Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

bistàcu, bistàculu , nm Definition mància, genia de maladia a sa pedhe chi si faet moresina a màncias mannitas o pitichedhas Translations French éphélide, tache de rousseur English a kind of skin disease, freckle Spanish efélide, cloasma Italian efèlide, cloasma German Sommersprosse, Ephelide, Chloasma, Leberfleck.

carregàrre , avb Definition atacau, própriu tocandhosi carre cun carre Etymon srd. Translations French au contact du corps English on contact with the skin Spanish piel contra piel Italian a contatto con la pèlle German dicht an der Haut.

còdi , nf, nm: cuda, cude, cudu Definition su pígiu de pitzu de sa carre, sa pedhe fine de sa carena; su lardu cun su corgiolu Synonyms e antonyms corgiolu, cudis, scuda / pedhe 2. arribba sa piús cude manna de su lardu a maju longu! Scientific Terminology crn Etymon ltn. cute(m) Translations French peau, derme English skin Spanish piel, cutis Italian cute, dèrma German Haut.

còglia , nf: colza, corja, corza Definition su corgiolu a parte de foras pruschetotu de is frutos / corza de nuche, de méndhula, de fae, de basolu, corza russa, fine, frisca, sica; essire corzi fine (nau de ccn.) = essiri dilicau, unu pagu físchidu Synonyms e antonyms cogòtzola, colzola, corgiolu, ispuligadura, pidhoncu, pigiolu, scroxu | ctr. chibu Sentences pro sos gatos da bi at semper carchi cantu de corja de casu ◊ sa fae modhe, candho su ranu est minudu meda, si podet fàghere a chiu e corza Scientific Terminology rbr Etymon srd. Translations French peau, écorce English skin Spanish cáscara Italian bùccia, gùscio German Schale, Hülse.

corgiólu , nm: corjolu, corzolu, craxolu, croxó, croxolu, curzolu Definition su pígiu de fora de calecuna cosa, mescamente su córgiu de su procu (corgiolu de lardu), ma fintzes de sa castàngia, de sa nughe, de sa patata, de is frutos / arrisu cun craxolu = su arriri cun amargura, po no prangi Synonyms e antonyms badhu 2, pedhe, pedhola / colzola, còglia Sentences su corzolu de su lardu est tostu, si no est porchedhu minore ◊ su corzolu de su casu est tostu, sa mata est modhe ◊ arrustendi su procedhu no fatzast abbruxai su croxó! Surnames and Proverbs smb: Corgiolu, Corzolu, Curgiolu Etymon srd. Translations French couenne, peau English pigskin, skin Spanish hoja de tocino, témpano Italian coténna, bùccia German Schwarte, Schale.

cúdis , nf: cutis Definition su pígiu de pitzu de sa carre, fora, sa pedhe fine de sa carena Synonyms e antonyms codi Scientific Terminology crn Etymon spn. cutis Translations French peau English skin Spanish cutis Italian cute German Haut.

cutícula , nf Definition su pigighedhu fine de pitzu de sa pedhe Scientific Terminology crn Translations French épiderme English skin Spanish cutícula, epitelio Italian epidèrmide German Epidermis.

iscaldíre , vrb: iscardire, scardiri Definition giare o fàere caente in ccn. logu o a calecuna cosa; ispitzulare, freare sa pedhe a fortza de frigare cun cosa tostada Synonyms e antonyms acalorire, caentare, caglientai, cheghentare, iscaentare, iscardillare / friai, malandrare | ctr. ifridare Sentences in cudhas dies malas de ierru rechedit su fogu a s'iscaldire ◊ acúrtzia a su fogu a t'iscardire! ◊ cun cussa linna faghimis su fogu e nos iscardimis 2. cussa robba tètera mi at totu iscardidu comente tocat sa carre ◊ sas iscarpas noas mi ant iscardidu su cambutzu e pitigadu puru, a su friga friga 3. iscardi custos coros fritos! Etymon srd. Translations French chauffer, rougir la peau sous l'effet du frottement English to heat, to redden the skin by rubbing Spanish calentar, enrojecer Italian scaldare, arrossare la pèlle per sfregaménto German erwärmen, durch Reiben röten.

ispedhàre , vrb: ispedhiare, spedhai Definition tirare o bogare sa pedhe a s'animale mortu e fintzes bochíere; bínchere totu sa posta a su giogu / ispedhiare s'ànima a unu = ofèndiri, pigai a s'ànima, a dónnia logu Synonyms e antonyms iscogliare, ispellitzare / ispedhire, spilossai Sentences l'aia pótida ispedhiare, sa guàrdia, ma apo pessadu a sa pitzinna ◊ a cussu che dh'ant ispedhiadu ca fit malu 2. che li apo ispedhadu totugantu, zoghendhe a cartas! Etymon srd. Translations French écorcher English to skin Spanish desollar Italian spellare, scuoiare German häuten.

