si , cng Definitzione cng. ipotética, sa chi serbit po fàere cumprèndhere comente una cosa dipendhet de un'àtera, faet ca si ndhe faet o dhue ndh'at un'àtera, su chi si narat cun su períudu ipotéticu; s'impreat impare cun s'avb. no fintzes po pònnere paragones cun significau de meda méngius, meda peus, de prus; a bortas s'impreat bolendho isperare chi una cosa, de tímere, no siat abberu, o fintzes po unu disígiu (coment'e una parte de períudu ipotéticu, sa pròtasi, cosa chi su sardu ponet cun indicativu imperfetu, o fintzes presente, e s'itl. cun cong. imperfetu), o fintzes coment'e dimandha indireta Sinònimos e contràrios chi, ci 2 Frases si funt bèni fatas, is cosas gei durant ◊ si mi faghes custa faina ti dao tantu ◊ si zughes origras, iscurta! ◊ si est chi andhas a Vienna bàtimi bellos pannos! ◊ si fait, de aici est mellus ◊ si ses marranu, beni e tòcami! ◊ si bolis, gei dhu podis ◊ si as de fàghere, proa a ti acurtziare, ca oe mi connosches! ◊ si faghiat, andhaimus cras etotu a che agabbare sa faina 2. si no che gai ndhe tenzo, de líbberos!…◊ si no chei cussa ndhe at fatu, annadas de sicore!…◊ si no che isse bi ndhe at, de ómines bonos! 3. ih, odheu, si fit abberu?!…◊ si lu faghiat de annuare e pròere, tambene!…◊ si fis andhadu, como, a su cumandhu, ca est ora?!…◊ aite no la leas cun ambas manos cussa cosa, si ti podet rúere?!◊ ih, si bint una cosa!…◊ est a ti nàrrere si tue andhas a mi la dimandhare!◊ bàdia tue si potes leare sentore! ◊ zeo mi informo si a bidha b'at arribbau cosa gasi ◊ pómpio si b'est s'autista ca at a èssere ispetendhe Ètimu ltn. si Tradutziones Frantzesu si Ingresu if Ispagnolu si Italianu se Tedescu falls, wenn, ob.

si 1 , avb Definitzione foedhu impreau pagu po giare a cumprèndhere s'adduimentu, ma s'impreat meda cun chi aifatu (chi si podet fintzes iscríere totu a unu, sighi) po inditare dispraxere, iscontróriu, arrealia, o fintzes cosa bella o chi praghet meda Sinònimos e contràrios eja, emmo Frases custu si chi si nat litu divinu! ◊ custu si chi est mànigu, e no cussu chi nos daiant suta sas armas! Ètimu itl. si.

si 2 , nm Definitzione sonu e sinnu, sa de sete notas musicales.

