brofàgliu , nm: perfàgliu* Definitzione
orrollu a pinnigas in bestires de fémina, pitzu ricamau, increspau
Tradutziones
Frantzesu
volant
Ingresu
ledge,
tail,
trimming
Ispagnolu
franja,
volante
Italianu
falda,
balza,
guarnizióni di stòffa
Tedescu
Falbel.
cò, còa , nf: coda,
cou Definitzione
s'úrtimu tretu de s'ischina, mescamente in d-unos cantu animales sa parte chi abbarrat pendhendho fora de s'ischina; s'úrtima parte, sa de asegus, sa de bàsciu, de una css. cosa mescamente si est longa, pentzada coment'e su contràriu de sa conca o parte de ananti: si narat fintzes de unu tempus chi benit a úrtimu; in sa carena de su cristianu su tretu chi arresurtat, in pitzu, tra is còscias e sa bentre candho unu est ciciu; in cobertantza, sa natura de su mascu / min. coita, coutza / dhue at erbas o partes de un'erba (s'ispiga, s'iscova de su frore) chi ant a númene, coment'e primu elementu, su foedhu coa: coa de gatu, de topi, de cuadhu, de lèpuri, de margiani
Sinònimos e contràrios
úrtimos
/
daisegus
Maneras de nàrrere
csn:
trotoxai, allorigare sa coa; fàghere de coa = isciamiai sa coa; coa mirrada = coa ritza, pesada tètera a punta in artu; passai sa manu in sa coa a unu = solingare, fàghere s'ala a ccn. iscusèndhelu; zúghere, pònnere, portai sa coa in mesu de ancas, in mesu de perras = tímiri, èssiri timendi, timi timi; coa de argiola = ischivozu, s'úrtimu laore chi abbarrat de collire, mescamente brutu e metzanu; semenare una coa de trigu (o àteru)= seminai un'arroghedhu de terrenu (a trigu, o àteru); leare, zúchere, portai, sètziri a unu in coa, in codas, in cò = leare, pònnere subra de ancas istendhe sétidos; tirai a petz'e coa = tirare a longas, tirai acoa; sa coa est mala a iscroxai = s'úrtima parte de unu triballu, de una chistione, est prus difítzile, prus inzotosa; giúghere a un'animale coa coa = avatu, acanta meda; andai o èssiri coas coas = codiau, a úrtimu; martis de coa = martis de carrasegare; acoa, a part'e coa = apustis; a ora de coa = assassegus, a sa fine de sos contos; ita coa at fatu cussa cosa? = ite fine at fatu?, a inue est dada?; a coa a… = fintzas a, a candho a…, de immoi a…, in totu su tempus, meda, de inoghe a…; "coa de fogu" o "coa de ferru" = zenias de puzones
Frases
su cane est faghindhe de coa: depet àere puntadu carchi cosa ◊ boes, àinos e cadhos zughent sa coa longa ◊ sa cou de su burricu est longa
2.
zughet sas coas de sa munnedha traza traza ◊ lea su titone a sa coa ca est budhidu! ◊ si est sétidu in coa de carru
3.
a fàghere cussa faina che daet a coa (o a coas) de chida, de mese, de annu ◊ est abbarradu a coa ◊ a lassai sa cosa a cò andat mali ◊ a co'a bènnere tue est s'àinu mortu de su risu, irmasionadu! ◊ a co'a fàghere nois bi cheret meda ◊ a co'a tandho amus totu fatu ◊ su pentzamentu de coa est su prus zustu
4.
oi biu bussinadas de chini apu portau in cò ◊ sa mama si at leadu su pitzinnu in coa ◊ sa pitzinna si che lassat alleriare de s'anninnia in codas de sa mama
5.
a su preitzosu no dhi passis sa manu in sa coa: bollit puntu! ◊ aturas cun sa coa in mesu de perras! ◊ si est fuiu che cani fertu a coa ◊ is fillus no callant a ciorbedhu si su babbu o sa mama dhis narat cosa e s'àteru dhis passat sa manu in sa cò!
