Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

abballinàre , vrb Definition fàere a ballinas, a birillas Synonyms e antonyms abbotzichedhare, aculingionai, aggromerare, allomborae, arranedhare, arrombulonai Sentences s'aperigúngia est unu babbautzu chi si abballinat si lu tocant Etymon srd. Translations French faire une boule (de) English to roll into a ball Spanish hacer pelotitas Italian appallottolare German zur Kugel rollen.

abbotzichedhàre , vrb: abbotzighedhare Definition fàere a ballotas, a bocighedhas Synonyms e antonyms abballinare, ammalfudhare, ammoroculare, ammorotzulare, ammurudhare, apadhotulare, arranedhare Etymon srd. Translations French faire des boules English to roll into a ball Spanish hacer pelotitas Italian appallottolare German zur Kugel ballen.

aciapitài , vrb: ciapitai Definition fàere is passighedhos de su ballu Synonyms e antonyms atzopitai, istripitare, sciampitai Etymon srd. Translations French sautiller English to hop about Spanish hacer los pasos del baile sardo Italian salterellare German Tanzschritte, sprünge machen.

acinnài 1, acinnàre , vrb: atzinnare, tzinnare Definition fàere a acinnos, cun is ogos o fintzes cun sa manu o sa conca, po bòllere nàrrere o fàere a cumprèndhere calecuna cosa; fintzes fàere una móvia coment'e po bòllere fàere calecuna cosa, o cumenciare a foedhare Synonyms e antonyms ammiare, atzinnire / schichiai Sentences mi at acinnau cun is manus a benni 2. babbu mi at acinnau una sparuara ◊ pentza ca su saludu mi dh'at feti acinnau! ◊ ndi dh'apu acinnau dèu de sa cosa chi m'iast nau tui Etymon itl. Translations French faire signe English to make signs Spanish hacer señas Italian accennare, far cénni German winken.

acucuài , vrb: acucurae, acucurai, acucurare, acucurari, acucurrare, acugurrai, acugurrare Definition prènnere un'istrégiu apitzu de is oros, a cúcuru (o a cucurru), ponendho prus de su chi cabet a oros; prènnere sa tita de late (nau de is animales féminas chi depent angiare) e fintzes acostire sa terra a ccn. cosa prantada, su si ammuntonare de sa gente chi acudit a unu logu; pònnere in cúcuru (nau de su giuale a is boes) Synonyms e antonyms acolumare, acucurrumedhare, afucurare / acuguciai / giúnghere / maltzire, marcitai | ctr. bocare, iscucurai, leai Sentences no cumprendu comenti apat pótziu acugurrai tanti dinai ◊ bi at logu chi sa mesura la faghent a oros, medindhe, e àteros ue l'acucurrant ◊ teniat dus canistedhus acucuraus de figu sicada 2. sas berbeghes sunt acucurrendhe ca lis cheret pagu pro anzare ◊ s'aera est acucurrendhe, acucurrendhe: s'imbucat a pròere, ndhe faghet de abba!… 3. at acucurau sa terra a sa patata ◊ totu sa genti de s'arruga si est acugurrada de is tzérrius chi apu ghetau! ◊ candu passant is isposus, sa genti, po dhus biri, at a èssi acugurrada me is ispuntonis ◊ poita ti acugurras a su petus miu? 4. mi leo su zuale e sos loros ca depo acucurrare sos boes ◊ sos basones, intantu, a custu puntu ognunu betat giuale a su giú sou e l'acucurrat a sa pedra, a triulare Etymon srd. Translations French combler English to overfill Spanish hacer rebosar Italian riempire óltre i bórdi German überfüllen.

additzosàre , vrb Definition fàere cuntentos, prexaos, addiciaos, diciosos Etymon srd. Translations French rendre heureux English to make happy Spanish hacer feliz, dichoso Italian rèndere felici German beglücken.

addoàe , vrb: addoai 1, addoare, adduai 1, doare Definition fàere sa doa, mescamente ororu de is làcanas, segare de su chi dhue creschet e innetiare a manera chi unu fogu fuiu no agatet cosa de abbruxare Synonyms e antonyms dogare Sentences su fogu unu tempus dhu poniant isceti me is nebronis ma dh'addoànt po no nci essí foras ◊ cun butios de sàmbene bos l'amos addoadu, su fogu! ◊ si addoat a fogu, a marra, a fraci e cumenti benit a bèni Etymon srd. Translations French faire des bandes anti-incendie English to make anti-fire strips Spanish hacer cortafuegos Italian fare le fasce antincèndio German Brandschutzstreifen roden.

aframicosàre , vrb Definition mantènnere, lassare o istare a fàmene Synonyms e antonyms aframicare, ammiserae, arremitanare Etymon srd. Translations French affamer English to starve (out) Spanish hacer pasar hambre, hambrear Italian affamare German aushungern.

afràmicu , nm: fàmigu Definition su mantènnere, lassare o istare a fàmene Synonyms e antonyms aframicosamentu Etymon srd. Translations French privation de vivres English starving Spanish el hacer pasar hambre Italian affamaménto German Aushungerung.

