Abbreviations Legenda | Symbols Legend

ammalliàre , vrb Definition seberare una cosa male, chentza crabbu, chentza gustu Sentences m'abbàida ite arratza de bestimenta chi si at amalliadu, putzidha! ◊ za ti l'as ammalliada sa cosa, balla!…◊ za si l'at ammalliada, sa fémina, a si leare un'isenta a muzere!…◊ za ti l'as ammalliada s'ora de chircare zente, a mesanote! Translations French choisir sans goût English to choose without taste Spanish elegir sin gusto Italian scégliere sènza gusto German ohne Geschmack wählen.

arréu , avb Definition chentza cessare, a sa sighia, totu pínnigu, deunudotu /(nadu de una cosa) èssere arreu arreu = bene assentadu, ispartu deunutotu; totu a. = totugantu, totu pínnigu Synonyms e antonyms continu, fatuvatu, semper, totora / cdh. irreu Sentences est proindhe arreu ◊ su coro est afritzadu e so pianghendhe arreu ◊ brujade arreu súrviles e cogas! ◊ no l'ant cumpresa sa ciasca: solu tue, mala pasca, ti ndhe ses riendhe arreu! 2. su palatu in giru arreu tenet muràglias ◊ si fit istadu a piaghere meu, arreu arreu aia distrutu sas armas de fogu (Grolle) Etymon spn. arreo Translations French continuellement English continuosly, completely Spanish sin interrupción Italian continuaménte, completaménte German dauernd, völlig.

bellaggài , cng, avb: bellecasi, belleggae, belleggai, belleggasi Definition belle e deasi, mancari deasi; apustis de tanti…: belleggasi dhu narant fintzes in su sensu de tambene, belle e chi… = mancari, fintzas si…; belle e… = agiummai; belle e gai (belleggai) = mancu mali Synonyms e antonyms bellebbai, belle, mancumale Idioms csn: belle e chi… = mancari, fintzas si…; belle e… = agiummai; belle e gai (belleggai) = mancu mali Sentences in família sa gana bellaggai non l’aviamus galu connota ◊ si sunt brigados: belleggai s'ant tocadu sa manu ◊ bellecasi is preghieras ciai ti nci intrant in conca! ◊ belleggai bi l'as fata, mih, a li dare banzu!…◊ boche azis bufadu totu su binu e belleggai no parides cotos ◊ belleggai chi nessi ses ritzu: sanedhu ses? ◊ cussu est tramposu, ma belleggai mi at pagadu 2. belleggai bos at essidu alenu!…◊ su corpus mi sento iscusseltadu: belleggai mi daes fortzas noas! ◊ belleggai sa cosa fit ispuntante e at achipidu a totu ◊ belleggai su víssiu de èssere pullinu che li est vessidu ◊ fit malàidu meda, belleggai est sanadu ◊ fia pessendhe chi no mi lu faghiat custu piaghere, belleggai za mi l'at fatu 3. belleggasi esse agatau unu triballu! Etymon srd. Translations French cependant, toutefois, néanmoins, heureusement, enfin English yet, luckily, finally Spanish sin embargo Italian tuttavìa, nondiméno, fortunataménte, finalménte German trotzdem, glücklicherweise, endlich.

bigumàrras, bigumàrru , nm Definition bigu o boe marinu; genia de lampu chentza tronu Synonyms e antonyms culumarru, igumarras Scientific Terminology anar, monachus monachus Translations French phoque moine de la Méditerranée, éclair English monk seal, lightning Spanish foca monje, relámpago sin trueno Italian foca mònaca, lampo sécco German Mönchsrobbe, Wetterleuchten.

brétiu , avb: brítiu Definition nàrrere o fàere a b. = chentza régula, chentza critériu, a bodhetu, a s'afaiu, a ogu Synonyms e antonyms afainu 1, bréciu, faghinu Sentences is dotoris a bortas ti donant pastigliedhas a brétiu, tanti po ti acuntentai ◊ tui ses fuedhendi a brétiu, sentza de isciri is cosas acomenti funt ◊ su sali dh'at postu a brítiu ◊ sa cosa est isballiada poita ca dh'at fata a brítiu Translations French à tort et à travers English at random Spanish sin ton ni son, al acaso Italian vànvera, casàccio German unüberlegt.

carrelòni , nm Definition búturu, orruga istrinta istrinta e fintzes chentza essia Synonyms e antonyms gutoniu Scientific Terminology bdh Etymon ctl. carreró Translations French impasse English blind alley Spanish callejón sin salida Italian vìcolo cièco German Sackgasse.

