assacài, assacàre , vrb Definitzione
pònnere in su sacu, nau fintzes in su sensu de afallare, fàere tibbu; istare aguantandho, ingurtindho fele, tzacu, patimentu; intrare a calecunu logu
Sinònimos e contràrios
arregolli,
insacai
/
assacheare
| ctr.
illichidare
Frases
terra assacat e coro abbacat ◊ su trigu in s'argiola benit assacau
2.
seu assachendu, assachendu, ma ses acanta de piscai! ◊ su grajori de tantis buconis marigosus si fiat assacau asuba de is palas suas
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
ensacher
Ingresu
to sack
Ispagnolu
ensacar
Italianu
insaccare
Tedescu
in Säcke füllen.
bardanàre , vrb Definitzione
andhare a fàere bardanas, furas mannas, idorrobbatórios
Sinònimos e contràrios
acrassare,
apresai,
furai,
irrobbare,
sdorrobbai
Frases
aiant bardanatu vulos, erveches e porcos
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
razzier,
piller,
saccager
Ingresu
to sack
Ispagnolu
saquear,
pillar
Italianu
razziare
Tedescu
rauben.
craspuàre , vrb Definitzione
pinnigare, furare totu
Sinònimos e contràrios
afufai,
arpiai,
arrapagnare,
arrapare 2,
aungrare,
furai,
inghitai,
irrobbare,
runtzinare,
sdorrobbai
Frases
paso sas carres subra de sa terra craspuada (G.Orgolesu)
Tradutziones
Frantzesu
piller,
dévaliser
Ingresu
to sack
Ispagnolu
saquear
Italianu
saccheggiare,
spogliare
Tedescu
plündern.
iferchíre , vrb: ifirchire,
ifischire,
ifrechire,
infelchire,
inferchire,
infeschire,
infilchire,
isfelchire Definitzione
intrare o fichire una cosa in s’àtera, nau mescamente de su intrare unu cambu noàdile cun pagos ogos (istica, iferta) de una linna in su múzulu (o truncu immuciurrau) de un’àtera a manera chi in custa crescat sa matessi linna de su cambu nou; si narat fintzes de su vacinu chi si faet a is sanos po pigare s’infetu de una maladia chentza bènnere graves ma de abbarrare amparaos de no dh'aciapare prus
Sinònimos e contràrios
felchire,
fichire,
incirai,
infèrchere,
infèrrere,
infrissire,
innestare,
schidonai,
tzacare
Maneras de nàrrere
csn:
i. sa sartitza = pònnere sa sartza o purpuza cundhida in s'istentina; i. s'acu = ifilare s'agu
Frases
sas dentes suas parent infeschidas ◊ sa pupiedha de istratzu zughiat aguzas ifischidas ◊ leat s'aguza e si che l'infilchit in sos benujos ◊ at intzichidu sa cresura de sazos chi no b'iferchit mancu su porcu ◊ at isfelchidu unu bículu de saltitza in s'ispidu
2.
sonniaiat chi fit dendhe sa meighina, immamendhe, pudendhe, ifischendhe, binnennendhe (S.Patatu)◊ a iferchire sos ozastros a isse l'aiant imparau sos prades
Ètimu
ltn.
infercire
Tradutziones
Frantzesu
enfiler,
greffer,
ensacher,
inoculer
Ingresu
to graft,
to sack,
to stick
Ispagnolu
espetar,
injertar,
inocular
Italianu
infilzare,
innestare,
insaccare,
inoculare
Tedescu
aufziehen,
veredeln,
einimpfen.
insacài, insacàre , vrb: isciacare,
issacare Definitzione
pònnere cosa in sacos; pònnere sa cosa a issacu, a càtigu, a istibbidura po ndhe fàere càbere de prus in s'istrégiu; in cobertantza, abbudhare, púnghere (a lepa, a puntorzu)/ i. feli = pigare arrennegu, tzacu
Sinònimos e contràrios
assacai
/
abbaticare,
istibbire
/
istichire,
pònnere,
tzacare
Frases
amus issacadu s'olia pro la zúghere a maghinare ◊ su trigu netu in s'arzola s'issacat pro che lu giúghere a bidha ◊ no as àteru impreu, petzi issachendhe néula!…
2.
nche lu cheriant issacare in prejone
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
ensacher
Ingresu
to sack
Ispagnolu
ensacar
Italianu
insaccare
Tedescu
in Säcke füllen.
