acrabistai,
afrancilai,
ammurralare,
ammurrialare,
arrunchilare,
imbrunchidare,
incrabistae
| ctr.
irbruncilae
Scientific Terminology
pst
Etymon
srd.
Translations
French
enchevêtrer
English
to tie with a rope
Spanish
encabestrar
Italian
incapestrare
German
anbinden.
acrabistài, acrabistàre , vrb: acrapistare Definition
pònnere su crabistu a un'animale; acapiare sa bide noa po no che dha betare is bentos fortes
Synonyms e antonyms
abbrunchilare,
imbrunchidare,
incrabistae
Etymon
srd.
Translations
French
enchevêtrer
English
to tie with a rope
Spanish
encabestrar
Italian
incapestrare
German
anbinden.
afunài , vrb: afunare Definition
acapiare, pigare a fune, imbojàresi cun sa fune, troboire cun sa fune
Synonyms e antonyms
infunai,
prèndhere
/
pinnicai
Sentences
sos chi crent de àere in punzu s'anzena volontade sunt ammanitzendhe trobeas pro afunare ideas e fadigas ◊ at afunau su muenti a su tzugu
2.
sos carabbineris s'ant afunatu dae s'ufissu de sa coperativa totu sos documentos ◊ aiat irrobbatu su bancu, s'aiat afunatu gamas de erveches e vulos ◊ sos rivos ufratos si afunant totu, pessones, béstias e tupas
Etymon
srd.
Translations
French
enchevêtrer
English
to tie in a rope
Spanish
encabestrar
Italian
incapestrare
German
das Halfter anlegen
balentínu , nm: bolentinu,
bolletinu 1,
bullentinu,
bullitinu 1 Definition
ispaitu, codriola de cànnau, lentza po piscare, po imbodhigare in sa bardúfola, fintzes grussa po iscúdere
Synonyms e antonyms
cannabitu,
cordedha,
filadissa,
funedhu,
ispaitu,
lentzinu,
restiga 1,
toroneu,
tzunghedhu
Surnames and Proverbs
smb:
Balentinu
Etymon
itl.t
bollentino
Translations
French
cordelette,
ficelle
English
little rope
Spanish
cordita
Italian
cordicèlla
German
Schnürchen.
cannabítu , nm: cannaghitu,
cannaitu,
cannoitu Definition
codriola de cànnau; lobu de fune chi si betat a murros de s'animale po dhu pigare a tira
Synonyms e antonyms
balentinu,
cordedha,
cordigliola,
filadissa,
funedhu,
ispaitu,
músciu,
presógliu,
toroneu,
tzunghedhu
/
dogale
Sentences
ponidhus in logu chi no dhui tirit bentu e afrimadhus a cannabitu!
Etymon
srd.
Translations
French
cordage de chanvre
English
hemp rope
Spanish
cable de cáñamo
Italian
cànapo,
cordicèlla
German
Hanfseil.
cànnabu , nm, nf: cànnagu,
cànnau,
cannau,
cànnavu,
cànniu,
cànnua,
càuna,
càuni Definition
genia de erba e cosas (orrobba, funes, àteru) fatas cun cust'erba; cosa a usu de fune, longa
Synonyms e antonyms
cagnu
/
cima 1,
fune,
gúmena,
libbanu,
sédina,
soca
Idioms
csn:
tirare tropu su c. = fàghere sos severos a tropu, apretare s'àteru; gastàresi su dinari in c. = ispèndhere pro s'impicare (nadu a frastimu)
Sentences
custa funi est de cànnua ◊ is funis de giuncu dhas festus nosu, cussas de càuni dhas comporastus
2.
sas tríschias de abba fint cànnaos a pennuleri dae sas nughes
3.
no tires tropu su cànnau… ca si podet segare! ◊ ancu bos lu gastetas in cànnau su chi tenites in sa cassavorte!
Scientific Terminology
rba, Cannabis sativa
Etymon
ltn.
cannabus
Translations
French
chanvre,
grosse corde de chanvre
English
big hemp rope,
cannabis
Spanish
cáñamo
Italian
cànapa,
cànapo
German
Hanf,
Hanfseil.
carcúri , nf, nm: cracuri,
cracúriu,
crucuri,
crucúriu,
curcuri Definition
genia de fenu a cambu longu meda e forte, o erba de fai ciulirus, chi ponent fintzes a fàere fundhos de cadiras, po ammontare barracos (es. is de su Sinis): dhi narant puru àcia de pòbur'ómini e in àteros logos flaca
Synonyms e antonyms
mannuga
Sentences
in su faciassobi dhui at unu boschixedhu de cracuri ◊ po fai malloredhus imperastis ciulirus a fundu de cracuri ◊ passada in mesu de is curcuris de sa sedha
Scientific Terminology
rba, Ampelodesmos mauritanicus
Etymon
srdn.
