brofàgliu , nm: perfàgliu* Definition
orrollu a pinnigas in bestires de fémina, pitzu ricamau, increspau
Translations
French
volant
English
ledge,
tail,
trimming
Spanish
franja,
volante
Italian
falda,
balza,
guarnizióni di stòffa
German
Falbel.
cò, còa , nf: coda,
cou Definition
s'úrtimu tretu de s'ischina, mescamente in d-unos cantu animales sa parte chi abbarrat pendhendho fora de s'ischina; s'úrtima parte, sa de asegus, sa de bàsciu, de una css. cosa mescamente si est longa, pentzada coment'e su contràriu de sa conca o parte de ananti: si narat fintzes de unu tempus chi benit a úrtimu; in sa carena de su cristianu su tretu chi arresurtat, in pitzu, tra is còscias e sa bentre candho unu est ciciu; in cobertantza, sa natura de su mascu / min. coita, coutza / dhue at erbas o partes de un'erba (s'ispiga, s'iscova de su frore) chi ant a númene, coment'e primu elementu, su foedhu coa: coa de gatu, de topi, de cuadhu, de lèpuri, de margiani
Synonyms e antonyms
úrtimos
/
daisegus
Idioms
csn:
trotoxai, allorigare sa coa; fàghere de coa = isciamiai sa coa; coa mirrada = coa ritza, pesada tètera a punta in artu; passai sa manu in sa coa a unu = solingare, fàghere s'ala a ccn. iscusèndhelu; zúghere, pònnere, portai sa coa in mesu de ancas, in mesu de perras = tímiri, èssiri timendi, timi timi; coa de argiola = ischivozu, s'úrtimu laore chi abbarrat de collire, mescamente brutu e metzanu; semenare una coa de trigu (o àteru)= seminai un'arroghedhu de terrenu (a trigu, o àteru); leare, zúchere, portai, sètziri a unu in coa, in codas, in cò = leare, pònnere subra de ancas istendhe sétidos; tirai a petz'e coa = tirare a longas, tirai acoa; sa coa est mala a iscroxai = s'úrtima parte de unu triballu, de una chistione, est prus difítzile, prus inzotosa; giúghere a un'animale coa coa = avatu, acanta meda; andai o èssiri coas coas = codiau, a úrtimu; martis de coa = martis de carrasegare; acoa, a part'e coa = apustis; a ora de coa = assassegus, a sa fine de sos contos; ita coa at fatu cussa cosa? = ite fine at fatu?, a inue est dada?; a coa a… = fintzas a, a candho a…, de immoi a…, in totu su tempus, meda, de inoghe a…; "coa de fogu" o "coa de ferru" = zenias de puzones
Sentences
su cane est faghindhe de coa: depet àere puntadu carchi cosa ◊ boes, àinos e cadhos zughent sa coa longa ◊ sa cou de su burricu est longa
2.
zughet sas coas de sa munnedha traza traza ◊ lea su titone a sa coa ca est budhidu! ◊ si est sétidu in coa de carru
3.
a fàghere cussa faina che daet a coa (o a coas) de chida, de mese, de annu ◊ est abbarradu a coa ◊ a lassai sa cosa a cò andat mali ◊ a co'a bènnere tue est s'àinu mortu de su risu, irmasionadu! ◊ a co'a fàghere nois bi cheret meda ◊ a co'a tandho amus totu fatu ◊ su pentzamentu de coa est su prus zustu
4.
oi biu bussinadas de chini apu portau in cò ◊ sa mama si at leadu su pitzinnu in coa ◊ sa pitzinna si che lassat alleriare de s'anninnia in codas de sa mama
5.
a su preitzosu no dhi passis sa manu in sa coa: bollit puntu! ◊ aturas cun sa coa in mesu de perras! ◊ si est fuiu che cani fertu a coa ◊ is fillus no callant a ciorbedhu si su babbu o sa mama dhis narat cosa e s'àteru dhis passat sa manu in sa cò!
