acodulàre , vrb: acudulare Definition tragare, iscúdere a pedra; fàere grae?, fàere a códulu?, fàere coment'e a cude, téteru che pedhe? Synonyms e antonyms apedriai, intellai 2. sas fardetas comintzabant a s'acudulare dae sa saghina de sas matas allentorias Etymon srd. Translations French lapider English to throw stones Spanish arrojar una pedra Italian lanciare sassi German Steine werfen.

arremilài , vrb Definition iscúdere calecuna cosa a cambarinu a unu, iscúdere a cara Synonyms e antonyms arrafilai, frumbulare, frundhare, interiare, sbertugliai Sentences arremilai unu cortedhu a unu Translations French lancer, jeter English to throw Spanish arrojar Italian scagliare German werfen.

atapài 1 , vrb: atapare, atzapare 1 Definition iscúdere, fèrrere a ccn. logu o a ccn. cosa; iscutulare / iscalpas de atapare = iscarpas pro campu, de orropu Synonyms e antonyms aciapuai, addabbai, addrobbulare, atumbae / arrúiri / ischirchinare, iscontriai Sentences sas undhas de su mare andhant a si atapare a sos iscóglios ◊ su destinu mi at gitu contra a bentu e in iscóglios atapadu ◊ su bentu at atapadu sas naves totu apare ◊ su coro dhi atzapat che limbatzu de campana (I.Patta)◊ si arruit atapat is murrus a terra! 2. si atapat che colora morzendhe Etymon srd. Translations French battre English to hurl Spanish sacudir, arrojar Italian sbàttere, sbatacchiare German schlagen.

