acivíre, acivíri , vrb: atzivire Definition
su bastare cun pagu po fàere cosa meda, nau de cundhimentos o cosas chi si aciunghent a un'àtera po dhi giare una calidade diferente; su bastare de sa cosa a unu bisóngiu, fintzes su frunire unu logu o una domo de su chi dhi bisòngiat
Synonyms e antonyms
achipire,
achivire,
fornire
Sentences
custa tinta atzivit meda: cun custu pagu che apo illatadu totu cussu muru ◊ atzivit un'ira cussu piberonedhu ruju: est bastadu una puntighedha cantu s'ungra pro dare su picante a totu su mànigu ◊ cust'ozu atzivit meda ca sa cosa chi fries no ndh'atzupit nudha
2.
s'ortalíscia pro totu est atzivida ◊ sendhe atzividu de totu, aite a leare s'anzenu?!◊ cosa a papare bi ndh'at pro ndhe atzivire unu ristorante!
3.
a sa chi fuit in allerga bajania e deviat atzivire su cuviu a mente frimma, lestra sa manu curriat pro achipire in s'arminzu
4.
sa domo tantu no la tenet bene atzivida!…◊ tziligherta, espu, fromiga… totus a issuciare pibione naendho chi Deus dhos at fatos pro èssere acividos (A.Barra)
Etymon
itl.
accivire
Translations
French
être efficace
English
to be effective
Spanish
ser eficaz
Italian
èssere efficace
German
ergiebig sein.
acunnàre , vrb Definition
andhare in crica de féminas, istare aifatu de is féminas, fàere fainas de fémina
Etymon
srd.
Translations
French
s'affaiblir
English
to become weak
Spanish
ser mujeriego,
afeminar
Italian
infiacchirsi,
effeminare
German
werweichlichen.
aghedhósu , agt Definition
nau de cosa modhe, chi est unu pagu tostada solu segundhu su tretu o segundhu sa calidade
Synonyms e antonyms
cadhosu
/
duraghe
Sentences
su lardu de su súmene est aghedhosu ◊ sa ua litàchina est calidade aghedhosa, bona a pabassa ◊ su péssighe duraghe zughet sa purpa aghedhosa
Etymon
srd.
Translations
French
pavie
English
clingstone
Spanish
duro (dicho de algo que suele ser blando)
Italian
duràcino
German
hartfleischig.
ammoràre , vrb: amorai,
amurai Definition
totu su chi duos faent de bonu s'unu po s'àteru, ómine e fémina, candho funt isposos e s'istimant cun s'idea de si cojuare; betare istima a unu, a una, cricare, èssere sèmpere impare
Synonyms e antonyms
fastigiai
/
abbaradhare,
abbelare,
imbelare,
inamorai,
indeosare,
ingeniai
Sentences
oe comente fato a ti amorare? ◊ no ses menzus tue de sa chi so amorandhe ◊ sos tempos bellos si che sunt colados umpare chin su tempus de ammorare! ◊ bastat chi dh'amorit po dh'isposai, cussa dhu càrrigat de dinai puru!
2.
totu sos chi la bident si ndhe ammorant de cantu atraet s'ermosura sua ◊ prite ti amoras, ca no cherjo a tie?!
Scientific Terminology
ssl
Etymon
srd.
Translations
French
être fiancés,
s'engager par une promesse de mariage
English
to be connected with
Spanish
ser novios,
llevarse bien con alguien
Italian
avére una relazióne d'amóre,
èssere fidanzati
German
ein Liebesverhältnis unterhalten,
verlobt sein.
ammudigonàre , vrb: ammutigonare Definition
essire mudurcos, de pagos foedhos, abbarrare citios
Synonyms e antonyms
ammutullonare,
citire
Sentences
sa vida de campagnolu che l'aiat unu pagu ammudigonadu ◊ si est ammutigonadu unu pagu e poi si est postu a nàrrere
Etymon
srd.