óbiga, óbighe , nf, nm: ópica,
ópiche,
ópicu,
úpigu Definitzione
arretza a forma de sacu, acapiada a una pértia, po piscare trota, fata cun pigionatzos de ollastedhu de erriu (ma a logos fintzes gamu, àghimu); in cobertantza, brulla mala, fura / min. obighedhu
Sinònimos e contràrios
arraciallu,
arretza,
filau,
ganghiledhu,
trotiadore
/
ghelea,
giogada
Maneras de nàrrere
csn:
fàghere s'óbiga = nadu in suspu, fàghere una cosa in debbadas, fàghere una cosa seguramente irballada; tortu che un'óbiga = dortu a unu gantzu (nadu de ccn., chi no arrexonat e no ponet mente)
Frases
fint in su riu trazendhe s'óbiga prena de trota e ambidha ◊ tiu Gabini abiat pistau àndhalas de piscadore, cun arretzas a codhu, su berticale e s'ópiche
2.
si cumandhas a isse già la faghes s'óbiga: mancu t'iscurtat! ◊ si ti pones a isse a sótziu già la faghes s'óbiga!…◊ bi est istada sa ruina de s'annada mala e de sas óbigas
Terminologia iscientìfica
ans
Tradutziones
Frantzesu
filet de pêche en forme de sac
Ingresu
sack net
Ispagnolu
red en forma de saco
Italianu
réte a sacco
Tedescu
sackförmiges Netz.
sachèta , nf: sachita Definitzione
genia de sacu largu (ma a logos fintzes sacu piticu, busta manna)/ bentre de s. = bentrimannu, matudu; dormire che s. = drommire meda, a sonnu surtu
Sinònimos e contràrios
balleta,
sacedha
/
sachitu
Frases
su frenucu lu batiant a sachetas a lu còchere ◊ sacheta bódia no bi répiat ritza ◊ sas sachetas betzas las apo postas a bàtile ◊ de laore ndhe apo prenu totu is cúgios, de fae ndhe apo prenu una sachita ◊ chi tenit patata, pongiadamindi una sachita!
Terminologia iscientìfica
stz
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
sac
Ingresu
sack
Ispagnolu
saco,
bolsa
Italianu
sacco
Tedescu
Sack.
sàcu , nm Definitzione
genia de istrégiu mannu, mescamente de orrobba téssia craca o fintzes lasca, fatu de unu telu longu addopiau e cosiu in is costaos / partes de unu s.: buca, costazos, fundhu, culatzos; min. sachedhu, sachitu; genias de sacu: s. de linu, de lana, de tela; s. cossu = genia de sacu mannu; s. de cobèrriri, de ammantai = sacu nighedhu o campidanesu, telu mannu de furesu, de 3 metros po 1.5, de pònnere in dossu a imbodhigadura, betau in conca, a tessidura craca, tibbia, bonu po ammontare e fintzes po furriare s'abba, fatu cun pilu de craba, de becu; sacu de ghetu = po ingòllere sèmene a betare in s'aríngiu; s. de carra = chi leat una cuarra
Maneras de nàrrere
csn:
aparai su s. = muntènnere su sacu abbertu de poder betare cosa a intro; apuzonare unu s. = atururare sa buca, collire apare sos oros afissos pro lu prèndhere; prenare, illichidare, prèndhere, isòrbere o isciòlliri su s., pònnere cosa in sacos; pònnere in s. = issacare; pèrdere s. e sale = pèrdiri lati e cradhaxu, pèrdere totu fintzes s'istrexu; pàrrere boghendhe dai sachedhu = nau de unu, chi si oberit buca a fuedhai no dh'acabbat prus, ndi scit meda, fuedhat meda, scit a fuedhai de nàrriri totu su chi tenit in ganas; s. isfundau, isciundau (nadu de unu)= culivala, chi no muntenet segretu, ma fintzas chi mànigat meda; ischire sa de funnu de s. = ischire sa veridade própiu pro su chi est, totu sa veridade
Frases
in su sacu prenu bi at ube úmprere ◊ preniat mesu sacu de trigu, dh'acapiàt in punta, partziat su trigu e fiat coment'e una bértula ◊ is prus abbistus ant pinnigau sacus de farra
2.
tui ses unu sacu isciundau! ◊ s'avocadu nostru in pretu pariat boghendhe dai sachedhu (G.Ruju) ◊ arratza de preigadore, ocannu: paret boghendhe dai sachedhu! ◊ totu ne ischiant carchi cosa, ma nissune est mai resessitu a ischire sa de funnu de sacu
Sambenados e Provèrbios
smb:
Saccu
/
prb:
sacu búidu no abarrat istrantaxu ◊ chie tenet pane in sacu no est ne tontu e ne macu
Ètimu
ltn.
saccus
Tradutziones
Frantzesu
sac
Ingresu
sack
Ispagnolu
saco
Italianu
sacco
Tedescu
Sack.