betàe , vrb: betai, betare, vetare Definition giare o fuliare a terra una cosa a imboladura, a cropu; pònnere in pitzu, e rifl. giare a pitzu a ccn. o a css. po si ndhe fàere mere, po dhi fàere male, po ndhe aprofitare o fintzes solu, si est trebballu, po ndh'àere gana de dhu fàere; lassare andhare de artu (abba, froca, gràndhine), furriare, fàere orrúere; pònnere cosa in istrégiu imbuidandhondhe de un'àteru; incrubare, fàere pèndhere a una parte Synonyms e antonyms detai, foliai, frundhire, ghetai*, imbolare, ingullire, irbersulare, isciusciai, istrampare, lampare 1 / assemizare / falare, pròere, rúere / incurpare / semenai | ctr. arragolli, collire Idioms csn: betàresi a carchi cosa = pònneresi a fàghere carchi cosa, infrundhire; betare apare = nàrrere afaiu, fuedhai sentza de fai distintzioni tra cosas diferentis; betare (cosa, cosas) a una, a unu, totu a unu = pònnere paris, pònnere totu paris cosas diferentes, distrúere o isordulare su logu; betare raighinas = pònniri arréxinis; betàresi a…(+ agt) = fàghere finta de èssere…(+ agt); betare boghe = ghetare boche, cramare, tzerriai; betare boghes = ghetare boches, zubilare, tzerriai po dannu, po agiutóriu; betare una fusilada, unu tiru, unu bandhu = isparare, bandhire; betaresila a pérdida = fai finta de no àiri inténdiu, o cumpréndiu; betare in frimmu = inzertàrela, fàghere una cosa chi andhat bene meda, fàghere inzertu; betare s'àstula a unu = assemizare a unu, àere s'assemizu de un'àteru, leare su naturale de un'àteru; betare sas neghes a unu = dare sa curpa; betare su trau, su berre, su mascru = dare su mascru a su fiadu fémina in more; betare pagamentas, abba, lughe, afitu a pagare = mandai s'avisu de pagai; betare sos canes, sos carabbineris = pònniri is canis, is carabbineris avatu de ccn. Sentences betachelu a su fogu cuss'abbunzu! ◊ betasidhu un'istidhu de abbardente, o una cícara de cafei! ◊ a sos frores lis cheret betadu abba ◊ betadu bi ndh'as, de sale, a sa padedha? ◊ beta mànigu a sos animales! ◊ s'iscuru, ite apretu a si ch'esser betadu in ponte! ◊ tzertos ndhe apo bidu chi, pro chi siat toscu mísciu a fele, che lu betant che mossu saboridu (G.Sini)◊ no resessit a che ndhe betare prus, de nudha, a corpus! ◊ beto sas camisas in sa pala de una cadrea 2. li si sunt betados sos corbos! ◊ s’ae si betat a s’olia, a sa ua, a sa figu ◊ at lassadu su bufonzu e si est betadu a su tabbacu ◊ za l'at abbertu s'ogru, no si est betadu a sa cosa mala, no! ◊ a sa ferràina bi amus betadu su bestiàmine ◊ cantu ses sétzidu in cue, ficadindhe e bétadi a fàghere! ◊ mamma si at betadu s'issallu e ch'est essida ◊ si mi faghet dannu li so betendhe sos carabbineris! ◊ cheret betadu su bestiàmine a s'abba, ca est sididu 3. si est betadu a mortu, a drommidu, a malàidu, a mudu, a macu ◊ a sa leva si est betadu a surdu pro no fàghere militare 4. totu a sa mama at betadu custa pisedha ◊ e a chie nachi si est betadu, custu, chi faghet gai?! ◊ già li at betadu, su bratzu de su nonnu!…◊ già li at betadu, sa nàschida!…◊ no lu tzírighes, a isse: si li betat s'àstula de sos tios no ti faedhat prus! (G.Ruju) 5. e candho betades, a campu, cun su bestiàmine? ◊ cussos che sunt betados in cussa falada 6. si cudhas criaduras faghent dannu, sas neghes deo las beto a su mannu ◊ su dannu chi at fatu cudhu lu sunt betendhe a tie! 7. candho no teniat àteru tribàgliu si leaiat calchi narvonedhu a si lu betare a trigu ◊ betamus sos ortos a basolu e moriscu ◊ sos ómines che sunt betendhe fae ◊ de ortos sa zente como no ndh'est betendhe prus! 8. lèadi su paracu ca est betendhe ◊ si betat, oe, est froca ◊ est lampendhe, tronendhe e betendhe meda 9. los at betados unu cadhu currindhe chi lis est coladu acurtzu ◊ dae tentu comente ti moes, ca mi betas! ◊ sa frebba mi at bedatu a terra ◊ est coladu chentza abbaidare e mi at betadu Translations French jeter, verser English to throw, to pour (out) Spanish echar, arrojar, verter Italian gettare, buttare, méscere German werfen, eingießen, einschenken.

bulliàre , vrb Definition bogare a fora, essire o fuliare atesu cun fortza, de botu Synonyms e antonyms betae, botulare, foliai, frundhire, ilbulliare, irbentulai, iscavulai, salliai, iscelliare, scabiossai Sentences cussos che cherent bulliados fora, ca sunt malos a pagare! ◊ ti ndhe búllio sas dentes a iscantarzada! ◊ sa màchina chi l'at rugadu che l'at bulliadu atesu ◊ si li leghet in sa cara sa bramosia chi l'est bulliandhe dae s'ànima ◊ apo postu su late a còghere, mi ch’est bulliadu e che at mortu fintzas su fogu Etymon srd. Translations French flanquer English to hurl Spanish arrojar Italian scaraventare German schleudern.

imbolàre , vrb Definition betare a terra, lassare sa cosa betandhochedha atesu, betandhodha de artu o a istràmpidu, coment’e a bolu, chentza órdine; calare de artu a cropu; rfl. nau prus che àteru de fémina chentza cojuare, crocare cun facilidade po si giare a s’ómine faendho pagu càrculu de issa etotu / andhare imbola imbola = imbolèndhesi inoghe e in cudhane, de tretu in tretu, a su corca corca Synonyms e antonyms abbutare, betae, foliai, frundhire, imbrillai, irbotulae, iscavulai, ispiòndiri, issèndhere, scabiossai | ctr. collire / assantae, assetiai, pònnere Sentences imbolamiche atesu cussas cosas! ◊ imbòlache s'arga! ◊ collide s'olia e imbolade a s'isterzu! ◊ no imboles gai fatu de su logu sa bestimenta chi ti càmbias! 2. s'abiolu si tucat, leat bolu e dae s'aera s'imbolat che raju! 3. si biet chi issa no est una fémina pagu séria chi s'imbolat in bratzos de chie totu li capitat! ◊ nos semus imbolados che duos iserelados! Etymon ltn. involare Translations French lancer, jeter English to fling Spanish tirar, arrojar Italian lanciare, buttare, scaraventare German werfen, schleudern.