Translations
French
rendre taciturne
English
to make taciturn
Spanish
ser taciturno
Italian
rèndere o stare taciturno
German
schweigsam sein.
anghelúra , nf Definition
su èssere un’ànghelu, sa calidade o capacidade de is ànghelos
Sentences
cussa divina anghelura nos siat de cumpannia!
Etymon
srd.
Translations
French
angélique
English
angelness
Spanish
el ser ángel
Italian
angelicità
German
Engelhaftigkeit.
aradróxu , agt: aratóriu,
aratorju Definition
nau de terrenu, chi est de campu, po laorare, lassau po dhue semenare e fàere su laore; terra bona po arare e laorare
Sentences
is terrenus aradroxus dhus pagant prus pagu de is terrenus de fràbbicu
Etymon
ltn.
aratorius
Translations
French
terre cultivable,
labourable
English
tillable soil
Spanish
arable,
tierra buena para ser labrada
Italian
aràbile,
arativo,
terréno agrìcolo
German
pflügbar,
Ackerland.
arrecatài 1 , vrb rfl: arrechetai,
recatai Definition
fàere su giuditziosu
Synonyms e antonyms
refrenai
Etymon
spn.
recatarse
Translations
French
se retenir,
se moderer,
garder une prudente réserve
English
to show reluctance
Spanish
ser juicioso
Italian
usare ritégno
German
sich scheuen.
arregonàre , vrb Synonyms e antonyms
arrampedhai,
arrennoare
Translations
French
être contraire
English
to be reluctant
Spanish
ser reacio
Italian
èssere ritróso
German
widerwillig sein.
asciensciàre , vrb: assiensciare Definition
andhare abbellu, fàere su sàbiu, crèschere de sabiore
2.
est ómine asciensciadu e no che ispeldísciat su dinari
Etymon
srd.
Translations
French
sage
English
to be wise
Spanish
ser sensato
Italian
èssere sàvio
German
weise sein.
atoàre , vrb: atuai 1,
atuare Definition
fàere atentzione e fàere capia de una cosa, pentzare o fintzes fàere pentzare a una cosa o chistione; cunsiderare, carculare, fàere contu de is cosas e chistiones
Synonyms e antonyms
afetuare,
assagumare,
atinai,
atuire,
cunsentire,
penciai,
supentire
/
ammentare
| ctr.
irbariare
Idioms
csn:
atuare a una cosa = pentzai a una cosa; atuare una cosa a unu = arregordai o nàrriri una cosa a unu a manera de si ndi acatai; atua! = dona atentzioni!, dae tentu!
Sentences
una cosa ebbia fit atoandhe bene como: issa cheriat leada in bonas pro l'azuare ◊ si no bi atoas tue chi ses una fémina, a cosas goi, deo prus pagu puru! (M.Danese)◊ bidet sas cosas, ma no bi atuat: in cussu est pessendhe!…◊ sos pisedhos sunt pessendhe a zogare, si no bi lis atuant sos mannos su dovere ◊ atuendhe fis a su chi at nadu su notaju? ◊ ohi, mancu atuendhe bi fia: setzide a bos combidare! ◊ atuabbilu, cussu cumandhu, a babbu tou, no si ndhe irméntighet! ◊ si unu lezet chentza bi atuare no cumprendhet nudha
2.
bastat de pensare a sa mannària de custos terrinos e si podet atuare cantu podent rèndhere
Etymon
itl.
attuare
Translations
French
comprendre par intuition,
réfléchir
English
to sense,
to be conscious,
to reflect
Spanish
intuir,
ser consciente,
reflexionar
Italian
intuire,
èssere cosciènte,
riflèttere
German
intuitiv erkennen,
bewußt sein,
überlegen.