cèna 1 , prep: chena 1, chenas, chene, sena* Definition prep. chi s'impreat in sensu de farta, po inditare chi no dhu'est su chi narat su foedhu chi acumpàngiat: s'impreat ma no sèmpere cun sa prep. de (a/c.: chena + pps. si podet nàrrere de css. tempus, siat passau, presente o benidore: sas berbeghes deris sunt abbarradas chena murtas, como sunt chena murtas, cras las amus a lassare chena murtas; deosi su camp. ponet s'infiniu: su letu est chen'e fai)/ andhare chene su tempus, chena s'ora = chentza àere fatu su tempus, innantis de s'ora sua, de s'ora istabbilida, zusta, chentza èssere lómpidu su tempus Synonyms e antonyms censa, chentza, sència Sentences chena cussu no podimus fàghere nudha ◊ ih, so chent'annos chena bídere cristianos! ◊ si as de m'iscúdere, colpa chena dolu! ◊ a passu pianu in terra bae e làssalu su bolu chena fatu! (Cubeddu)◊ chenas isse no si vivet e ne si faghet passos ◊ est abbarrau dies chene essiu a campu ◊ si fiant castiaus in faci chena de isciri ita fai ◊ cena mi cufessare seo un'annu 2. totu est morinne, donzi frore s'est sicanne chene su tempus ◊ no ti ne annes a iscola chena s'ora! Translations French sans English without Spanish sin Italian sènza German ohne.

chèntza , prep, cng Definition prep. chi s'impreat in sensu de farta, po inditare chi mancat deunudotu su chi narat su foedhu chi acumpàngiat (s'impreat cun e chentza sa prep. de) e coment'e cng. de prop. subbordinadas de forma implícita o fintzes esplícita cun sa cng. chi / èssere, àere, tènnere + chentza + pps. de vrb. = no + agt.; chentza farta = chentza fàghere a mancu; chentza cussu (css. motivu) = a donzi modu, cussu o no cussu, gai etotu, itl. comùnque, indipendentemente da ciò Synonyms e antonyms cena 1, censa, sència | ctr. chin Sentences chentza de cussu no podimus andhare ◊ chentza triballu no si campat ◊ timendhe e chentza timire, nendhe e chentza nàrrere, andhendhe e chentza andhare ◊ ti l'aia fatu chentza cussu, unu piaghere, si mi l'aias nadu 2. su pipiu est andau a su sartu chentza si ndi sapiri su babbu 3. su letu est chentza fatu, tenzo sas binzas chentza pudadas, bi tenimus su trigu chentza messadu, sos cómpitos sunt chentza fatos ◊ cussa est maladia chentza connota! ◊ lis dispiaghiat de che iscatzare s'istranzu chentza cumbidadu (S.Patatu) Etymon srd. + itl. Translations French sans English without Spanish sin Italian sènza German ohne.

epúru , cng, avb Definition e puru: cun totu cussu, mancari deasi, ma a bortas nau cun fele e a murrúngiu, in su sensu contràriu a su normale; candho si arrepitit tenet fintzes su significau de giai fut ora! Sentences deo puru sonniei de ti àere in cumpagnia pro tota sa vida mia, epuru no ti tenzei ◊ nachi bi andhaiat paga zente, a su coju, epuru su locale fit prenu! 2. epuru bi l'as fata, mih, a mazare una criadura!…◊ male, epuru l'ant àpidu, mih, coment'e si che collire sa cosa! ◊ epuru epuru mi azis visitadu in sa maladia!… 3. epuru epuru mi as faedhadu! ◊ bi so andhadu e mi at pagadu: epuru epuru!… Translations French pourtant English and still Spanish sin embargo, no obstante Italian eppure German dennoch, trotzdem, und doch.

faciòba , nf: faciòua Definition craba chi no portat corros, múdula Translations French chèvre sans cornes English unhorned goat Spanish cabra sin cuernos Italian capra sènza còrna German hörnerlose Ziege.

impipài 1, impipàre , vrb Definition importaresindhe, no fàere contu, lassare a pèrdere calecuna cosa o chistione Synonyms e antonyms afutire, strafudhai, strufudhire Sentences benidiche chin nois e impipadindhe de babbu e de cuile! ◊ tres pisedhos si pessighint a coedhas mesu fora, impipèndhesi de su fritu ◊ impipadindhe, no ti les matana! 2. si su batu est rassu s'impipat de anzone e de crabitu! Etymon itl. impiparsene Translations French se ficher de English not to care Spanish tener sin cuidado, importar un comino Italian infischiarsi German pfeifen.