imperiàre , vrb Definition iscúdere o lampare una cosa atesu Synonyms e antonyms abbutare, aggradiare, imbolare, interiare, ispiòndiri, lampare Sentences sa preda deo che l'império prus de a tie ◊ a frundha si che impériat sa preda meda prus de la tragare a manu ◊ sa pompa, afíndhela in punta, che impériat s'abba atesu mescamente si bi at pressione meda 2. crabolos coment'e in líbbera aera imperiades atesu Translations French lancer English to fling Spanish arrojar Italian lanciare German werfen.

ispiòndiri , vrb: ispròndhere, ispròndiri, isprúndhere, isprúndiri, spòndiri Definition iscúdere, betare, fèrrere atesu (fintzes nàrrere); bogare, bogare prus in fora (fintzes essire), aporrire, giare o fàere a bíere cosa faendhodha, naendhodha e faendhodha connòschere Synonyms e antonyms aggradiare, aporrire, fèrrere, imperiare, impròdere, lampinare, spiondai / espressai Sentences cun d-unu cannedhu sulendi a totu fortza nci ispiondit a celu cudhas birilliedhas ◊ dae cue subra s'ispériat unu paris mannu, a cantu podet ispròndhere s'oju! ◊ mi at ispróndiu una pedra ◊ is sardistas defendint e isprundint s'istória de sa Sardigna ◊ su pulíticu cheriat cundennadu a si manigare sas paràulas ch'isprundhit 2. de ingunis sa rivolutzioni isprundit in totu s'Europa ◊ est tzerriendumí ca mi at ispróndiu cosa de su muru de cortili ◊ su tostoine isprundhiat sa conca dae su covecu ◊ ge si dh'at circara sa serbidora: bai e circa de aundi nd'est isprúndia! Translations French se pencher, dépasser English to stretch, to jut out Spanish arrojar, asomar, extender Italian protèndere, spòrgere German vorstrecken, hinausstrecken.

lampàre 1, lampàri , vrb Definition betare, imbolare a terra, iscúdere atesu, giare apitzu, nau fintzes in su sensu de aciapare, aferrare, furare Synonyms e antonyms aceiri, imbolare, imbrillai, imperiare, ispiòndiri, issèndhere, istrampare, lampinare Idioms csn: lampare sas manos a unu = betare pódhighes subra a ccn. a lu mazare; l. unu frastimu = frastimai, betare irrocos Sentences mi so lampadu a terra ◊ mi so lampadu subra de su letu e mi che so drommidu ◊ si calchi ogetu podiat coglire bi lu lampàt a dossu ◊ su puzone si lampat de s'aera e torrat a su nidu a bicu pienu ◊ che l'at lampadu foras dae sa gianna ◊ li podiaizis lampare unu raju! ◊ sas màchinas che lampant sa lughe atesu ◊ e a cantos lis at lampadu ojadas furàntzulas, candho fit giòvana! 2. su cane tentat de si lampare a unu Translations French lancer, jeter English to throw, to cast Spanish echar, arrojar Italian lanciare, gettare German werfen.

rebessàre , vrb: arrevesciai, revesciai, revesciare, revessare Definition caciare o torrare de s'istògomo sa cosa chi unu at papau o bufau; portare is conos, èssere a conos, faendho fortza po caciare; rfl. su si furriare contras a ccn. (revessàresi chin ccn., contras a…), fàere cosas revessas, trotas, contras a ccn. / ocros revessatos = giraos totu a una parte, biancos Synonyms e antonyms bombare, bòmbere, bombitai, butare, caciae, gòmbere, istercorare Sentences che revessat totugantu su chi at ingullidu ◊ s'imbriagone ndhe at revessadu totu ◊ sunt timendhe no rebesset, ca at trincau binu meda 2. it'est custu tortíghine de vos revessare contra a su Segnore?! Translations French vomir, rejeter English to throw up (again) Spanish vomitar, devolver, arrojar Italian vomitare, rigettare German brechen.