bàsciu 2 , cng Definition
genia de foedhu chi giaet un'idea de tempus e cun chi o de aunit duas propositziones ponendho unu límite a s'àtera (chi negat semper)/ bàsciu de… (ora) = avb. de tempus
Synonyms e antonyms
innantis
Sentences
bàsciu chi faint su giru de totu sa bidha, no amegant de ndi torrai (A.Garau)◊ cudhu no podiat acetai bàsciu de dhu nai a sa mulleri ◊ bàsciu de si cojai no crocant impari ◊ no camminu bàsciu chi mi pàsiu
2.
bàsciu de is otu no torrant a domu
Translations
French
avant de… ne
English
before ahead… not
Spanish
antes de… no a no ser que… no
Italian
prima di… non,
se non… non
German
bevor…,
nicht.
bisongiài , vrb: abbisongiai,
bisonzare,
bissonzare,
bisungiai Definition
tènnere bisóngiu, serbire calecuna cosa chi mancat; èssere necessàriu, doverosu a fàere una cosa
Synonyms e antonyms
bòlliri,
chèrrere,
selvire,
tocae
Sentences
inoghe che bisonzat zente ◊ su pisedhu est andhendhe cun su babbu ca li bisonzat ◊ nos bisonzat una cosa chi no podimus agatare ◊ li bisonzat bestimenta noa ◊ a ti bisonzo? a frimmo?
2.
bisòngiat a giai atentzioni ◊ bisòngiat a pregai chi acabbit custu delúviu ◊ bisonzat chi bi andhemus luego
Etymon
itl.
Translations
French
avoir besoin,
falloir
English
to be necessary
Spanish
ser necesario
Italian
bisognare,
necessitare,
occórrere
German
brauchen.
brundèssiri , vrb Definition
cumpàrrere o èssere brundhu, de colore
Etymon
srd.
Translations
French
blondoyer
English
to turn yellow
Spanish
ser rubio
Italian
biondeggiare
German
blond sein.
campaniàre , vrb Definition
fàere su campianarzu, su reberde, s'abbetiosu, tènnere campiania
Synonyms e antonyms
arrogantare
Translations
French
témoigner de l'arrogance
English
to be arrogant
Spanish
ser arrogante
Italian
èsser arrogante
German
arrogant sein.
chèrrere , vrb: cherri Definition
tènnere sa volontade, su disígiu (nau fintzes de forma cund. o ind. imp.), su bisóngiu de calecuna cosa, de ccn. o de fàere ccn. cosa (fintzes de cosa chi iant a bòllere is àteros) e s'impreat meda po cambiare unu pagu su significau de is àteros verbos; foedhandho de ómines e féminas, disigiare a pobidhu, a pobidha, istimare; su dhue èssere su bisóngiu, sa necessidade, s'óbbrigu de ccn. cosa, acetare / pps. chélfidu, chertu 1, créfiu, chérziu; ind. imp. 2ˆ p. sing. cheristi; cong. 1ˆ p. sing. cherfa, 2ˆ p. sing cherfas, 3ˆ p. sing cherfat; ger. cherfendhe, cherfindhe, cherindhe; aus. èssere, àere
Synonyms e antonyms
abbisongiai,
ammancai,
bolli,
dèpere,
selvire,
tocae
| ctr.
soberare
Idioms
csn:
cheret chi… = tocat a…, bi at bisonzu de…, itl. è necessàrio…; cheret + pps = tocat a… + inf. pres. (cheret fatu, batidu, acontzadu, comporadu e gai = tocat a fai, portai, aconciai, comprai); chèrreresi, no si chèrrere (+ pps. de àteru vrb) = bòlliri, no bòlliri a…; chèrrere una cosa a morte segada = chèrrere una cosa a css. costu, a bonas o a malas; no cheret bidu = est unu grisu, fait piedadi; no bi chèrrere ccn. a… = ccn. no bi la faghet a…, no bi est bonu, no bi est capatzu a…; no ndhe chèrrere medas (si cumprendhet: de brullas, afrentas, isfortzus) pro… = aguantai pagu
Sentences
si cheres gai, gai faghimus ◊ mamma no cheret a mi ch'essire a ziru ◊ in domo ant chérfidu a istudiare, deo ◊ Deus cherfat! ◊ no cherfat Deu! ◊ cherzo ch'istúdies! ◊ cherzo a manigare, si est fatu ◊ sa criadura minuda cheret a súere ◊ a merendha cherzo pane e casu ◊ no est su chi cheriavamus nois
2.
