Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

assacài, assacàre , vrb Definition pònnere in su sacu, nau fintzes in su sensu de afallare, fàere tibbu; istare aguantandho, ingurtindho fele, tzacu, patimentu; intrare a calecunu logu Synonyms e antonyms arregolli, insacai / assacheare | ctr. illichidare Sentences terra assacat e coro abbacat ◊ su trigu in s'argiola benit assacau 2. seu assachendu, assachendu, ma ses acanta de piscai! ◊ su grajori de tantis buconis marigosus si fiat assacau asuba de is palas suas Etymon srd. Translations French ensacher English to sack Spanish ensacar Italian insaccare German in Säcke füllen.

bardanàre , vrb Definition andhare a fàere bardanas, furas mannas, idorrobbatórios Synonyms e antonyms acrassare, apresai, furai, irrobbare, sdorrobbai Sentences aiant bardanatu vulos, erveches e porcos Etymon srd. Translations French razzier, piller, saccager English to sack Spanish saquear, pillar Italian razziare German rauben.

craspuàre , vrb Definition pinnigare, furare totu Synonyms e antonyms afufai, arpiai, arrapagnare, arrapare 2, aungrare, furai, inghitai, irrobbare, runtzinare, sdorrobbai Sentences paso sas carres subra de sa terra craspuada (G.Orgolesu) Translations French piller, dévaliser English to sack Spanish saquear  Italian saccheggiare, spogliare German plündern.

iferchíre , vrb: ifirchire, ifischire, ifrechire, infelchire, inferchire, infeschire, infilchire, isfelchire Definition intrare o fichire una cosa in s’àtera, nau mescamente de su intrare unu cambu noàdile cun pagos ogos (istica, iferta) de una linna in su múzulu (o truncu immuciurrau) de un’àtera a manera chi in custa crescat sa matessi linna de su cambu nou; si narat fintzes de su vacinu chi si faet a is sanos po pigare s’infetu de una maladia chentza bènnere graves ma de abbarrare amparaos de no dh'aciapare prus Synonyms e antonyms felchire, fichire, incirai, infèrchere, infèrrere, infrissire, innestare, schidonai, tzacare Idioms csn: i. sa sartitza = pònnere sa sartza o purpuza cundhida in s'istentina; i. s'acu = ifilare s'agu Sentences sas dentes suas parent infeschidas ◊ sa pupiedha de istratzu zughiat aguzas ifischidas ◊ leat s'aguza e si che l'infilchit in sos benujos ◊ at intzichidu sa cresura de sazos chi no b'iferchit mancu su porcu ◊ at isfelchidu unu bículu de saltitza in s'ispidu 2. sonniaiat chi fit dendhe sa meighina, immamendhe, pudendhe, ifischendhe, binnennendhe (S.Patatu)◊ a iferchire sos ozastros a isse l'aiant imparau sos prades Etymon ltn. infercire Translations French enfiler, greffer, ensacher, inoculer English to graft, to sack, to stick Spanish espetar, injertar, inocular Italian infilzare, innestare, insaccare, inoculare German aufziehen, veredeln, einimpfen.

insacài, insacàre , vrb: isciacare, issacare Definition pònnere cosa in sacos; pònnere sa cosa a issacu, a càtigu, a istibbidura po ndhe fàere càbere de prus in s'istrégiu; in cobertantza, abbudhare, púnghere (a lepa, a puntorzu)/ i. feli = pigare arrennegu, tzacu Synonyms e antonyms assacai / abbaticare, istibbire / istichire, pònnere, tzacare Sentences amus issacadu s'olia pro la zúghere a maghinare ◊ su trigu netu in s'arzola s'issacat pro che lu giúghere a bidha ◊ no as àteru impreu, petzi issachendhe néula!… 2. nche lu cheriant issacare in prejone Etymon srd. Translations French ensacher English to sack Spanish ensacar Italian insaccare German in Säcke füllen.