Translations
French
ampelodesmos de Mauritanie
English
rope grass
Spanish
carrizo
Italian
saràcchio
German
Diss.
címa 1 , nf Definition
genia de fune grussa chi impreant in is naves; fintzes singiale de ispertiada forte chi abbarrat in sa pedhe
Synonyms e antonyms
cànnabu,
gúmena,
libbanu
/
ischingiada,
sinniera
Sentences
candu tirat bentu molla cima e ferru!
2.
candu su piciochedhu fadiat a mau sa mama dhi donàt una carda de pértia e dhi lassàt is còscias totu a cimas a cimas! (M.Vacca)
Etymon
itl.
cima
Translations
French
amarre
English
rope
Spanish
amarra
Italian
gómena
German
Tau.
còdra , nf: colda,
corda Definition
genia de fune longa, grussa, po acapiare, mescamente filada a atrotigadura; genia de filu de metallu in d-unas cantu ainas de sonare; nérbiu o músculu o fintzes àteru, longu e grussu, in sa carena; genia de papare fatu cun istentina filada de animale piticu; tira de làuna forte e corriatza imbodhigada a caragolu po fàere mòvere calecunu ingranàgiu mescamente de is arrellògios / min. cordedha
Synonyms e antonyms
fune,
soga
/
córdula
/
nérbiu
Idioms
csn:
sas cordas de su tuju = sas chi si podent bídere candho unu abbóghinat a forte, arteriadu; sas cordas de sa puzone = parte de su mermu chi si prenat de sàmbene candho si arritzat; c. cadhigada = acuadhigada, subràbari pro carchi irfortzu o movimentu irdeortu; dare c. a unu = bantàrelu, adduire a su chi narat pro lu fàghere chistionare de prus, pro ndhe li tirare carchi segurtade; filai sa c. a unu = fai ccn. cosa pro portai a unu a nàrriri o a fai su chi no bollit; segai is cordas a unu = segai sa matza, dàreli ifadu; fàghere sa corda a sa musca = èssiri susuncus, limidos; èssere a cordillongu = a filera, a portessione
Sentences
sa chiterra est un'aina a cordas
2.
sa corda arrustu o a cassola est cosa licantza ebbia!
3.
a su rellozu li cheret dadu corda, segundhu ite rellozu est
4.
de su feli, a su sennori dhi fiant ingrussadas is cordas de su tzugu
Surnames and Proverbs
smb:
Corda, Cordedda
Etymon
ltn.
chorda
Translations
French
corde
English
rope
Spanish
cuerda
Italian
còrda,
tèndine
German
Seil,
Sehne.
fúne , nf: funi Definition
genia de cosa forte atrotigada o téssia de essire tundha e longa meda, de diferente grussària, po acapiare, tènnere e pigare animale; in cobertantza, sa fune est domíniu, mancamentu de libbertade, acàpiu e dipendhéntzia, ma fintzes arrégula / min. funedha, funedhutza / zenias de fune: funi de spartu, de cannau, de giuncu, de pilu
Synonyms e antonyms
cànnabu,
sédina,
soca
Idioms
csn:
atrotoxau che una f. = totu profizadu; dare f. curtza a unu = dare paga fide, fidàresi pagu de unu, no dàreli ampra manu; bogai sa f. a unu, a una cosa, a una faina = dàreli fune longa, lassàrelu andhare o fàghere totu comente cheret, lassare istare; èssere o andhare a f. isorta = cun tropu libbertadi, sentza de régula; bogare de f. a una cosa, segàreli sa f. = lassaidha a pèrdiri, bogare de cabu; domare a f. = fàghere sa prima domadura de un'animale; contare a f. curtza = contai contus sentza de si pèrdiri in furriotus; andhare a f. = pigaus acomenti si pigant is animalis; no andhare mancu a f. (nau de unu) = èssiri trotu peus de su molenti, no ascurtai mai s'arrexoni, èssere malu a fune, no pònniri in menti
Sentences
prendho s'àinu a fune longa de poder pàschere ◊ in logu de fàghere dannu, s'animale cheret presu a fune curtza
2.
bògali de fune de la chircare, tantu no lu agatas! ◊ bògali de fune a cussa cantilena! ◊ fiza mea, bòcali sa fune, làssalu chi si tiret su trucu! ◊ segàibbi sa fune e allegamos de àteras chistiones!
3.
canno su contu est contatu a fune curtza, s'arréjonu caminat, iscutet su brincu e torrat a domo (B.Bandinu)◊ cussu cristianu est dortu chi no andhat mancu a fune! ◊ mancari tirriosa e mala, a fune zai ammasetzas! ◊ as a èssere unu pegus mancante, de cussos chi no andhant mancu a fune!