Cristos at créfiu salvare su mundhu ◊ cheleus continuare in su limbazu sardu ◊ mi aia chérfidu samunare sos trastes ◊ bi fia chérfidu andhare deo, si faghiat ◊ ant chérziu andhare a víere ◊ custu est su logu innui mi cheriu atzapai
3.
cun su binu no cheret chi si bi búgliet ◊ dimandha ca ndhe cheret ischidu! ◊ cussa cosa cheriat fata, ca l'irmentigamus! ◊ su mànigu cheret sanu e saboridu ◊ sa peta no cheret tropu rassa ◊ sos brujadores che diant chèrrere postos in presone ◊ mazadu cherias tue, ca ndh'as curpa, e no cussa criadura!◊ cherizis cundennados ca faghides lezes bellas pro sos ladros!
4.
sos pastores no sont sos primos chi cherent sas pitzinnas de como ◊ semus istaos duos macos: deo a ti chèrrere, tue a mi lassare! ◊ cussu zòvanu cheret a Caderina ◊ paret chi custos duos si cheriant meda ma si fiant lassaos ◊ pro s'acontzu a sas iscarpas su mastru no mi at chérfidu nudha ◊ pro custa faina no ti cherzo dinari: dàemi s'ozu!
5.
cantu bi cheret a che finire cussa cosa? ◊ bi ndhe cheret a chentu!…◊ bi cheret àteru dinari pro agabbare su triballu ◊ nudha bi cheret, unu, a s'iscollare! ◊ bi cheret pagu a fàghere cosas gai fàtziles ◊ a comporare cussa tanca bi cheret unu sensale ◊ a su postale dhue cheriat meda e mi dh’apo pigada a pè a pè
6.
za bi ndhe cheret a ti fagher mòere!…◊ pro betare anca a mie no bi cheret otieresos! ◊ petzi bi cheret de m'ifúndhere puru, no bastat chi so a tússiu! ◊ baedindhe: tue puru bi cheres, como?!…◊ che cheret mastru e pratighesa a fàghere cosa goi!
7.
zughet sa camisa bruta no cheret bida! ◊ est totu istropiadu no cheret bidu, de su dannu chi at tentu!
8.
currendhe no bi cheriat isse a mi sighire! (N.Pianu)◊ no bi cheres tue a mi la fàghere murghindhe! ◊ no bi cheret unu betzu a sighire unu zòvanu triballendhe! ◊ Bantine est abbistu chi no bi cheres tue!
9.
isse no si cheret busigadu meda, no, ca si arrennegat deretu! ◊ pregadu ti cheres pro fàghere sa faina?! ◊ làssami in pasu: no mi cherzo chircadu! ◊ faghe abbellu ca est cosa díliga e no ndhe cheret medas!
Surnames and Proverbs
prb:
àinu no morit candho cheret colvu ◊ s'ómine in su chi cheret resessit ◊ iscuru a chie faghet cantu cheret!
Etymon
ltn.
quaerere
Translations
French
vouloir,
falloir
English
to want,
will,
to need,
to be necessary
Spanish
querer,
necesitar,
ser necesario
Italian
volére,
accettare,
bisognare (èssere necessàrio),
occórrere
German
wollen,
annehmen,
notwendig sein.
chissàghi , avb, iscl Definition
chissae + chi, chie ischit si…: dhu narant candho no si tenet sa cosa tanti segura, ma si podet nàrrere fintzes in su sensu de inditare una seguresa, arrespondhendho a chie at dubbitau de ccn. cosa
Synonyms e antonyms
acabore,
chissae
Sentences
chissaghi no proat, puru, annuadu comente est! ◊ chissaghi puru cudhu apat nadu própiu gai: ma intantu nois no l'amus intesu
2.
chissaghi siat, puru, como, chi lessas a babbu tou a fàghere irfortzu gai, malàidu coment'est: arguai a tie!
