abballinàre , vrb Definizione
fàere a ballinas, a birillas
Sinonimi e contrari
abbotzichedhare,
aculingionai,
aggromerare,
allomborae,
arranedhare,
arrombulonai
Frasi
s'aperigúngia est unu babbautzu chi si abballinat si lu tocant
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
faire une boule (de)
Inglese
to roll into a ball
Spagnolo
hacer pelotitas
Italiano
appallottolare
Tedesco
zur Kugel rollen.
abbotzichedhàre , vrb: abbotzighedhare Definizione
fàere a ballotas, a bocighedhas
Sinonimi e contrari
abballinare,
ammalfudhare,
ammoroculare,
ammorotzulare,
ammurudhare,
apadhotulare,
arranedhare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
faire des boules
Inglese
to roll into a ball
Spagnolo
hacer pelotitas
Italiano
appallottolare
Tedesco
zur Kugel ballen.
aciapitài , vrb: ciapitai Definizione
fàere is passighedhos de su ballu
Sinonimi e contrari
atzopitai,
istripitare,
sciampitai
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
sautiller
Inglese
to hop about
Spagnolo
hacer los pasos del baile sardo
Italiano
salterellare
Tedesco
Tanzschritte,
sprünge machen.
acinnài 1, acinnàre , vrb: atzinnare,
tzinnare Definizione
fàere a acinnos, cun is ogos o fintzes cun sa manu o sa conca, po bòllere nàrrere o fàere a cumprèndhere calecuna cosa; fintzes fàere una móvia coment'e po bòllere fàere calecuna cosa, o cumenciare a foedhare
Sinonimi e contrari
ammiare,
atzinnire
/
schichiai
Frasi
mi at acinnau cun is manus a benni
2.
babbu mi at acinnau una sparuara ◊ pentza ca su saludu mi dh'at feti acinnau! ◊ ndi dh'apu acinnau dèu de sa cosa chi m'iast nau tui
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
faire signe
Inglese
to make signs
Spagnolo
hacer señas
Italiano
accennare,
far cénni
Tedesco
winken.
acucuài , vrb: acucurae,
acucurai,
acucurare,
acucurari,
acucurrare,
acugurrai,
acugurrare Definizione
prènnere un'istrégiu apitzu de is oros, a cúcuru (o a cucurru), ponendho prus de su chi cabet a oros; prènnere sa tita de late (nau de is animales féminas chi depent angiare) e fintzes acostire sa terra a ccn. cosa prantada, su si ammuntonare de sa gente chi acudit a unu logu; pònnere in cúcuru (nau de su giuale a is boes)
Sinonimi e contrari
acolumare,
acucurrumedhare,
afucurare
/
acuguciai
/
giúnghere
/
maltzire,
marcitai
| ctr.
bocare,
iscucurai,
leai
Frasi
no cumprendu comenti apat pótziu acugurrai tanti dinai ◊ bi at logu chi sa mesura la faghent a oros, medindhe, e àteros ue l'acucurrant ◊ teniat dus canistedhus acucuraus de figu sicada
2.
sas berbeghes sunt acucurrendhe ca lis cheret pagu pro anzare ◊ s'aera est acucurrendhe, acucurrendhe: s'imbucat a pròere, ndhe faghet de abba!…
3.
at acucurau sa terra a sa patata ◊ totu sa genti de s'arruga si est acugurrada de is tzérrius chi apu ghetau! ◊ candu passant is isposus, sa genti, po dhus biri, at a èssi acugurrada me is ispuntonis ◊ poita ti acugurras a su petus miu?
4.
mi leo su zuale e sos loros ca depo acucurrare sos boes ◊ sos basones, intantu, a custu puntu ognunu betat giuale a su giú sou e l'acucurrat a sa pedra, a triulare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
combler
Inglese
to overfill
Spagnolo
hacer rebosar
Italiano
riempire óltre i bórdi
Tedesco
überfüllen.
additzosàre , vrb Definizione
fàere cuntentos, prexaos, addiciaos, diciosos
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
rendre heureux
Inglese
to make happy
Spagnolo
hacer feliz,
dichoso
Italiano
rèndere felici
Tedesco
beglücken.
addoàe , vrb: addoai 1,
addoare,
adduai 1,
doare Definizione
fàere sa doa, mescamente ororu de is làcanas, segare de su chi dhue creschet e innetiare a manera chi unu fogu fuiu no agatet cosa de abbruxare
Sinonimi e contrari
dogare
Frasi
su fogu unu tempus dhu poniant isceti me is nebronis ma dh'addoànt po no nci essí foras ◊ cun butios de sàmbene bos l'amos addoadu, su fogu! ◊ si addoat a fogu, a marra, a fraci e cumenti benit a bèni
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
faire des bandes anti-incendie
Inglese
to make anti-fire strips
Spagnolo
hacer cortafuegos
Italiano
fare le fasce antincèndio
Tedesco
Brandschutzstreifen roden.
aframicosàre , vrb Definizione
mantènnere, lassare o istare a fàmene
Sinonimi e contrari
aframicare,
ammiserae,
arremitanare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
affamer
Inglese
to starve (out)
Spagnolo
hacer pasar hambre,
hambrear
Italiano
affamare
Tedesco
aushungern.
afràmicu , nm: fàmigu Definizione
su mantènnere, lassare o istare a fàmene
Sinonimi e contrari
aframicosamentu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
privation de vivres
Inglese
starving
Spagnolo
el hacer pasar hambre
Italiano
affamaménto
Tedesco
Aushungerung.
