brofàgliu , nm: perfàgliu* Definizione
orrollu a pinnigas in bestires de fémina, pitzu ricamau, increspau
Traduzioni
Francese
volant
Inglese
ledge,
tail,
trimming
Spagnolo
franja,
volante
Italiano
falda,
balza,
guarnizióni di stòffa
Tedesco
Falbel.
cò, còa , nf: coda,
cou Definizione
s'úrtimu tretu de s'ischina, mescamente in d-unos cantu animales sa parte chi abbarrat pendhendho fora de s'ischina; s'úrtima parte, sa de asegus, sa de bàsciu, de una css. cosa mescamente si est longa, pentzada coment'e su contràriu de sa conca o parte de ananti: si narat fintzes de unu tempus chi benit a úrtimu; in sa carena de su cristianu su tretu chi arresurtat, in pitzu, tra is còscias e sa bentre candho unu est ciciu; in cobertantza, sa natura de su mascu / min. coita, coutza / dhue at erbas o partes de un'erba (s'ispiga, s'iscova de su frore) chi ant a númene, coment'e primu elementu, su foedhu coa: coa de gatu, de topi, de cuadhu, de lèpuri, de margiani
Sinonimi e contrari
úrtimos
/
daisegus
Modi di dire
csn:
trotoxai, allorigare sa coa; fàghere de coa = isciamiai sa coa; coa mirrada = coa ritza, pesada tètera a punta in artu; passai sa manu in sa coa a unu = solingare, fàghere s'ala a ccn. iscusèndhelu; zúghere, pònnere, portai sa coa in mesu de ancas, in mesu de perras = tímiri, èssiri timendi, timi timi; coa de argiola = ischivozu, s'úrtimu laore chi abbarrat de collire, mescamente brutu e metzanu; semenare una coa de trigu (o àteru)= seminai un'arroghedhu de terrenu (a trigu, o àteru); leare, zúchere, portai, sètziri a unu in coa, in codas, in cò = leare, pònnere subra de ancas istendhe sétidos; tirai a petz'e coa = tirare a longas, tirai acoa; sa coa est mala a iscroxai = s'úrtima parte de unu triballu, de una chistione, est prus difítzile, prus inzotosa; giúghere a un'animale coa coa = avatu, acanta meda; andai o èssiri coas coas = codiau, a úrtimu; martis de coa = martis de carrasegare; acoa, a part'e coa = apustis; a ora de coa = assassegus, a sa fine de sos contos; ita coa at fatu cussa cosa? = ite fine at fatu?, a inue est dada?; a coa a… = fintzas a, a candho a…, de immoi a…, in totu su tempus, meda, de inoghe a…; "coa de fogu" o "coa de ferru" = zenias de puzones
Frasi
su cane est faghindhe de coa: depet àere puntadu carchi cosa ◊ boes, àinos e cadhos zughent sa coa longa ◊ sa cou de su burricu est longa
2.
zughet sas coas de sa munnedha traza traza ◊ lea su titone a sa coa ca est budhidu! ◊ si est sétidu in coa de carru
3.
a fàghere cussa faina che daet a coa (o a coas) de chida, de mese, de annu ◊ est abbarradu a coa ◊ a lassai sa cosa a cò andat mali ◊ a co'a bènnere tue est s'àinu mortu de su risu, irmasionadu! ◊ a co'a fàghere nois bi cheret meda ◊ a co'a tandho amus totu fatu ◊ su pentzamentu de coa est su prus zustu
4.
oi biu bussinadas de chini apu portau in cò ◊ sa mama si at leadu su pitzinnu in coa ◊ sa pitzinna si che lassat alleriare de s'anninnia in codas de sa mama
5.
a su preitzosu no dhi passis sa manu in sa coa: bollit puntu! ◊ aturas cun sa coa in mesu de perras! ◊ si est fuiu che cani fertu a coa ◊ is fillus no callant a ciorbedhu si su babbu o sa mama dhis narat cosa e s'àteru dhis passat sa manu in sa cò!
