aggàlia , iscl: gàlia Definition
a gàlia! = e de a bonu!: si narat coment'e disigiandho cosa chi s'ischit de no si pòdere àere
Synonyms e antonyms
acabbonu,
tambene
Sentences
aggàlia, si lu tenia!…
Etymon
ctl.
agaliu
Translations
French
si seulement! et comment!
English
you bet!
Spanish
¡ojalá!
Italian
magari!
German
wenn doch.
aggràssias! , iscl: aggràtzias Definition
foedhu chi narant coment'e po torrare gràtzias, o fintzes prexaos de ccn. cosa / nàrrere aggràtzias = torrai gràtzias, ringratziai
Sentences
aggràssias a Deus! ◊ semus cuntentos de istare chin isse, agràssias chi nos cheret!
Etymon
srd.
Translations
French
merci
English
thank you
Spanish
gracias
Italian
gràzie
German
Danke.
ammessèdes! , iscl: messedes Definition
foedhu po arringratziare
Synonyms e antonyms
mertzedis!
Etymon
srd.
Translations
French
merci
English
thank you
Spanish
¡gracias!
Italian
grazie!
German
Danke!
bisàtere, bisàteros, bisàtros , prn: boisàteros,
bosàterus,
bosatris,
bosatro,
bosatrus,
bosàturus,
bosetri,
visàteros Definition
prn.: sa de duas personas plurale (f. bisàteras, e totu gai)
Synonyms e antonyms
bois
Sentences
boisàteros puru za sezis acontzos!…◊ boisàteras istae atentas! ◊ dèu mi ndi andu: bosetri beneis? (M.Solinas)◊ bisàtere los azis proibbidos!
Etymon
srd.
Translations
French
vous autres
English
you (others)
Spanish
vosotros
Italian
voialtri
German
ihr.
bóis , prn: bos,
boso,
bosu,
vois Definition
prn. de sa de duas personas plurale: si narat fintzes a una persona manna po arrespetu
Synonyms e antonyms
bisàtere
/
fustei,
vosséntzia
Sentences
bois in cantos sezis? ◊ sa paghe siat cun boso!
2.
a bois, ca sezis ómine mannu, no bos faedho gai!
Etymon
ltn.
vobis, vos
Translations
French
vous
English
you
Spanish
vosotros
Italian
voi
German
ihr,
Sie,
Ihr.
bos , prn: bosi,
vos Definition
prn. de sa de duas personas pl. (o de arrespetu po una persona manna, po una persona chi no si connoschet) postu coment'e cumplementu: a boso, a bois, a bosatrus, a fustei
Synonyms e antonyms
si
Sentences
bos fato andhare, bos so nendhe, bos cherzo a domo, bos so iscurtendhe, bos dao custu ◊ custu est su líbburu chi bosi presentaus ◊ beh, adiosu: zeo bosi lasso ca tenzo de atèndhere!
Etymon
ltn.
vos
Translations
French
vous
English
to you
Spanish
vos
Italian
vi (prn)
German
euch,
Sie,
Ihnen.
fostèa, fostéi , prn: fosteti,
fustei,
fusteti,
vostei Definition
foedhu de arrespetu po unu chi no si connoschet o chi no si dhue tenet cunfidàntzia, ma fintzes po su babbu, sa mama
Synonyms e antonyms
bois,
bostè,
samartzei
Sentences
babbu, fustei dhu scit ita bollit nai custu fuedhu? ◊ seciassidha, tochit: invecis de mi dhu papai totu dèu… ispràciu su buconi cun fustei ◊ e fustei, mammai, no mi narat nudha?
Etymon
spn.
Vusted
Translations
French
vous (pron.pers. de politesse)
English
you (polite form)
Spanish
usted
Italian
lèi
German
Sie.
iníbe , avb: inie,
inimbe,
inive,
inivi,
inní,
innia,
innias,
innie,
inniri,
innixi Definition
in ibe, in cudhu logu: logu atesu de chie est foedhandho e de chie est ascurtandho, nau sèmpere de logu numenau innanti in su chistionu
Synonyms e antonyms
innei,
inidha
| ctr.
innoce
Idioms
csn:
me innias = inie; mirai per innòi e per inní = abbaidare a crabas, perilloi e perillai
Sentences
andhant a pretura e Barabbas liu navat finas inive ◊ fit zente dogada sa chi trabicabat inibe ◊ a su nai ca fuaus inní, cun s'iscruxoxu asuta cosa nosta! ◊ dóminat innòi e inniri ◊ inoghe o inie no est totu su matessi ◊ si benis a inie bodho fiores e incorono a tie! ◊ cheret pesadu chito pro che èssere inie a bonora ◊ gei iscéxias me innia!…
Etymon
ltn.
inibi
Translations
French
là,
là-bas
English
where are you
Spanish
allá,
allí
Italian
là,
costà
German
dort.
samartzéi , prn: samertzei,
semertzei,
semmertzei Definition
sa mertzei*, foedhu de arrespetu po personas chi no si connoschent o chi no si dhue tenet cunfidàntzia
Synonyms e antonyms
bois,
bostè,
fosteti
Sentences
dhu pagu comenti semertzei disígiat ◊ semertzei iscioberit su chi dhi cumbenit!