agganíre , vrb Definition batire o pònnere gana, prus che àteru de papare Synonyms e antonyms irfamigare, sciamigai Etymon srd. Translations French affamer English to starve Spanish hacer pasar hambre Italian affamare German aushungern.

aggodhetonàre , vrb Definition fàere su godhetone, s’eremàgiu o muntone de su laore messau prontu po treulare Synonyms e antonyms afrascalzare, aggodhetare, aggremagliare, apostorzare Etymon srd. Translations French entasser English to shock Spanish hacer las gavillas Italian abbicare German aufschichten.

aggradheràre , vrb Definition fàere a gràdhera, a bocitedhas Synonyms e antonyms abballinare Sentences est fachendhe sucu ma sa símula no bi aggràdherat Etymon srd. Translations French faire une boule, bouler English to roll into a ball Spanish hacer pelotitas Italian appallottolare German zur Kugel rollen, mögen.

aggrinzàre , vrb Definition fàere sa bia de conca, petenandho is pilos Translations French faire la raie English to part (hair) Spanish hacer la raya del pelo Italian fare la scriminatura German scheiteln.

alluxentài , vrb Definition fàere lúghidu Synonyms e antonyms allucidai, allustrai, illuchidare / impompitare Sentences su logu est límpiu límpiu, alluxentau a cera ◊ su lutoni si alluxentat cun limoni e cinixu ◊ labai ca est festa: tocai, alluxentaisidhas is botas! Etymon srd. Translations French faire reluire, se parer English to make bright, to shine, to dress up Spanish hacer relucir, acicalar Italian far rilùcere, brillare, agghindarsi German leuchten, glänzen, sich herausputzen.

ammiàre , vrb Definition giare a cumprèndhere una cosa cun calecuna móvia de conca, de manu o àteru Synonyms e antonyms acinnai 1, atzinnire, chinnire, oghidare Sentences ponzei su pódhighe afaca a su nasu e ammiei in manera misteriosa (N.Falconi)◊ su babbu si tirat de cinta e lia ammiat a su fizu (N.Rubanu) Etymon ltn. ad + micare Translations French faire un clin d'œil, faire signe English to make gesture, to wink Spanish hacer un ademánseña Italian ammiccare, far cénno German winken.

ammolàre , vrb Definition fàere una pedra a mola de molinu; fàere a mola, ingrussare in s’arraighina, nau de erbas e tupas, e de sa carre in su sensu de fàere a gurone, betare o crèschere in tita (nau de animale fémina candho est acanta a angiare); cuare in calecuna mola de matedu, fintzes pònnere asuta de calecuna mata in s'umbra comente faet su bestiàmene, pinnigare o aunire totu impare Synonyms e antonyms afundhare 1 / abbusare 1, ammagare, atupare, intupai Sentences s'antunna est ammolada ◊ sas berbeghes zughent sa tita ammolada ◊ bi at raighina de s'àrbure chi si ammolat 2. sas berbeghes si sunt ammoladas meriendhe Etymon srd. Translations French enjaler English to tie to the anchor stock Spanish hacer una muela, encepar Italian acceppare German einen Anker stocken.

annichidài, annichidàri , vrb: nechidare* Definition giare o pigare arrennegu, unu pagu prus forte de annicare Synonyms e antonyms abbrodhiare, abbudhai, abbuscinare, acasidhare, amprudhiare, annicare, annozare, atrafudhai, inchietae, pirmare Sentences si est annichidau ca sa genti dh'at lassau a pèrdiri, no fuiat ascurtendi a issu! Translations French se fâcher English to disquiet Spanish hacer enfadar Italian inquietare German ärgern.

annidài, annidàre , vrb: annitare, nidare 1 Definition fàere netu, límpiu, biancu nidu, fintzes lisu / fai s'annida annida a ccn. = carinnare Synonyms e antonyms allimpiare | ctr. acadhotzai, imbratare, recòghere 2. su casu si annidat cun sa pranta de sa manu, fendidhu ◊ potzu andai a dhi fai s'annida annida, a dhi donai unu basidedhu a pobidha mia?(M.Simbula) Etymon srd. Translations French rendre net English to make snow-white Spanish limpiar, hacer cándido Italian rèndere càndido, pulito German rein machen.

apanedhàre , vrb Definition fàere panedhas, una genia de pane, fàere a bisura de panedha Etymon srd. Translations French embuer English to give the form of loaves Spanish hacer pan Italian appanare German in Form von Brotlaiben bringen.

arrepiàre , vrb: repiare Definition su si pigare un'arrépiu, firmare un'iscuta a pausare, arreare Synonyms e antonyms tasire / abarrai, aturai Sentences s'ómine no arrépiat mai 2. in domo sua isse non bi arrepiaiat prus ca totus lu chircaiant Translations French arrêter, faire halte English to stop, to grant a rest Spanish hacer una pausa Italian sostare, concèdersi una trégua German rasten.