óbiga, óbighe , nf, nm: ópica, ópiche, ópicu, úpigu Definition arretza a forma de sacu, acapiada a una pértia, po piscare trota, fata cun pigionatzos de ollastedhu de erriu (ma a logos fintzes gamu, àghimu); in cobertantza, brulla mala, fura / min. obighedhu Synonyms e antonyms arraciallu, arretza, filau, ganghiledhu, trotiadore / ghelea, giogada Idioms csn: fàghere s'óbiga = nadu in suspu, fàghere una cosa in debbadas, fàghere una cosa seguramente irballada; tortu che un'óbiga = dortu a unu gantzu (nadu de ccn., chi no arrexonat e no ponet mente) Sentences fint in su riu trazendhe s'óbiga prena de trota e ambidha ◊ tiu Gabini abiat pistau àndhalas de piscadore, cun arretzas a codhu, su berticale e s'ópiche 2. si cumandhas a isse già la faghes s'óbiga: mancu t'iscurtat! ◊ si ti pones a isse a sótziu già la faghes s'óbiga!…◊ bi est istada sa ruina de s'annada mala e de sas óbigas Scientific Terminology ans Translations French filet de pêche en forme de sac English sack net Spanish red en forma de saco Italian réte a sacco German sackförmiges Netz.

sachèta , nf: sachita Definition genia de sacu largu (ma a logos fintzes sacu piticu, busta manna)/ bentre de s. = bentrimannu, matudu; dormire che s. = drommire meda, a sonnu surtu Synonyms e antonyms balleta, sacedha / sachitu Sentences su frenucu lu batiant a sachetas a lu còchere ◊ sacheta bódia no bi répiat ritza ◊ sas sachetas betzas las apo postas a bàtile ◊ de laore ndhe apo prenu totu is cúgios, de fae ndhe apo prenu una sachita ◊ chi tenit patata, pongiadamindi una sachita! Scientific Terminology stz Etymon srd. Translations French sac English sack Spanish saco, bolsa Italian sacco German Sack.

sàcu , nm Definition genia de istrégiu mannu, mescamente de orrobba téssia craca o fintzes lasca, fatu de unu telu longu addopiau e cosiu in is costaos / partes de unu s.: buca, costazos, fundhu, culatzos; min. sachedhu, sachitu; genias de sacu: s. de linu, de lana, de tela; s. cossu = genia de sacu mannu; s. de cobèrriri, de ammantai = sacu nighedhu o campidanesu, telu mannu de furesu, de 3 metros po 1.5, de pònnere in dossu a imbodhigadura, betau in conca, a tessidura craca, tibbia, bonu po ammontare e fintzes po furriare s'abba, fatu cun pilu de craba, de becu; sacu de ghetu = po ingòllere sèmene a betare in s'aríngiu; s. de carra = chi leat una cuarra Idioms csn: aparai su s. = muntènnere su sacu abbertu de poder betare cosa a intro; apuzonare unu s. = atururare sa buca, collire apare sos oros afissos pro lu prèndhere; prenare, illichidare, prèndhere, isòrbere o isciòlliri su s., pònnere cosa in sacos; pònnere in s. = issacare; pèrdere s. e sale = pèrdiri lati e cradhaxu, pèrdere totu fintzes s'istrexu; pàrrere boghendhe dai sachedhu = nau de unu, chi si oberit buca a fuedhai no dh'acabbat prus, ndi scit meda, fuedhat meda, scit a fuedhai de nàrriri totu su chi tenit in ganas; s. isfundau, isciundau (nadu de unu)= culivala, chi no muntenet segretu, ma fintzas chi mànigat meda; ischire sa de funnu de s. = ischire sa veridade própiu pro su chi est, totu sa veridade Sentences in su sacu prenu bi at ube úmprere ◊ preniat mesu sacu de trigu, dh'acapiàt in punta, partziat su trigu e fiat coment'e una bértula ◊ is prus abbistus ant pinnigau sacus de farra 2. tui ses unu sacu isciundau! ◊ s'avocadu nostru in pretu pariat boghendhe dai sachedhu (G.Ruju) ◊ arratza de preigadore, ocannu: paret boghendhe dai sachedhu! ◊ totu ne ischiant carchi cosa, ma nissune est mai resessitu a ischire sa de funnu de sacu Surnames and Proverbs smb: Saccu / prb: sacu búidu no abarrat istrantaxu ◊ chie tenet pane in sacu no est ne tontu e ne macu Etymon ltn. saccus Translations French sac English sack Spanish saco Italian sacco German Sack.