si 3 , prn Definitzione prn. de 3ˆ pers. sing. (in log. = bi, a isse, a issa, ma fintzes si) e pl. (= log. lis, a issos, a issas, s'unu a s'àteru) impreau a cumplementu indiretu, e 'diretu' puru o cmpl. ogetu in verbos rfl. e po assimbígiu fintzes cun vrb. pronominale; a bortas tenet unu significau de cumbénia, de favore (vantàgiu), o fintzes de dannu (discumbénia), s'impreat puru cun significau passivu (si passivante) chentza unu sugetu precisu e forma vrbl. de 3ˆpers.; si manígiat coment'e prn. de arrispetu (in camp.) po una persona manna, o de importu, o chi no si connoschet (log. = a bois, bos)/ a/c. a logos, candho est postu a úrtimu impare cun su verbu, che dhu fúrriant a sia, sidha; a bortas est impreau impare cun su prn. mi cun vrb. pronominale e si ponet innanti de cust'àteru: su sàmbene si mi sicat in sas venas ◊ canno si mi nch'istutant totu sas luchedhas, tue ispinghe su butonedhu! ◊ in conca mia si mi poniat in bia unu dúbbiu ◊ su mossu si mi frimmaiat in bula a nodu Sinònimos e contràrios bi, dhi, lis Frases indiretu: candho màsciu e fémina restaiant ammajados si lu naraiant cun sos ojos (E.Giordano)◊ si dhu fatzu dèu, a mammai, custu trabballu ◊ narasidhu, a fradi tuu, a benni! ◊ donasidha a fillus tuus custa cosa! ◊ donasidhu su dinai, candu benint a circai po sa festa! ◊ s'annomíngiu si dh'iat postu s'amigu etotu ◊ a su capitanu su piachere si l’aiat pediu su zenerale 2. diretu: cras si bidimos! ◊ tra frades e sorres no sunt e no si faedhant ◊ sunt sempre a briga: no si podent bídere! ◊ tra fradis e sorris si agiudant apari ◊ sos àinos si ratant paribari ◊ ant brigadu e si sunt mazados puru ◊ innantis si est imbrutadu e apustis si est samunadu ◊ cussu a nosu s'istimat tropu ◊ bantaxeri, si abantat po dónnia cosa! ◊ cussus si funt arricaus ◊ su pipiu s'istrúpiat cun cussa cosa! ◊ no si connoscheus ma su chi contat est s'istima 3. pronominale: bosatrus si crieis chi andat bèni meda? ◊ bosatrus si pentzais in pratza cun custus itzérrius! ◊ si est drommidu, si est torradu a pessare, si ch'est bortuladu, si creit tropu, s'impessat mannu ◊ si ndi funt iscidaus ◊ candho s'istracat si pasat ◊ a si ndh'irbulat de prànghere!…◊ a su tzocu si sunt totu assuconados ◊ si funt pisciaus de s'arrisu ◊ si ch'est abbadherigadu de su prantu ◊ sos fiores si che sunt sicos ◊ si sunt dispedidos e si che sunt andhados ◊ no si sunt ammentados prus de nudha ◊ fint totugantos abbaidendhesilu, su fogu, ma no si ndhe moiat unu a che lu bochire ◊ custa cosa debbiledha si segat ◊ tziu Francischinu s'est mortu 4. pavore/dannu: su pitzinnu si at segadu unu pódhighe ◊ cussu istrossa si at pistu s'ungra a martedhu ◊ fradi tuu si at comporau una camisa noa ◊ essint introidha e si faghent unu ziru ◊ si ant fatu una bella divertida ◊ nàrali a mamma tua a si la lassare, custa cosa! ◊ sa peta si l'ant cota e manigada ◊ sos puzones si che sunt manighendhe sa ua ◊ su chi li daes si leat ◊ si funt impobidhaus de is benis nostrus 5. passivu: cussu bi est de fàghere e cussu si faghet ◊ si cussa cosa nos bisonzat si còmporat! ◊ sos trastes si sestant e si cosint ◊ in sos tzilleris si bi bufaiat binu de propiedade ◊ si biriat fatu fatu ca Bobore pasciat in sa bidha de Franciscu 6. impersonale: innòi si bivit mali ◊ in cue si b'istat bene ◊ comente si narat candho si abbojat a unu? ◊ candho si retzit un'azudu si narat "A bos lu torrare in cosas de bonu!"◊ nara, piciochedhu, aici si fait cun genti manna?! ◊ gai no si narat! ◊ no s'iscóbiat mai! ◊ no si apitat, no si pedit! ◊ in duas dies no si li faghet a finire su triballu ◊ si tirat a innantis! ◊ no si colat in sos binàrios! ◊ inoghe no si fumat! ◊ si contat de unu pastore chi furint morindhodhi is brebès… 7. rispetu: si dhu nau dèu, a fustei, ca est aici! ◊ setzassí, su maistu! ◊ su dotori, no si dha pighit chi no dh'apu postu in menti! ◊ bengat, tzi'Antoni: si pighit a bufai! 8. figuraisia ca sa genti no si arregordat mancu comenti fiat s'àcua de prúniu 9. ite si siat chi fetas, faghe! ◊ sa nosta no est ne mellus e ne peus de ita si siat àtera língua Ètimu ltn. sibi, se Tradutziones Frantzesu se, lui, elles, eux, soi Ingresu oneself Ispagnolu se, Italianu si, se Tedescu sich.

si 4 , prn Definitzione prn. de 1ˆ pers. pl. truncau de nosi, de 2ˆ incurtzau de bosu, bosi, cumplementu indiretu, diretu e cun vrb. pronominales (e podet fàere sia candho est postu enclíticu) Sinònimos e contràrios nos / bos Frases a nosu custa cosa si praxit a totus ◊ a nosu si andat bèni a fai de aici ◊ a fai de aici si ndi parit bregúngia, a nosu! ◊ si feus una bella papada, ca teneus fàmini puru! ◊ sa língua sarda est sa chi si donat una cara, un'identidadi, a nosu Sardus ◊ cun sas cumpanzas mias si pariat de bolare in chelos sentza làcanas candho si sighiamos in sos cunzaos (G.Caddeo) 2. chi si bieis, seus totus malàdius 3. immoi si ndi andaus ◊ immoi si drommeus ◊ si pareus bellus meda ◊ pigheusia su de seti cumandamentus: narat a no tocai cosa allena! 4. chi si praxat o no, a bosatrus, custa est sa volontadi nosta! Tradutziones Frantzesu nous Ingresu us (to) Ispagnolu nos Italianu ci (a noi, ci) Tedescu uns.

«« Torra a chircare