Cognomi e Proverbi
smb:
Coa, Coas, Coda
/
prb:
mezus conca in domo sua chi no coa in domo anzena
Terminologia scientifica
crn
Etimo
ltn.
coda
Traduzioni
Francese
queue,
giron
Inglese
tail,
lap
Spagnolo
cola,
rabo,
regazo
Italiano
códa,
grèmbo
Tedesco
Schwanz,
Schoß.
coedòpi , nf Definizione
coa de topi: calidades diferentes de erba de sa matessi genia nadas deosi ca portant s'ispiga coment'e una coa de sórighe
Terminologia scientifica
rba, Alopecurus bulbosus, Alopecurus pratensis, Phleum pratense, Cynosurus cristatus
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
queue de rat
Inglese
rat tail
Spagnolo
cola de zorro,
fleo de los prados
Italiano
codolina
Tedesco
Ackerfuchsschwanz.
coítza , nf Definizione
sa coatza o punta de su foete o de cosas deasi
Sinonimi e contrari
coàcia
/
cdh. cuditza
Cognomi e Proverbi
smb:
Coizza
Traduzioni
Francese
petite queue,
extrémité
Inglese
small tail,
end
Spagnolo
colita
Italiano
pìccola códa,
estremità
Tedesco
kleiner Schwanz,
Ende.
fardàli , nm: fordali Definizione
sas coedhas, sa parte prus in bàsciu de sa gunnedha, de sa camisa
Sinonimi e contrari
bulla,
coedha
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
basque d'une chemise
Inglese
tail
Spagnolo
faldón
Italiano
falda
Tedesco
Zipfel,
Schoß.
iscoitài, iscoitàre , vrb: iscoitzare,
scoetai Definizione
iscutulare sa coa; mòvere a cropu de dónnia betu comente faet su pische, su lampu e àteru (nau fintzes in su sensu de fuire); iscabbúllere, isfrancare
Sinonimi e contrari
ischirchinare
/
iscabbúllere
Frasi
bido su cane meu iscoitzendhe
2.
sos carabbineris truvant sos cavadhos e acudint a ndhe víere unu iscoitandhe in sa malesa ◊ sos lampos iscoitant de una parte a s'àtera de s'aera
3.
duos ant pilisau briga e sa muzere de s’unu est andhada a che iscoitare su maridu de manos de s'àteru ◊ deo voche apo iscoitadu dae manos de sos inimicos vostros!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
frétiller de la queue,
se démener
Inglese
to wag its tail,
to squirm
Spagnolo
colear,
menear,
escabullirse
Italiano
scodinzolare,
dimenarsi
Tedesco
schwänzeln,
sich hin und her bewegen.
muscimúsci , nm: mussimmussi Definizione
una genia de erba chi narant fintzes bafus de gatu o coa de lèpuri; a logos est su bete o natura de sa fémina, nau in cobertantza
Sinonimi e contrari
cdh. muscimau
Terminologia scientifica
rba, Lagurus ovatus
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
lagure ovale,
queue-de-lièvre
Inglese
hare's tail
Spagnolo
cola de conejo
Italiano
piumino
Tedesco
Hasenschwanzgras,
Samtgras.
obretàre , vrb: orbetai,
orovetai,
orvetai,
ovretare Definizione
istare a oretu, a iscoca, fàere sa posta a una cosa o a ccn. po bíere ite faet, a ue andhat o àteru; orivetai est fintzes fàere s'orivetu, s'órulu de unu bestimentu
Sinonimi e contrari
aorutai,
iscocai,
oretare,
punterare,
selentare,
selvare
/
orulare 1
Frasi
s'astore est obretandhe carchi terpe ◊ ant orbetau su corou fintzas a candu est essiu ◊ est irfadau de ovretare ◊ luegu mi ant orivetau, cussus
2.
portàt unu mantu de orbaci arrúbiu orovetau de birdi
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
être en vedette,
guetter,
suivre
Inglese
to be on the lookout,
to spy,
to tail
Spagnolo
atalayar,
acechar
Italiano
stare in vedétta,
spiare,
pedinare
Tedesco
Posten stehen,
ausspionieren,
bespitzeln.