agganíre , vrb Definizione
batire o pònnere gana, prus che àteru de papare
Sinonimi e contrari
irfamigare,
sciamigai
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
affamer
Inglese
to starve
Spagnolo
hacer pasar hambre
Italiano
affamare
Tedesco
aushungern.
aggodhetonàre , vrb Definizione
fàere su godhetone, s’eremàgiu o muntone de su laore messau prontu po treulare
Sinonimi e contrari
afrascalzare,
aggodhetare,
aggremagliare,
apostorzare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
entasser
Inglese
to shock
Spagnolo
hacer las gavillas
Italiano
abbicare
Tedesco
aufschichten.
aggradheràre , vrb Definizione
fàere a gràdhera, a bocitedhas
Sinonimi e contrari
abballinare
Frasi
est fachendhe sucu ma sa símula no bi aggràdherat
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
faire une boule,
bouler
Inglese
to roll into a ball
Spagnolo
hacer pelotitas
Italiano
appallottolare
Tedesco
zur Kugel rollen,
mögen.
aggrinzàre , vrb Definizione
fàere sa bia de conca, petenandho is pilos
Traduzioni
Francese
faire la raie
Inglese
to part (hair)
Spagnolo
hacer la raya del pelo
Italiano
fare la scriminatura
Tedesco
scheiteln.
alluxentài , vrb Definizione
fàere lúghidu
Sinonimi e contrari
allucidai,
allustrai,
illuchidare
/
impompitare
Frasi
su logu est límpiu límpiu, alluxentau a cera ◊ su lutoni si alluxentat cun limoni e cinixu ◊ labai ca est festa: tocai, alluxentaisidhas is botas!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
faire reluire,
se parer
Inglese
to make bright,
to shine,
to dress up
Spagnolo
hacer relucir,
acicalar
Italiano
far rilùcere,
brillare,
agghindarsi
Tedesco
leuchten,
glänzen,
sich herausputzen.
ammiàre , vrb Definizione
giare a cumprèndhere una cosa cun calecuna móvia de conca, de manu o àteru
Sinonimi e contrari
acinnai 1,
atzinnire,
chinnire,
oghidare
Frasi
ponzei su pódhighe afaca a su nasu e ammiei in manera misteriosa (N.Falconi)◊ su babbu si tirat de cinta e lia ammiat a su fizu (N.Rubanu)
Etimo
ltn.
ad + micare
Traduzioni
Francese
faire un clin d'œil,
faire signe
Inglese
to make gesture,
to wink
Spagnolo
hacer un ademánseña
Italiano
ammiccare,
far cénno
Tedesco
winken.
ammolàre , vrb Definizione
fàere una pedra a mola de molinu; fàere a mola, ingrussare in s’arraighina, nau de erbas e tupas, e de sa carre in su sensu de fàere a gurone, betare o crèschere in tita (nau de animale fémina candho est acanta a angiare); cuare in calecuna mola de matedu, fintzes pònnere asuta de calecuna mata in s'umbra comente faet su bestiàmene, pinnigare o aunire totu impare
Sinonimi e contrari
afundhare 1
/
abbusare 1,
ammagare,
atupare,
intupai
Frasi
s'antunna est ammolada ◊ sas berbeghes zughent sa tita ammolada ◊ bi at raighina de s'àrbure chi si ammolat
2.
sas berbeghes si sunt ammoladas meriendhe
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
enjaler
Inglese
to tie to the anchor stock
Spagnolo
hacer una muela,
encepar
Italiano
acceppare
Tedesco
einen Anker stocken.
annichidài, annichidàri , vrb: nechidare* Definizione
giare o pigare arrennegu, unu pagu prus forte de annicare
Sinonimi e contrari
abbrodhiare,
abbudhai,
abbuscinare,
acasidhare,
amprudhiare,
annicare,
annozare,
atrafudhai,
inchietae,
pirmare
Frasi
si est annichidau ca sa genti dh'at lassau a pèrdiri, no fuiat ascurtendi a issu!
Traduzioni
Francese
se fâcher
Inglese
to disquiet
Spagnolo
hacer enfadar
Italiano
inquietare
Tedesco
ärgern.
annidài, annidàre , vrb: annitare,
nidare 1 Definizione
fàere netu, límpiu, biancu nidu, fintzes lisu / fai s'annida annida a ccn. = carinnare
Sinonimi e contrari
allimpiare
| ctr.
acadhotzai,
imbratare,
recòghere
2.
su casu si annidat cun sa pranta de sa manu, fendidhu ◊ potzu andai a dhi fai s'annida annida, a dhi donai unu basidedhu a pobidha mia?(M.Simbula)
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
rendre net
Inglese
to make snow-white
Spagnolo
limpiar,
hacer cándido
Italiano
rèndere càndido,
pulito
Tedesco
rein machen.
apanedhàre , vrb Definizione
fàere panedhas, una genia de pane, fàere a bisura de panedha
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
embuer
Inglese
to give the form of loaves
Spagnolo
hacer pan
Italiano
appanare
Tedesco
in Form von Brotlaiben bringen.
arrepiàre , vrb: repiare Definizione
su si pigare un'arrépiu, firmare un'iscuta a pausare, arreare
Sinonimi e contrari
tasire
/
abarrai,
aturai
Frasi
s'ómine no arrépiat mai
2.
in domo sua isse non bi arrepiaiat prus ca totus lu chircaiant
Traduzioni
Francese
arrêter,
faire halte
Inglese
to stop,
to grant a rest
Spagnolo
hacer una pausa
Italiano
sostare,
concèdersi una trégua
Tedesco
rasten.