Translations
French
peut être que
English
maybe
Spanish
puede ser que,
puede que
Italian
può èssere che… può darsi…
German
es kann sein,
daß.
èssere , vrb: èssede,
èssi,
èssiri Definition
vrb. chi s'impreat a solu po inditare un'istadu, is cunditziones o comente si agatat o istat unu o sa cosa, is calidades chi tenet, po inditare s'esisténtzia, su si agatare o istare in su logu, su apartènnere, su èssere destinau a un'iscopu, o fintzes po giare s'idea de una lestresa manna meda in su movimentu; s'impreat cun àteros verbos coment'e ausíliu po fàere sa coniugatzione (ma mai de tempus benidore, chi arrechedet sèmpere àere) e a bortas s'impreat a su postu de s'ausiliàriu àere (ma no est una necessidade); coment'e ausíliu, candho s'atzione est acontessendho, est in su fàere e sighit, sa forma est s'ind. pres. de èssere e acumpàngiat su gerúndiu de su verbu lessicale (es.: soe camminandho, semus lezindhe, sunt pessendhe, est cojendhe, ses papendi, seis fuedhendi, funt passillendi, e totu deosi) e a sa matessi manera, cun sa forma de s'imp. ind., inditat su sighire de un'atzione passada (fimus currindhe, fint pessendhe, fut proendho, fui castiendi, e totu deosi); cun foedhos chi inditant tempus atomosféricu s'impreat po nàrrere su chi est o fut faendho (es. sole, bentu, fritu: est sole = est faendho sole, immoi dhoi est su soli)/ formas de indic. imp. 1ˆ p. sing. fipo, 3ˆ p. sing. fuèt (fiat, fut), 1ˆ p. pl. fustus, 3ˆ p. pl. fuenta; ger. essendhe, sendhe, senne, senno, impreadu cun valore de tempus, de càusa, de cuntrastu (cun chi): so torradu sendhe tue in cumandhu ◊ at bistu s'eticheta senne impicanne su partò in s'atacapannu ◊ tue ses malàidu, sendhe chi deo so sanu; a/c. in is pregontas cun predicau de forma cumposta su vrb. èssere si ponet apustis de su vrb. lessicale: andhadu ses?, torrau est?, benius funt?, cue sezis?, immarrios seis? (ca su vrb, lessicale tenet prus importu)
Synonyms e antonyms
abarrai,
acatare,
iltare,
bisonzare
/
àere
Idioms
csn:
èssere, èssere cun… (genti, parentis, bixinus e gai) = èssiri in bonas, fuedhaisí; no èssere = èssiri a primma, in malas, a iscórriu; nàrrere cosa chentza èssere = nàrriri fàulas, cosas chi no torrant paris cun sa beridadi; su chi est chi… = sa chistioni est ca…; ih, gi at a èssi?!… = za at a èssere, za?!… abberus est?!; su chi est, est! = mi acuntentu, s'acuntentaus de cussu, mellus cussu chi no nudha; siat cantu o comente si siat…= fintzas si est cussu isceti o aici…; si est…, si est una cosa… = si si depit fai, si tocat a dhu fai, si est cosa segura; si fit… = si faghiat, si faghet, chi andat bèni; èssere cosa a unu o cun d-unu, èssere tra issos = èssiri parentis; èssere cosa (nau de genti) = èssere de importu; za, gei fit unu (+ númene)… = est (o fit) própiu caru, istimadu, de importu mannu; ite mi siat su!