4.
a sa fune anzena sias rude!
Surnames and Proverbs
smb:
Funedda, Funi
/
prb:
a cuadhu papadori funi crutza! ◊ fune ligat boe e paràula ligat ómine ◊ donzi cadhu at segadu sa fune sua
Etymon
ltn.
fune(m)
Translations
French
corde
English
rope
Spanish
cuerda,
soga
Italian
fune,
còrda
German
Seil.
libbànu , nm: limbanu Definition
fune grussa meda, mescamente sa chi ponent po assegurare bastimentos e naves in is portos (unu libbanu, po is piscadores = 30 passas de fune de arretza, unos 45 metros)
Synonyms e antonyms
cànnau
Etymon
itl.
libano
Translations
French
amarre
English
rope
Spanish
calabrote,
gúmena
Italian
gómena
German
Trosse,
Tau.
sòca , nf, nm: assoga,
socu,
soga,
sogu Definition
corria o tira longa e larga de pedhe cosia a un'ala de arresurtare a duos pígios: a unu càbudu portat una lóriga o chirchedha ue si faet intrare sa coatza; brione de casu modhe postu in su fogu po orrostire, comente s'iscàgiat, o fintzes de àteru chi calat comente a funedhas cagiadas; su tanti de filu chi s'intrat in s'agu (itl. gugliata) o fintzes su filu chi si faet filandho / min. sochedha, soghita
Synonyms e antonyms
cànnabu,
fune,
isciocu,
sagone,
sédina
/
cabu
Idioms
csn:
soga de filu, de lana, de arràfia, de ispau = cabu de filu, filu de lana, e gai; sa soga de su dimóniu = cabu de filu tropu longu (e pro cussu s'imbojat e annodighedhat cosindhe); soga de terra = bículu, zura de terrinu
Sentences
est imbodhiendi e ispodhiendi sa soga ◊ est tucau a linna chin sa soca ◊ faghiat sogas cun sa pedhe crua ◊ sunt colados a cadhu, a soga a codhu ◊ una crapola nida che apo ligadu in s'ortu e cun su socu nou…
2.
su casu nou postu in su fogu si faghet a sogas ◊ portat su cofinu prenu de sogas fendi cumpositzionis de ballus tundus ◊ cussa filongiana filaiat semper a soga manna ◊ dae laras perdiat sogos de bae ◊ preparu una soghitedha de satitzu
3.
sas socas de su pisellu fint ghetatas a ria
4.
fibàt e tessiat, sa soga si segàt ma no ndi aciungiat!
Etymon
ltn.
soca
Translations
French
corde en cuir,
courroie
English
leather rope
Spanish
soga,
cuerda de cuero,
correa
Italian
fune di cuòio
German
Lederschlinge,
Lederseil.
tènta , nf Definition
tanti de terrenu, de largària parívile, chi si pigat trebballandho (es. marrandho o arandho, arregollendho olia, messandho e àteru): a logos, fintzes possessu, orrugu de terrenu a bisura longa (corria de terra)
Synonyms e antonyms
ràglia,
teneca,
tula
Idioms
csn:
leare sa t. = comintzare unu tretu largu cantu podet bastare pro unu o cantos sunt triballendhe a fiancu de pare; truncare sa t. = andhàreche a sa tenta de s'àteru a costazu; segadore de t. = messadore a manu de intro, a s'ala de su laore chentza messadu, su chi sestat sa tenta; fàghere una cosa a t. = totu pínniga, a pínnigu, chentza ndhe lassare nudha; bogai sa t. = fàghereche totu su tretu comintzadu; andai a tenta dereta = deretos, chentza fàghere a biraorba, ne a s'andhetorra; pigai, messai totu a una t. = leandho totu sa largúria de su trebballu; t. de orbaci = pannu, telu de o. comente essit de su telàrgiu a bisura de tenta
Sentences
no les sa tenta tropu larga, tzapendhe, ca petzi càtigas su chi faghes! ◊ apenas cumentzàt a orbesci seminàt sa tenta e atacàt a marrai ◊ is ispigadrixis depiant bodhiri s'ispiga e passai s'àcua a is messadoris in sa tenta ◊ si funt in medas sa tenta dha pigant prus larga
2.
nci seu artziau a monti a tenta dereta ◊ cussa narat una fàula infatu de s'àtera, nosu faeus biri ca dha creeus e issa sighit a tenta dereta ◊ s'abe si leat s'idatone a tenta chirchendhe sas àrbures
Etymon
srd.
Translations
French
bande de terrain qu’on peut travailler
English
rope walk
Spanish
porción de terreno que se trabaja
Italian
andana
German
Schwaden.