Sambenados e Provèrbios
smb:
Coa, Coas, Coda
/
prb:
mezus conca in domo sua chi no coa in domo anzena
Terminologia iscientìfica
crn
Ètimu
ltn.
coda
Tradutziones
Frantzesu
queue,
giron
Ingresu
tail,
lap
Ispagnolu
cola,
rabo,
regazo
Italianu
códa,
grèmbo
Tedescu
Schwanz,
Schoß.
coedòpi , nf Definitzione
coa de topi: calidades diferentes de erba de sa matessi genia nadas deosi ca portant s'ispiga coment'e una coa de sórighe
Terminologia iscientìfica
rba, Alopecurus bulbosus, Alopecurus pratensis, Phleum pratense, Cynosurus cristatus
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
queue de rat
Ingresu
rat tail
Ispagnolu
cola de zorro,
fleo de los prados
Italianu
codolina
Tedescu
Ackerfuchsschwanz.
coítza , nf Definitzione
sa coatza o punta de su foete o de cosas deasi
Sinònimos e contràrios
coàcia
/
cdh. cuditza
Sambenados e Provèrbios
smb:
Coizza
Tradutziones
Frantzesu
petite queue,
extrémité
Ingresu
small tail,
end
Ispagnolu
colita
Italianu
pìccola códa,
estremità
Tedescu
kleiner Schwanz,
Ende.
fardàli , nm: fordali Definitzione
sas coedhas, sa parte prus in bàsciu de sa gunnedha, de sa camisa
Sinònimos e contràrios
bulla,
coedha
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
basque d'une chemise
Ingresu
tail
Ispagnolu
faldón
Italianu
falda
Tedescu
Zipfel,
Schoß.
iscoitài, iscoitàre , vrb: iscoitzare,
scoetai Definitzione
iscutulare sa coa; mòvere a cropu de dónnia betu comente faet su pische, su lampu e àteru (nau fintzes in su sensu de fuire); iscabbúllere, isfrancare
Sinònimos e contràrios
ischirchinare
/
iscabbúllere
Frases
bido su cane meu iscoitzendhe
2.
sos carabbineris truvant sos cavadhos e acudint a ndhe víere unu iscoitandhe in sa malesa ◊ sos lampos iscoitant de una parte a s'àtera de s'aera
3.
duos ant pilisau briga e sa muzere de s’unu est andhada a che iscoitare su maridu de manos de s'àteru ◊ deo voche apo iscoitadu dae manos de sos inimicos vostros!
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
frétiller de la queue,
se démener
Ingresu
to wag its tail,
to squirm
Ispagnolu
colear,
menear,
escabullirse
Italianu
scodinzolare,
dimenarsi
Tedescu
schwänzeln,
sich hin und her bewegen.
muscimúsci , nm: mussimmussi Definitzione
una genia de erba chi narant fintzes bafus de gatu o coa de lèpuri; a logos est su bete o natura de sa fémina, nau in cobertantza
Sinònimos e contràrios
cdh. muscimau
Terminologia iscientìfica
rba, Lagurus ovatus
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
lagure ovale,
queue-de-lièvre
Ingresu
hare's tail
Ispagnolu
cola de conejo
Italianu
piumino
Tedescu
Hasenschwanzgras,
Samtgras.
obretàre , vrb: orbetai,
orovetai,
orvetai,
ovretare Definitzione
istare a oretu, a iscoca, fàere sa posta a una cosa o a ccn. po bíere ite faet, a ue andhat o àteru; orivetai est fintzes fàere s'orivetu, s'órulu de unu bestimentu
Sinònimos e contràrios
aorutai,
iscocai,
oretare,
punterare,
selentare,
selvare
/
orulare 1
Frases
s'astore est obretandhe carchi terpe ◊ ant orbetau su corou fintzas a candu est essiu ◊ est irfadau de ovretare ◊ luegu mi ant orivetau, cussus
2.
portàt unu mantu de orbaci arrúbiu orovetau de birdi
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
être en vedette,
guetter,
suivre
Ingresu
to be on the lookout,
to spy,
to tail
Ispagnolu
atalayar,
acechar
Italianu
stare in vedétta,
spiare,
pedinare
Tedescu
Posten stehen,
ausspionieren,
bespitzeln.