… = arratza de!…; faedhendhe de sas régulas de unu zogu, de unu fàghere: bi est, no bi est a… = sa régula dhu permitit, no dhu permitit, si podet, no si podet fàghere, est, no est cufromma a sa leze; bi sunt sos annos = tengu, tenis, tenit su tempus, annus meda (nau coment'e càusa de unu resurtau, de sa manera di èssiri); èssere allegadu = èssiri bellu meda a fuedhai, a arrexonai, a chistionai; èssere bene faedhadu = fuedhai cun educatzioni; èssere a ndhe mòrrere (est a ndhe mòrrere de…)= mòrriri de ccn. cosa chi est meda o tropu (disprexeri, frius, fàmini); èssere a ozu e mele = papai bèni meda; èssere a sa bértula, a fàmine = istai mali meda, tènniri abbisúngiu mannu; èssere a erba, a proendha, a pane e casu = papai sempri o totu erba, musúngiu, pani e casu; èssere a ohis, a odheos, a túnchios, a boghes, a irrocos, a prentos, a briga = narri "Ohi!", "Odheu!", ghetai tzérrius, frastimai, tènniri ganas de andai de su corpus (o tènniri pressi), certai fatuvatu o a sa sighida; èssere in sa robba, in su bestiàmine, in sas berbeghes, in sas bacas (nau de su pastori) = èssiri pascendi, castiendi su bestiàmini, is brebeis, is bacas; ma ses, mih!…, lampu ma est, mih, cussu cristianu!… = èssiri infadosu, picigosu, chi tenit unu fàiri malu a baliai (fuedhendi de ccn. nau sempri sentza de precisai ita); fit a… (+ vrb. inf.) = fia, fimus faghindhe su contu de…, fui, fustis pentzendi de…; est a (+ vrb. inf.) = tocat de…, bi at bisonzu chi…; èssere in… (+ vrb. inf.) = èssere in s'idea de…, zúghere idea de…, bòlliri…; èssere, èssiri (+ cmpl. tempus/durada): gei furiu una diri chena de ti biri!… ◊ ses unu mese chi no che colas mancu a bídere comente istamus
Sentences
su pipiu est matuchedhu e abbistu ◊ issos sunt zòvanos e fortes ◊ funt totu ómines che tue ◊ no est chi siapo trancuilla! ◊ seu totu sa dí de una cadira a s'àtera ◊ mi at aggarrau e iscutu coment'essèrepo unu sacu ◊ mama mi nche at corcatu a letu pro èssere vene reposatu s'incràs ◊ abarrau siast, inguni, sidhiu che balla! ◊ apo bogadu mintzídios chentza èssere ◊ sa picioca dh’apu bèni iscramentada e cosas sentza èssi non ndi torrat a nai! (L.Obbili)◊ nosu furistis arrexonendi de cussu!
2.
ses coment'e chi in su mundhu no che sias ◊ comente faghes a ischire sas cosas chi no sunt? ◊ no ischia mancu inue fist! ◊ sos pitzinnos che sunt in iscola ◊ sos bighinos nostros no istant prus inoghe: che sunt in àtera bidha ◊ sos emigrados che sunt fora ◊ mancu tucadu, che fit assupridu! ◊ si mi tuco a pè, s'ora ch'istas ammanitzendhe su cadhu deo che so in bidha! ◊ custa domo est de mamma ◊ no tochis de cussa cosa ca est po bendi!
