aggàlia , iscl: gàlia Definitzione a gàlia! = e de a bonu!: si narat coment'e disigiandho cosa chi s'ischit de no si pòdere àere Sinònimos e contràrios acabbonu, tambene Frases aggàlia, si lu tenia!… Ètimu ctl. agaliu Tradutziones Frantzesu si seulement! et comment! Ingresu you bet! Ispagnolu ¡ojalá! Italianu magari! Tedescu wenn doch.

aggràssias! , iscl: aggràtzias Definitzione foedhu chi narant coment'e po torrare gràtzias, o fintzes prexaos de ccn. cosa / nàrrere aggràtzias = torrai gràtzias, ringratziai Frases aggràssias a Deus! ◊ semus cuntentos de istare chin isse, agràssias chi nos cheret! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu merci Ingresu thank you Ispagnolu gracias Italianu gràzie Tedescu Danke.

ammessèdes! , iscl: messedes Definitzione foedhu po arringratziare Sinònimos e contràrios mertzedis! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu merci Ingresu thank you Ispagnolu ¡gracias! Italianu grazie! Tedescu Danke!

bisàtere, bisàteros, bisàtros , prn: boisàteros, bosàterus, bosatris, bosatro, bosatrus, bosàturus, bosetri, visàteros Definitzione prn.: sa de duas personas plurale (f. bisàteras, e totu gai) Sinònimos e contràrios bois Frases boisàteros puru za sezis acontzos!…◊ boisàteras istae atentas! ◊ dèu mi ndi andu: bosetri beneis? (M.Solinas)◊ bisàtere los azis proibbidos! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu vous autres Ingresu you (others) Ispagnolu vosotros Italianu voialtri Tedescu ihr.

bóis , prn: bos, boso, bosu, vois Definitzione prn. de sa de duas personas plurale: si narat fintzes a una persona manna po arrespetu Sinònimos e contràrios bisàtere / fustei, vosséntzia Frases bois in cantos sezis? ◊ sa paghe siat cun boso! 2. a bois, ca sezis ómine mannu, no bos faedho gai! Ètimu ltn. vobis, vos Tradutziones Frantzesu vous Ingresu you Ispagnolu vosotros Italianu voi Tedescu ihr, Sie, Ihr.

bos , prn: bosi, vos Definitzione prn. de sa de duas personas pl. (o de arrespetu po una persona manna, po una persona chi no si connoschet) postu coment'e cumplementu: a boso, a bois, a bosatrus, a fustei Sinònimos e contràrios si Frases bos fato andhare, bos so nendhe, bos cherzo a domo, bos so iscurtendhe, bos dao custu ◊ custu est su líbburu chi bosi presentaus ◊ beh, adiosu: zeo bosi lasso ca tenzo de atèndhere! Ètimu ltn. vos Tradutziones Frantzesu vous Ingresu to you Ispagnolu vos Italianu vi (prn) Tedescu euch, Sie, Ihnen.

fostèa, fostéi , prn: fosteti, fustei, fusteti, vostei Definitzione foedhu de arrespetu po unu chi no si connoschet o chi no si dhue tenet cunfidàntzia, ma fintzes po su babbu, sa mama Sinònimos e contràrios bois, bostè, samartzei Frases babbu, fustei dhu scit ita bollit nai custu fuedhu? ◊ seciassidha, tochit: invecis de mi dhu papai totu dèu… ispràciu su buconi cun fustei ◊ e fustei, mammai, no mi narat nudha? Ètimu spn. Vusted Tradutziones Frantzesu vous (pron.pers. de politesse) Ingresu you (polite form) Ispagnolu usted Italianu lèi Tedescu Sie.

iníbe , avb: inie, inimbe, inive, inivi, inní, innia, innias, innie, inniri, innixi Definitzione in ibe, in cudhu logu: logu atesu de chie est foedhandho e de chie est ascurtandho, nau sèmpere de logu numenau innanti in su chistionu Sinònimos e contràrios innei, inidha | ctr. innoce Maneras de nàrrere csn: me innias = inie; mirai per innòi e per inní = abbaidare a crabas, perilloi e perillai Frases andhant a pretura e Barabbas liu navat finas inive ◊ fit zente dogada sa chi trabicabat inibe ◊ a su nai ca fuaus inní, cun s'iscruxoxu asuta cosa nosta! ◊ dóminat innòi e inniri ◊ inoghe o inie no est totu su matessi ◊ si benis a inie bodho fiores e incorono a tie! ◊ cheret pesadu chito pro che èssere inie a bonora ◊ gei iscéxias me innia!… Ètimu ltn. inibi Tradutziones Frantzesu , là-bas Ingresu where are you Ispagnolu allá, allí Italianu , costà Tedescu dort.

samartzéi , prn: samertzei, semertzei, semmertzei Definitzione sa mertzei*, foedhu de arrespetu po personas chi no si connoschent o chi no si dhue tenet cunfidàntzia Sinònimos e contràrios bois, bostè, fosteti Frases dhu pagu comenti semertzei disígiat ◊ semertzei iscioberit su chi dhi cumbenit! Tradutziones Frantzesu vous Ingresu his lordship (her ladyship), you Ispagnolu Usted Italianu La Sua Signorìa, Lei Tedescu Sie.