iscantarúmene, iscantarúmine , nm Definition chistionu bambu, chentza cabu e ne coa Synonyms e antonyms ibéntiu, iscàntaru, tracaza Etymon srd. Translations French propos inconséquent English rambling speech Spanish discurso sin sentido Italian discórso sconclusionato, sènza costrutto German zusammenhanglose Reden.

iscustodiàdu , agt Definition chi est chentza custódiu Synonyms e antonyms iscuviadu Translations French sans surveillance English unattended Spanish sin custodia, abandonado Italian incustodito, sènza guida German unbewacht.

ispinnigàdu , agt Definition chi dhi ammancant is prabaristas Translations French sans paupières English without eyelid Spanish sin párpados Italian sènza pàlpebre German ohne Augenlider.

múdulu , agt: múrulu, mútulu Definition nau prus che àteru de craba (o fintzes de mascu, de becu), chi no at fatu corros, chi est o est abbarrada a conca nida Synonyms e antonyms cóciu 1, morcudu, múticu, pabadi | ctr. corrudu Sentences fiadu anzenu, múdulu o corrudu, romasu o rassu, fit totu sou ◊ deo apo a èssere múdulu, ma tue ses corrudu! ◊ una craba est cúncula de corra e una múdula a sonalla ◊ is bacas nostas funt múdulas Surnames and Proverbs smb: Mudulu Etymon ltn. mutilus Translations French sans cornes (bête) English unhorned Spanish sin cuernos Italian sènza còrna, privo di còrna German hörnerlos.

noantàmas , cng: nointamas, nointames, nointàmene, nontamus, notammis Definition (cng. cuncessiva) genia de foedhu chi giaet un'idea de cosa contrària: cun totu cussu…, no solu de…, no solu no…; po giare prus fortza a su chi si narat, s'impreat coment'e po repitire unu foedhu / noantamas de... antzis = no de..., no solu… antzis, fintzas Synonyms e antonyms tamen*, mancumale, prusaprestu / cdh. nointamu Sentences nointamas sas cosas sunt andhadas a su revessu (G.Ruju)◊ si est cugudhadu in cara che batia frisca, nointamas l'ant connotu ◊ no apo mai crétidu in cussos contos, nointamas in su pessamentu mi prammizaia totu sas naravellas intesas dai sos mannos 2. nointamas at faedhadu male de me, ma de tota s'eréntzia ◊ nointames de sere a cadhu a sa nuda, no rezo mancu in sedha! ◊ nointamen de mi frimmare, devia andhare piús lestru ◊ notammis a no torrare a nàrrere nudha, ma fut issu etotu a andhare in agiudu a chie ndhe teniat bisóngiu 3. no solis ant bidu sa pupa de s'ómine, ma l'ant finas connotu, nointamas! Translations French cependant, malgré, néanmoins English in spite of, however Spanish sin embargo, a pesar de Italian tuttavìa, nonostante, nondiméno German auch wenn, obwohl, trotzdem.

sciundàu , pps, agt Definition de sciundai; chi est chentza fundhu, chi no acabbat mai Synonyms e antonyms ifundhadu Translations French défoncé English bottomless Spanish desfondado, sin fondo Italian sfondato, sènza fóndo German bodenlos.

strafudhài , vrb: strufudhai Definition importaresindhe, de sa cosa, lassare istare chentza ndhe fàere contu Synonyms e antonyms afutire, impipai 1, strufudhire Sentences si ndh'est strufudhau Translations French se ficher de English not to care Spanish pasar, tener sin cuidado Italian infischiarsi German pfeifen auf.

tàmen, tàmes , cng Definition foedhu chi faet a cumprèndhere una possibbilidade fintzes si calecuna cosa faet impedimentu / no t. de…, ma fintzas… = no solu… ma fintzas… Synonyms e antonyms insamus Sentences tames za bi at a chie su fritu no li corcat pilu 2. no tamen de sas vidas, finas sas mortes presentaiant calchi diversidade ◊ no tames de cussu, si faghes a fiza bona ti apo a dare àteru puru Etymon ltn. tamen Translations French toutefois, en outre English but, yet, nevertheless Spanish sin embargo, además Italian tuttavìa, inóltre German außerdem.

«« Search again