ispulicàre , vrb: ispuligare, spuligai Definition illimpiare, pruschetotu in su sensu de ndhe segare su corgiolu; illimpiare de su púlighe puru; su si arrangiare, iscabbúllere in ccn. cosa Synonyms e antonyms innetiare, ispigiolare, spilloncai / pulicare / illitire Sentences ti apo connotu, fis un'ozastredhu ténneru e bellu e bene ispulicadu (L.Marteddu)◊ est ispulighendhe s'arantzu a resorza ◊ est in su bisonzu ma mandrone, cheret sa cosa a mossu ispuligadu! 3. sos parentes… s'ispúlighent sas dentes: chirchent e tzapent peri sos cuzolos! ◊ as intesu ite ti at nadu: como ispuligadila! Etymon ltn. ex + *policare Translations French peler English to peel, to skin Spanish pelar Italian pelare German schälen.

muntonínu , nm Definition pedhe de mascu brebeghinu Translations French cuir de mouton, basane English ram skin Spanish piel de musmón Italian pèlle di montóne German Schafleder.

pedhànciga, pedhàntziga , nf Definition coment'e pígiu de pedhe, pedhutu tostau Synonyms e antonyms pedhutu, pedhíciula Sentences a unu famidedhu dat sa tita, ma li mordet cun fele sos cabixos che pedhànciga sicos (P.Casu)◊ e chie bi la faghet a mastigare custa pedhànciga?!… Translations French structure fibreuse par laquelle un muscle s'insère sur un os English dry skin Spanish piel dura y seca Italian pellètica German Feuerschwamm.

pèdhe , nf: pedhi Definition est su pígiu de fora de un'organísimu animale, fintzes de animales piticos e po cussu de pagu grussària (de animale mannu si narat córgiu, de su porcu corzolu, de su cristianu fintzes cude); totu s'abe de unu casidhu candho, bogau su mele, si che càmbiat a un'àteru casidhu; in cobertantza, morte de persona / pedhe crua = chi no est contzada; min. pedhitzola = pedhe contzada, minoredha Synonyms e antonyms corgiolu, corju, pidhoncu Idioms csn: p. de s'ocru = prapedha, covacu de s'ogru; a pedhes mortas, a p. pérdida = cun totu s'ànima, chentza si risparmiare, chentza abbaidare su perígulu; èssere in pedh'e mama = ispollincu nudu, chentza bestimenta nudha, aici acomenti si nascit; curri su cuadhu a pedhi = a sa nuda; èssere o pònneresi a pedhe innanti = arriscare, pònneresi in perígulu, afrontare su perígulu chentza si risparmiare; leare sa pedhe a unu = bochire; pedhe morta = pedhevogu; pedhe crua = chentza contzada; zúchere sa pedhe imbolicada a s'ossu = romasu cadidu, èssiri marriu meda, sentza prupa nudha, isceti pedhi e ossus; pedhe pedhe, pedhi pedhi = própiu suta de sa pedhe, intr'e petza e croxu; tocai pedhi pedhi = tocare carre cun carre; aggarrare a ccn. pedhe pedhe = betàreli manos a subra; pònniri sa pedhi de unu a bendi = bogàreli fogu, nàrrere cosas chi no sunt, fàghere a birgonza a unu; iscroxai su priogu pro sa p. = èssere limidos a s'úrtimu etzessu, asuriosos a meda; èssere tirau che pedhe in brocu = èssiri tirau che cani, èssere chentza tempus nudha nudha pro s'itevàghere; èssere che pilu in pedhe, a pedhi = (nau de una mata o fintzas de àteru) chi portat frutu meda, chi est càrriga càrriga, a meda; lassa fàchere a Tziu Pedhe! = lassa fàghere a Zagu, lassai fai a mimi!; guai de sa pedhi tua! = arguai a tie!; èssiri mala pedhi = malu, dadu a su malu fàghere Sentences totu su corpus umanu est cobertu de sa pedhi e de su pilloncu ◊ sa brusiadura est crusiada e sa pedhe noba est torrandhe a issire ◊ sas pedhes de anzone, de berbeghe, de craba las collint a las contzare ◊ is prus mannos drommiant ammontaos cun pedhes de brebei ◊ a sa pedhi mia no dhi apodhat su soi 2. at isapiau una dechina de mojos e at fatu deche pedhes ◊ at bocau sos mojos a montes ube su beranu est prus sucotianu e sas pedhes si campant totucantas 3. fachiant bardanas e fortzis zuchiant peri carchi pedhe in sa cusséntzia ◊ paritzas pedhes teniat a pala e at fatu trint'annos de bandhidu 4. ocannu sas olias ndhe sunt che pilu in pedhe, de cantu ant barriadu! ◊ me ingunis c'est su muschitu a pedhi, dhoi fut su priogu a pedhi ◊ in cussu logu dhoi fait su fenugu a pedhi ◊ in cussa domu funt totus a una pedhi, istérrius in su letu ◊ sos mannos nostros ant dadu mente e ànima a sa terra, si sunt cunsagrados a issa a pedhes mortas ◊ si lis presenteit unu becu mannu a ischélios e a isburridas chi ndhe pesaiant sa pedhe in palas ◊ mi ant aggarrau pedhe pedhe e a caserma! Surnames and Proverbs smb: Pedde, Peddes, Peddi, Peddis / prb: in pedhe anzena corrias largas! ◊ in donzi gianna at giaos, in donzi pedhe at fiancu Scientific Terminology crn Etymon ltn. pelle(m) Translations French peau, épiderme English skin Spanish piel Italian pèlle, epidèrmide German Haut, Epidermis.