tambène!, tambènes!, tambèni , iscl, avb Definitzione e de a bonu!: foedhu chi narant disigiandho una cosa, pruschetotu candho est cosa chi no faet, o chi s'iat a pòdere àere; dhu narant puru po fintzes, ancora, mancari coment'e po lassare andhare o cèdere in calecuna cosa Sinònimos e contràrios acabbonu, aggàlia, deabbonu, eillà Frases si podia torrare vint'annos addaisegus, tambene! ◊ tambene si aia tentu su saludu!…◊ si l'aimus tentu nois, tambene, totu cussu!…◊ tambene si proiat!…◊ tambene si cussu focu ti aiat pótiu caentare su coro! (S.Mattana) 2. apo chircadu sa fortuna in terra, tambeni in mare ◊ lu podes nàrrere tambene ◊ Deus bit tambeni su chi at a benni ◊ acostadí tambeni prus acanta! (E.Sanna)◊ sos carros a boes, tambene chene trumbas, s'intendhiant dae innedha ◊ bestes bi ne aiat ammuntonatas tambene in terra Ètimu spn. también Tradutziones Frantzesu si seulement! Ingresu you bet! Ispagnolu ¡ojalá! Italianu magari! Tedescu und ob!

técus , prn: tegus Definitzione prn. de persona chi s'impreat agiummai solu cun sa prep. cun, chin po inditare prus che àteru cumpangia: chin tecus, cun tegus = cun tui Frases cun tegus giogo e m'ispasso ◊ cun tegus so istadu note e die ◊ pro no mi èssere cun tecus amicadu no credas oe chi sia pentidu ◊ nois creimus in tegus ◊ ómine perunu at àpidu tratonzu malu chin tecus ◊ sa poesia in tegus est naschida che rosa bella, che rosa dechida (N.Demurtas) 2. la tenzo cun tegus, mih, pro su dannu chi mi as fatu! Ètimu ltn. tecum Tradutziones Frantzesu avec toi Ingresu with you Ispagnolu contigo Italianu in tua compagnia, insième a te Tedescu mit dir.

ti , prn Definitzione a tie, a tui: prn. de 2ˆ pers. sing. impreau siat po inditare un'idea coment'e de favore, torracontu (o fintzes de pérdua), ma mescamente cun is verbos riflessivos (o impreaos a sa matessi manera), in cumplementos Frases ti mi paras in sa mente ◊ ohi si ti l'ischit mamma tua chi as furadu!… ◊ ses pentzendi ca cussa cosa ti dha fatzu dèu? ◊ ti lu muntenzo deo ◊ ti ndi ses pesada, o língua sarda, fendi isprama a is canis de istrexu ◊ ti as torrau a ponni su vítziu de fumai! ◊ a tui ti ndi apu a pinnigai duas brebeis e no ti ndi as nimancu a acatai ◊ po cosa t'ispantas! ◊ ti as irmentigadu una cosa ◊ ti as papau totu cussu? ◊ comenti ti cérrias? ◊ ite ti naras? ◊ ite curpa ti ndh'apo si ses póveru?! 2. si custu lu cheres ti lu dao ◊ ti dh'apu a nai cras ◊ candu ti serbit dinai firmas un'assegnu ◊ issu portat una cosa bella de ti giai ◊ ti ammustro unu logu, si benis cun megus 3. ti che leo a bídere una cosa ◊ dèu a tui t'istimu ◊ ti sunt torrendhe a póveru ◊ sa maladia a tie ti est batindhe a malu puntu ◊ ti so intendhindhe ma no ti so iscurtendhe ◊ ti agiudu dèu Ètimu ltn. tibi, te Tradutziones Frantzesu te Ingresu to you Ispagnolu te Italianu ti Tedescu dir.

túe , prn: tui, tuis Definitzione pronúmene de sa de duas personas singulares impreau agiummai solu coment'e sugetu de su verbu, ma a bortas (prus che àteru tui) fintzes cun is prepositziones coment'e cumplementu Sinònimos e contràrios tia 2 Maneras de nàrrere csn: nàrriri "a tuis", "de tuis", "de tue" a unu = tratare a tiatumbis, tumbis, nàrrere "tue" coment'e chi siat unu frade, unu cumpanzu, de importu cantepare, chentza tantu rispetu Frases istancu? a dhu nai tui e a dhu nai dèu!…◊ imbenit chi ses tue su balente, veru? ◊ si tue cheres, faghimus goi ◊ tui creis? ◊ cussas sunt cosas chi depes ischire tue ◊ nara, tue, ite ses gramutzanne? 2. innòi si fuedhat de tui ◊ seus benendi cun tui ◊ si trabballas, totu est po tui ◊ seu narendi a tui, lah! ◊ cun mimi pigu a tui, ca tui mi podis agiudai ◊ e chie est che tue?! ◊ su babbu no cheret chi su fizu isposet una pisedha pòbera che tue 3. innantis, si dèu narau "a tuis" a mamma mi donàt unu cropu de turra a murrus! ◊ immoi narais "a tuis" a totus, pareis is merixedhus de sa furca! ◊ naramí "de tuis", bastat chi mi arrispetis! ◊ avesu a cumannare, nche fit brincatu a pedes cropatos dae su "Vostè" a su "tue" ◊ nosu no seus pérdius chi a tumbis! Ètimu ltn. tu Tradutziones Frantzesu tu, toi Ingresu you Ispagnolu , te Italianu tu, te Tedescu du, dich.

vostè , prn: bostè Definitzione foedhu de arrispetu, mescamente po unu chi no si connoschet o no si dhue tenet cunfidàntzia o est prus mannu Sinònimos e contràrios bois, fostea, samartzei Frases comente cheret: est vostè su mere! ◊ comente istant sos de vostè? ◊ muzere mia at bogadu unu pè e no podet pasare de su dolore: si no mi faghet fiànscia vostè, no mi la curat mancu su dutore ◊ vostè za lu connoschet a Bachis: est un'ómine puliu! (G.Chironi) Ètimu ctl. Vosté Tradutziones Frantzesu vous (vouvoyer) Ingresu you Ispagnolu Usted Italianu Lèi Tedescu Sie.

«« Torra a chircare