Surnames and Proverbs
smb:
Coa, Coas, Coda
/
prb:
mezus conca in domo sua chi no coa in domo anzena
Scientific Terminology
crn
Etymon
ltn.
coda
Translations
French
queue,
giron
English
tail,
lap
Spanish
cola,
rabo,
regazo
Italian
códa,
grèmbo
German
Schwanz,
Schoß.
coedòpi , nf Definition
coa de topi: calidades diferentes de erba de sa matessi genia nadas deosi ca portant s'ispiga coment'e una coa de sórighe
Scientific Terminology
rba, Alopecurus bulbosus, Alopecurus pratensis, Phleum pratense, Cynosurus cristatus
Etymon
srd.
Translations
French
queue de rat
English
rat tail
Spanish
cola de zorro,
fleo de los prados
Italian
codolina
German
Ackerfuchsschwanz.
coítza , nf Definition
sa coatza o punta de su foete o de cosas deasi
Synonyms e antonyms
coàcia
/
cdh. cuditza
Surnames and Proverbs
smb:
Coizza
Translations
French
petite queue,
extrémité
English
small tail,
end
Spanish
colita
Italian
pìccola códa,
estremità
German
kleiner Schwanz,
Ende.
fardàli , nm: fordali Definition
sas coedhas, sa parte prus in bàsciu de sa gunnedha, de sa camisa
Synonyms e antonyms
bulla,
coedha
Etymon
srd.
Translations
French
basque d'une chemise
English
tail
Spanish
faldón
Italian
falda
German
Zipfel,
Schoß.
iscoitài, iscoitàre , vrb: iscoitzare,
scoetai Definition
iscutulare sa coa; mòvere a cropu de dónnia betu comente faet su pische, su lampu e àteru (nau fintzes in su sensu de fuire); iscabbúllere, isfrancare
Synonyms e antonyms
ischirchinare
/
iscabbúllere
Sentences
bido su cane meu iscoitzendhe
2.
sos carabbineris truvant sos cavadhos e acudint a ndhe víere unu iscoitandhe in sa malesa ◊ sos lampos iscoitant de una parte a s'àtera de s'aera
3.
duos ant pilisau briga e sa muzere de s’unu est andhada a che iscoitare su maridu de manos de s'àteru ◊ deo voche apo iscoitadu dae manos de sos inimicos vostros!
Etymon
srd.
Translations
French
frétiller de la queue,
se démener
English
to wag its tail,
to squirm
Spanish
colear,
menear,
escabullirse
Italian
scodinzolare,
dimenarsi
German
schwänzeln,
sich hin und her bewegen.
muscimúsci , nm: mussimmussi Definition
una genia de erba chi narant fintzes bafus de gatu o coa de lèpuri; a logos est su bete o natura de sa fémina, nau in cobertantza
Synonyms e antonyms
cdh. muscimau
Scientific Terminology
rba, Lagurus ovatus
Etymon
srd.
Translations
French
lagure ovale,
queue-de-lièvre
English
hare's tail
Spanish
cola de conejo
Italian
piumino
German
Hasenschwanzgras,
Samtgras.
obretàre , vrb: orbetai,
orovetai,
orvetai,
ovretare Definition
istare a oretu, a iscoca, fàere sa posta a una cosa o a ccn. po bíere ite faet, a ue andhat o àteru; orivetai est fintzes fàere s'orivetu, s'órulu de unu bestimentu
Synonyms e antonyms
aorutai,
iscocai,
oretare,
punterare,
selentare,
selvare
/
orulare 1
Sentences
s'astore est obretandhe carchi terpe ◊ ant orbetau su corou fintzas a candu est essiu ◊ est irfadau de ovretare ◊ luegu mi ant orivetau, cussus
2.
portàt unu mantu de orbaci arrúbiu orovetau de birdi
Etymon
srd.
Translations
French
être en vedette,
guetter,
suivre
English
to be on the lookout,
to spy,
to tail
Spanish
atalayar,
acechar
Italian
stare in vedétta,
spiare,
pedinare
German
Posten stehen,
ausspionieren,
bespitzeln.