scabiossài , vrb: scaviossai Definition betare in d-unu scabiossu, iscrébigu, o àteru, de logu artu Synonyms e antonyms imbolare, ispantumare, isperrumai, issussiare Sentences nc'eus a scabiossai sèmpiri de prus a fundu ◊ nci dh'at scabiossau conca a bàsciu de susu de una roca ◊ lessintiminci cabai de su trenu, chi no mi nci scabiossu! Translations French précipiter English to precipitate Spanish precipitar, despeñar, arrojar Italian precipitare German hinabstürzen.

scabulài , vrb: iscavulai*, scavuai, scavulai, scavulari Definition fuliare a un'ala, lassare istare, fintzes betare; bogare de càbudu, lassare de fàere una cosa; foedhandho de laore nou, rèndhere, giare de resa Synonyms e antonyms betare, foliai, frundhire, imbolare / acabbae, scabidai | ctr. arragolli, chistie, coglire Sentences prestu, scavuancedha sa sigareta! ◊ in fàbbrica ant serrau totu: si nci ant scavuau aici… cumenti a petza pudéscia! ◊ scàbula totu e benidindi! ◊ depit scabulai su bufóngiu, su fumóngiu e papai chena sali ◊ fai finta de èssi aintru de unu barribi e scavuadinci a bàsciu 2. scabulamidha, no mi fàcias erriri! ◊ scabulaidedha de prangi, gomai, e prusaprestu agiudaimí a fai custas pabassinas! Translations French jeter English to throw away Spanish arrojar, echar, tirar Italian buttar via German wegwerfen.

sparafundài , vrb: isperevundai*, sparavundai, sperefundai, sperevundai Definition betare o calare a s'isprefundhu, fuliare atesu; fintzes essire, andhare de no si bíere prus, atesu, a logu chi no s'ischit Synonyms e antonyms apussiare Sentences po sa timoria de sa scumíniga, s'allochiamentu nci dhus sparafundat in su disisperu ◊ tocat a nci sparavundai sa genti mala! ◊ anchi dhu sperevundit sa giustítzia! ◊ tremila passus sperevundau siat su tiau fora de mei! ◊ sperefundau siat in su mari sentz'e fundu! Translations French engouffrer, sombrer English to sink Spanish arrojar, hundir Italian sprofondare, inabissare German in die Tiefe stürzen, versenken, versinken.

spòndi, spòndiri , vrb: ispiòndiri*, sprondi, spròndiri, sprúndiri, spundi 1, spúndiri Definition iscúdere, betare, fèrrere o fintzes andhare o essire atesu; aporrire, giare una cosa in manu a s'àteru; fintzes essire, istèrrere, bogare a fora o prus in fora Synonyms e antonyms aceiri, aggradiare, imperiare, imprònnere, fèrrere, ghetai, spiondai, sprilliri / aporrire Sentences su pisitu fait curri su lómburu cun is farrunchedhas po nci dhu spúndiri sempri prus atesu ◊ cantu nci dha spondis, sa pedra, tirendi a manu? ◊ e bai inoramala… toh su coru! - narat Bissenti spondedhucedhu in faci a s'arretori ◊ sa nosta est sa terra de chini, po s'amarolla, est istétiu sprúndiu atesu de domu lassendi genti abetendi (F.Carlini) 2. lah no ti spundas tropu atesu de cuilarxa ca cussu ti bolit ispitzulai! 3. sprondimindi su tobàciu ca frigòciu su nadiai a su pipiu! 4. custa zona est diventada aici manna chi nci spundit fintzas a su ponti Translations French lancer English to throw Spanish arrojar, lanzar Italian lanciare, proiettare German werfen.

«« Search again