aúlghere , vrb: aúrghere Definition
mòvere, pruschetotu nau de gente, in su sensu de si girare o s’incrubare, po comente unu est grassu / pps. aúlghidu
Synonyms e antonyms
indugi,
muciare,
tròdhiri
/
aggafiare
Sentences
no si podet aúrghere, mancu, de cantu est rassu ◊ dae sas concutzas e dae tratalios ti che ingrassas chi mancu ti aulghes! (Piras)
Etymon
ltn.
a(d) + urgere
Translations
French
plier,
bouger
English
to bend,
to stir
Spanish
inclinarse,
moverse
Italian
piegarsi,
muòversi
German
sich bücken.
mòere , vrb: mòfere,
mòghere,
mòvere,
movi,
mòviri Definition
cambiare posidura, portare de unu logu o tretu a un'àteru, murigare; fàere cambiamentu, abbiare unu dolore; tzucare, rfl.pònnere in camminu, fàere viàgiu; fàere impresse / ind. pres. 3ˆ p. sing. mofet, moghet; cong. 2ˆ p. pl. moghetzas, movetzas; pps. móvidu, mófitu, mófiu
Synonyms e antonyms
irmoventare
/
andai,
bènnere,
caciare,
cambiai,
suncai,
tocai 1
/
coidai
| ctr.
firmai
Idioms
csn:
mòviri s'istògumu = buluzare, fàghere a gana mala; movirisí po ternura = àere dolu, fàghere làstima; èssere a su moe moe = moindhe, pagu frimmu, candho goi candho gai; moindhe (nau de cosa chi si movit cun fuliesa manna) = frusiendi (bíere "múere")
Sentences
moe cussa pedra! ◊ sa pudheca est maseredha, mancu si movit candu dha tocas! ◊ su cane est moindhe sa coa ◊ moediche dae cue! ◊ non cherzo andhare in ancas chi mofent pro abbitúdine (L.Loi)◊ boe betzu, isfinidu, fadicadu, no si mofet ◊ a sa cosa prantada li cheret móida sa terra ca creschet de prus ◊ scerada est sempri crocada, non si podit movi, mancu pesai de su letixedhu ◊ no bos moghezas finas chi torro!
2.
sa borta chi mi funta móvius is genugus fui abarrada sétzia unas cantu diis ◊ su tempus est móvidu, est moindhe ◊ no lu moent nen diàulos e nen santos candho si che tzacat un'idea in conca! ◊ sas berbeghes cherent móidas a pàschere
3.
moe cun megus a cumandhu! ◊ mira ca soi fendi sa lómpia agante de Luiginu, po intendi si cras movit a Castedhu ◊ de meriadorzu movet su masone in paschimenta ◊ arguai a tibe chi ti mogas!
4.
zuto una dente a su moe moe: at a èssere menzus chi mi ndhe la feta tirare ◊ ti as a mòere carchi dente manighendhe cussa peta tosta!
5.
mòfeti, sinono torrat a rosinare e nos infundhimos! ◊ mòedi, mih, ca no bi at ora! ◊ toca movidindi ca tèngiu fàmini!
Etymon
ltn.
movere, moere
Translations
French
bouger,
remuer,
déplacer,
détourner (dissuadere),
se dépêcher
English
to move,
to shift
Spanish
mover,
desplazar,
moverse,
darse prisa
Italian
muòvere,
movimentare,
spostare,
smuòvere,
sbrigarsi
German
bewegen,
versetzen,
umstellen,
verrücken,
aufbrechen,
sich beeilen.
tremutíre , vrb Definition
trèmere meda, a forte, che a candho faet terremotu
Synonyms e antonyms
trèmere
Sentences
su terrinu at tremutidu
Translations
French
sursauter
English
to give a start
Spanish
estremecerse,
moverse
Italian
sussultare
German
zusammenfahren.