Translations
French
vous
English
his lordship (her ladyship),
you
Spanish
Usted
Italian
La Sua Signorìa,
Lei
German
Sie.
tambène!, tambènes!, tambèni , iscl, avb Definition
e de a bonu!: foedhu chi narant disigiandho una cosa, pruschetotu candho est cosa chi no faet, o chi s'iat a pòdere àere; dhu narant puru po fintzes, ancora, mancari coment'e po lassare andhare o cèdere in calecuna cosa
Synonyms e antonyms
acabbonu,
aggàlia,
deabbonu,
eillà
Sentences
si podia torrare vint'annos addaisegus, tambene! ◊ tambene si aia tentu su saludu!…◊ si l'aimus tentu nois, tambene, totu cussu!…◊ tambene si proiat!…◊ tambene si cussu focu ti aiat pótiu caentare su coro! (S.Mattana)
2.
apo chircadu sa fortuna in terra, tambeni in mare ◊ lu podes nàrrere tambene ◊ Deus bit tambeni su chi at a benni ◊ acostadí tambeni prus acanta! (E.Sanna)◊ sos carros a boes, tambene chene trumbas, s'intendhiant dae innedha ◊ bestes bi ne aiat ammuntonatas tambene in terra
Etymon
spn.
también
Translations
French
si seulement!
English
you bet!
Spanish
¡ojalá!
Italian
magari!
German
und ob!
técus , prn: tegus Definition
prn. de persona chi s'impreat agiummai solu cun sa prep. cun, chin po inditare prus che àteru cumpangia: chin tecus, cun tegus = cun tui
Sentences
cun tegus giogo e m'ispasso ◊ cun tegus so istadu note e die ◊ pro no mi èssere cun tecus amicadu no credas oe chi sia pentidu ◊ nois creimus in tegus ◊ ómine perunu at àpidu tratonzu malu chin tecus ◊ sa poesia in tegus est naschida che rosa bella, che rosa dechida (N.Demurtas)
2.
la tenzo cun tegus, mih, pro su dannu chi mi as fatu!
Etymon
ltn.
tecum
Translations
French
avec toi
English
with you
Spanish
contigo
Italian
in tua compagnia,
insième a te
German
mit dir.
ti , prn Definition
a tie, a tui: prn. de 2ˆ pers. sing. impreau siat po inditare un'idea coment'e de favore, torracontu (o fintzes de pérdua), ma mescamente cun is verbos riflessivos (o impreaos a sa matessi manera), in cumplementos
Sentences
ti mi paras in sa mente ◊ ohi si ti l'ischit mamma tua chi as furadu!… ◊ ses pentzendi ca cussa cosa ti dha fatzu dèu? ◊ ti lu muntenzo deo ◊ ti ndi ses pesada, o língua sarda, fendi isprama a is canis de istrexu ◊ ti as torrau a ponni su vítziu de fumai! ◊ a tui ti ndi apu a pinnigai duas brebeis e no ti ndi as nimancu a acatai ◊ po cosa t'ispantas! ◊ ti as irmentigadu una cosa ◊ ti as papau totu cussu? ◊ comenti ti cérrias? ◊ ite ti naras? ◊ ite curpa ti ndh'apo si ses póveru?!
2.
si custu lu cheres ti lu dao ◊ ti dh'apu a nai cras ◊ candu ti serbit dinai firmas un'assegnu ◊ issu portat una cosa bella de ti giai ◊ ti ammustro unu logu, si benis cun megus
3.
ti che leo a bídere una cosa ◊ dèu a tui t'istimu ◊ ti sunt torrendhe a póveru ◊ sa maladia a tie ti est batindhe a malu puntu ◊ ti so intendhindhe ma no ti so iscurtendhe ◊ ti agiudu dèu
Etymon
ltn.
tibi, te
Translations
French
te
English
to you
Spanish
te
Italian
ti
German
dir.
túe , prn: tui,
tuis Definition
pronúmene de sa de duas personas singulares impreau agiummai solu coment'e sugetu de su verbu, ma a bortas (prus che àteru tui) fintzes cun is prepositziones coment'e cumplementu
Synonyms e antonyms
tia 2
Idioms
csn:
nàrriri "a tuis", "de tuis", "de tue" a unu = tratare a tiatumbis, tumbis, nàrrere "tue" coment'e chi siat unu frade, unu cumpanzu, de importu cantepare, chentza tantu rispetu
Sentences
istancu? a dhu nai tui e a dhu nai dèu!…◊ imbenit chi ses tue su balente, veru? ◊ si tue cheres, faghimus goi ◊ tui creis? ◊ cussas sunt cosas chi depes ischire tue ◊ nara, tue, ite ses gramutzanne?
2.
innòi si fuedhat de tui ◊ seus benendi cun tui ◊ si trabballas, totu est po tui ◊ seu narendi a tui, lah! ◊ cun mimi pigu a tui, ca tui mi podis agiudai ◊ e chie est che tue?! ◊ su babbu no cheret chi su fizu isposet una pisedha pòbera che tue
3.
innantis, si dèu narau "a tuis" a mamma mi donàt unu cropu de turra a murrus! ◊ immoi narais "a tuis" a totus, pareis is merixedhus de sa furca! ◊ naramí "de tuis", bastat chi mi arrispetis! ◊ avesu a cumannare, nche fit brincatu a pedes cropatos dae su "Vostè" a su "tue" ◊ nosu no seus pérdius chi a tumbis!
Etymon
ltn.
tu
Translations
French
tu,
toi
English
you
Spanish
tú,
te
Italian
tu,
te
German
du,
dich.
vostè , prn: bostè Definition
foedhu de arrispetu, mescamente po unu chi no si connoschet o no si dhue tenet cunfidàntzia o est prus mannu
Synonyms e antonyms
bois,
fostea,
samartzei
Sentences
comente cheret: est vostè su mere! ◊ comente istant sos de vostè? ◊ muzere mia at bogadu unu pè e no podet pasare de su dolore: si no mi faghet fiànscia vostè, no mi la curat mancu su dutore ◊ vostè za lu connoschet a Bachis: est un'ómine puliu! (G.Chironi)
Etymon
ctl.
Vosté
Translations
French
vous (vouvoyer)
English
you
Spanish
Usted
Italian
Lèi
German
Sie.