Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

àca , nf Definition ebba de portante, ammaistada a camminare movendho impare ambaduos peis de una parte, a borta a borta Synonyms e antonyms acheta, ebba, vacheta Surnames and Proverbs smb: Acca Scientific Terminology anall Etymon spn. haca Translations French jument qui va l’amble English pretty mare Spanish yegua amaestrada para mover los pies de un lado juntos Italian cavallùccia German kleine Stute.

acaponài , vrb: cabonare 1 Definition crastare is pudhos Synonyms e antonyms crastai Etymon srd. Translations French chaponner English to caponize Spanish capar un gallo Italian capponare German kapaunen.

afrontànte, afrontànti , nm Definition chie tenet sa propiedade o su possessu a làcana in mesu cun calecun’àteru o cun calecuna cosa (es. istrada) Synonyms e antonyms lacanante, lacanarju Etymon srd. Translations French riverain English frontager Spanish propietario de un inmueble que da a una calle o a un río Italian frontista German Anlieger.

aizarédhu, aizédhu, aizighédhu , nm, avb Definition unu tanti pagu pagu, un'apenedha Synonyms e antonyms agigu, atzítzigu, izedhu, pachedhu, pachitzedhu, talighedhu, tzúniu | ctr. meda Etymon srd. Translations French un petit peu English only a little Spanish un poquito Italian pochino German wenig.

allatadòrza , nf Definition in is linnas bias, sa vena (e arraighina) prus grussa chi allatat totu sa mata Sentences su prantone at a súere dae s'allatadorza bestíndhesi de linna, sida e frutu Etymon srd. Translations French artère principale English artery Spanish vaso principal de un árbol Italian artèria principale German Hauptader.

amarghítu , agt Definition chi est unu pagu amargu, marigosu Synonyms e antonyms arranchidonzu, dranchizu, ranchiditzu, ranchitzu, ranchizosu, rantzighitu Etymon srd. Translations French légèrement amer English bitterish Spanish un poco amargo Italian amarógnolo German bitterlich.

amicàre , vrb rfl: amigai, amigare Definition fàere s'amiga, o s'amigu, nau de persona cojuada chi bivet cun àtera (cojuada o nono) che pobidhu cun pobidha, o fintzes bagadia chi si ponet cun àtera cojuada Synonyms e antonyms afancedhae, afantare, amicitziare, ammestadai Sentences pro no mi èssere amicadu cun tecus no credas chi sia pentidu ◊ custa picioca si fiat amigada cun su Forasdenosu ◊ ci cun calecuna ses amigau ti depes cogiuare ◊ custu fit amigadu cun tantas féminas…◊ una fémina gatia e un'ómine si sont amicatos Etymon ctl., spn. amigar(se) Translations French vivre en concubinage English to find a mistress Spanish tener un amante Italian farsi l'amante, la concubina German einen Liebhaber haben.

ammiàre , vrb Definition giare a cumprèndhere una cosa cun calecuna móvia de conca, de manu o àteru Synonyms e antonyms acinnai 1, atzinnire, chinnire, oghidare Sentences ponzei su pódhighe afaca a su nasu e ammiei in manera misteriosa (N.Falconi)◊ su babbu si tirat de cinta e lia ammiat a su fizu (N.Rubanu) Etymon ltn. ad + micare Translations French faire un clin d'œil, faire signe English to make gesture, to wink Spanish hacer un ademánseña Italian ammiccare, far cénno German winken.

ammolentài, ammolentàre , vrb Definition fàere a sa manera de is àinos, fàere a molente de cumportamentu, manera de fàere grussera e pagu abbista; pigare una molentada o imbriaghera Synonyms e antonyms abburricai 2. ogni cane polítigu, ammolentadu, presentat una lege istúpida cantu a isse! Etymon srd. Translations French devenir ignorant English to drow dull Spanish portarse como un burro Italian inasinire German verdummen.

apostrofài, apostrofàre , vrb Definition iscriendho, pònnere s'apòstrofu, unu singiale ue mancat (o a su postu de) calecuna lítera (prus che àteru vocale) Translations French mettre l'apostrophe English to apostrophize Spanish poner un apóstrofo Italian apostrofare German apostrophieren.