3.
candho ses bénnidu a domo ses istadu a códumu tou ◊ como so triballendhe, no so pessendhe in àteru ◊ funt essius a circai a tui ◊◊ "èssere" in parte de "àere": fint ispetandhe chi sa Comuna esseret acontzau sa crésia ◊ fit intrau in sa bidha sentza chi nemos esseret ischiu chi cuss'ómine fit su pàrracu nobu ◊ medas iant a èssi bófiu biri su chi bosatrus bieis ◊ mezus su mare ti esset fatu mantu (S.Lay Deidda)◊ lassànt sa domu oberta: no nd'essint furau su dinai, puru!…◊ l'aia oretada una paja de segundhos ebbia, timendhe no esseret intesu
4.
cun cussa famíllia no semus: mancu nos faedhamus ◊ babbu e fizu no sunt, pro nennarias ◊ issos dai candho ant partidu no sunt ◊◊ oe est bentu, deris fit calura, in zerru est fritu, in istiu est sole meda ◊ ma lah ca est basca, lah: arràbiu! ◊ candho fit proghendhe o nibandhe bisonzabat de fàchere berta a sa robba
5.
a coitare siat, no a istentare, no! ◊ cussu pisedhu no est a lu bídere gai: lu depes bídere triballendhe! ◊ fut a ndhe bocare su dinare límpiu, fut a fàere de totu ◊ si finas a oe so istadu dormidu, como est a m'ischidare! ◊ acabbau de segai s'àxina fut a andai a magasinu ◊ su manzanu est a pesare chito! ◊ po s'ispítzulu de s'àrgia fut a ballare totus! ◊ como no est a si prènnere de drutzeria, ca poi no chenaus! ◊ a piciochedhu fut a giare acura una craba, a fàere a procagedhu ◊ su cambiamentu de s'ària fit a lu fàghere in Berchidhedhu ◊ a dis fuat a èssi totu a pani e casu
6.
machíghine, siat, su tou!…◊ mi siat, mi siat: no fais a tempus a ti furriai chi in Sardigna ti agatas in s'ischina unu cartellu "Zona militare"! ◊ su chi est chi bois no mi azis cumpresu! (Piras)◊ ite mi siat sa fortuna, pro duos sodhos!…
7.
si fit, oh ite cosa de nos cojuare! ◊ no fio de bènnere, ma mi che ant cumbintu ◊ no so in bèndhere e ne in comporare ◊ candho seo in cozuare, sa fémina zai dh'agato ◊ si est, no bi at de istentare! ◊ si est una cosa, tocat chi andhemus luego: sinono nos ndhe asseliamus!
8.
tue a mie no mi ses nudha, ma isse mi est fradile ◊ cosa sunt, custos duos pisedhos, chi los bido sempre paris?
9.
zoghendhe, a tocare sa barriera cun sos pes no bi est ◊ fit a ti lu nàrrere, ma mi ndhe so irmentigadu ◊ deris fit a tucare a campu, ma si est postu a pròere
Surnames and Proverbs
prb:
chie no at no est
Etymon
ltn.
*essere
Translations
French
être
English
to be
Spanish
ser
Italian
èssere
German
sein.
èssere 1 , nm: èssiri 1 Definition
chie est biu, si agatat, esistit, pentzau prus che àteru po totu su chi tenet de prus importante, sa vida, e dhu distinghet, fintzes in sensu personale, coment’e calidades e capacidades / donai s'èssiri = creare, dare s'esisténtzia, sa vida
Synonyms e antonyms
ente
Sentences
s'èssere umanu est che un'abbissu: nisciunu si est permissu de lu cumpudare finament'a fundhu ◊ no pariat piús èssere umanu, de comente fit
Translations
French
être
English
being
Spanish
ser
Italian
èssere
German
Wesen,
Existenz,
Dasein,
Sein.
estaischíre, estaiscíri , avb Definition
est a ischire, comente a nàrrere, est a nàrriri: foedhu chi narant po ispiegare una cosa giai nada, cosa chi su srd. narat méngius de àtera manera, es. cun apositzione de sa cosa de ispiegare: Giuanni, su frade, est benniu a ndhe leare a Maria
Translations
French
c'est-à-dire
English
that is
Spanish
esto es,
ser decir,
o sea
Italian
cioè
German
das heißt,
und zwar.