pidhóncu, pidhúncu , nm: pilloncu, pilluncu Definition su pigioledhu fine a parte de fora de calecuna cosa, fintzes de sa carre, de is arremos de aintru, de sa petza a músculu intreu / su pilloncu de s'ossu (= itl. perïòstio), de s'ou, de sa cibudha Synonyms e antonyms pedhe, pigiolu, pígiu, pilirintzone Sentences portat unu bestiredhu fini fini parit fatu de pillonchedhu de ou ◊ sa borta de s'unda, a is úndixi de noti sa genti s'est fuia cun d-unu pillonchedhu de bistiri po si salvai Surnames and Proverbs smb: Piddoncu Scientific Terminology crn Etymon srd. Translations French pellicule, épiderme, épithélium English film, skin, epithelium Spanish película, epidermis Italian pellìcola, epidèrmide, epitèlio German dünne Haut, Epidermis, Epithel.

scòrcia , nf, nm: iscortza*, scossa, scròcia, scróciu, scroxu Definition sa parte de fora de is linnas, su pígiu chi abbarrat a su truncu de su suérgiu pustis bogau su ortigu; una de is tres partes de unos cantu granos (e frutos): scròcia, nasedhu, perras (prupa); pígiu a parte de fora de css. cosa, fintzes su corgiolu de su tzintzigorru; sa primu tàula chi essit de unu truncu, segada a un'ala ebbia (e cun su corgiolu a s'àtera); pígiu de cosa chi si ponet in pitzu de linnas po cuare difetos, mancàntzias, coment'e forra Synonyms e antonyms còglia, colzola, ispuligadura, pidhoncu, pigiolu / placamentu Sentences est fogu alimentau de scróciu de fenu ◊ ma castiai… mancu bessius de su scróciu de s'ou e bolint cumandai su babbu! ◊ is sitzigorrus ndi ant bogau su tzugu de su scróciu allonghiendi is corrixedhus Scientific Terminology rbr Translations French écorce English skin Spanish cáscara Italian scòrza, bùccia, teguménto German Baumrinde, Schale, Integument.

scorgiài, scorgiàri , vrb: iscogliare*, scroxai Definition tirare sa pedhe, bogare su córgiu a un'animale bochitu, ma nau fintzes in cobertantza po isfrutare meda; ispuligare, segare su corgiolu a unu frutu o cosas deasi (figumorisca, patata, castàngia, ou), istacare su corgiolu a is linnas Synonyms e antonyms iscorgiolare, spilloncai | ctr. incroxolai Idioms csn: scroxai morisca, aràngiu (o àteru frutuàriu cun corza) a ordixi = a ungras, a manos, chentza lepa (tiat èssere a s'aurdixi) Sentences boghit a pillu su dinai chi mi depit o dhu scroxu a us'e conillu! Translations French écorcher English to skin Spanish desollar Italian scorticare German abdecken, häuten.

taschèdha , nf Definition sa taschedha, che a sa tasca etotu, est fata cun pedhe de craba, serrada in sa buca cun d-una corria chi passat in is istampos fatos in s'oru (chi candho est acapiau arresurtat a piegas), si bestit in palas cun is codhales (genia de bretellas, corrias o tirellas) chi andhant de is cugigones de su fundhu a s'oru de pitzu / ligare a taschedhinu = a bisura de taschedha (nau de pegus piticu, cun is bàtoro peis acapiaos impare); t. de pastore = genia de erba chi faet sa fògia pitichedha a bisura de taschedha serrada (a triàngulu) Synonyms e antonyms istaca, mocilla, tasca Scientific Terminology stz Translations French musette en cuir English skin haversack Spanish mochila de piel Italian tascapane di pèlle German Lederwandertasche.