apretzadòri , nm Definition chie perítziat unu dannu po bíere cantu est, ponet o betat unu prétziu Synonyms e antonyms perissiadore Sentences est benniu s'apretzadori ca mi ant imputau unu dannu Etymon srd. Translations French estimateur English estimator Spanish perito, quien atribuye un precio Italian estimatóre German Schätzer.

assèndhere , vrb: assènnere Definition coment'e calare de artu, a pitzu, ma nau fintzes in su sensu ebbia de lòmpere, bènnere de unu male, de calecuna cosa chi no si iat mancu a bòllere o cun fortza chi faet male; fintzes lòmpere ebbia a unu logu, a unu tretu, a calecuna cosa, su bènnere de unu tempus / pps. asséndhidu Synonyms e antonyms achirrare, andai, assurpire, bènnere, falare, lòmpere Sentences e ite male ti at asséndhidu? ◊ como chi ndh'est asséndhida cussa lege tocat chi càmbies! ◊ li at asséndhidu unu raju ◊ pessanne a cantu li fit assortitu li fit assénnitu s'ingadhintzu ◊ sos pilos li assendhent in bassu a mesu de s'ischina 2. donzi caminu annat a sa Libra, bastat de no dare vorta pro bi assènnere ◊ sont assénnitos a si mannicare pacos ischerfiones de frútora ◊ custos pastores assendhent a unu buscu e bi passant sa note 3. su giàcanu mannu est assénnitu a carches a sa gianna de sa turre ◊ fit bete crateone chi Antonedhu atzicu assenniat a tocare terra chin sos pedes 4. candho assendhiat su veranu sos pitzinnos si apiligaint in sos fundhos pro gustare cucuja Translations French venir English to come Spanish venir, venir un mal Italian venire, scéndere (détto di un male) German betroffen werden (von einem Unglück).

atzironàre , vrb Definition pònnere o apicigare tzirones, ligas Etymon srd. Translations French panser English to stick a plaster on Spanish poner un esparadrapo Italian incerottare German ein Pflaster aufkleben.

becióngiu , agt: betzonzu, vetzontzu Definition unu pagu béciu Synonyms e antonyms becitedhu | ctr. giovunedhu Sentences a su pipiu po giogare sa mama dhi at istérriu una burrighedha beciòngia in terra Etymon srd. Translations French vieillot English rather old Spanish un poco viejo Italian vecchiòtto German ziemlich alt.

brugnólu , nm: bugnolu, brunniolu, brunnolu Definition genia de druche a ballina tundha, de casu friscu druche o saliu, fríssiu Synonyms e antonyms buscione / cata, frisciola, típula Scientific Terminology drc Etymon ctl. bunyol Translations French berlingot English a kind of sweet Spanish un dulce Italian berlingòzzo German Kringel.

casigiólu , nm: casizolu Definition genia de forma de casu piticu (agiummai solu de late bàchinu) chi si faet a bisura de pira trebballandho su casu friscu aintru de s'abba budhia: dhi faent unu nasedhu (o tenàgiu, conca), su tzugu, inue faet a dhi pònnere un'acapióngiu a dh'apicare (e po cussu a logos dhi narant tavedha)/ unu c. = unu pischedhu de casizolu Synonyms e antonyms gruguzone, gurgugiolu, panada 3, perita, piredha / cdh. caxola Sentences issus papànt arrescotu, cagiadu e casigiolu ◊ còmpora duos casizolos ca no che ndhe amus!◊ casigiolu e casu furriadu, su casu béciu cun su casu nou, totu cositas de bonu sabore! Scientific Terminology csu Etymon srd. Translations French "caciocavallo" (fromage de d'Italie du Sud à forme allongée) English strong cheese from southern italy Spanish "caciocavallo", un tipo de queso Italian caciocavallo German geräucherter Hartkäse.

coltína , nf: cortina, cultina Definition sa pratza asuta de una mata, totu a inghíriu de su truncu inue orruet su frutu; s'umbra chi faent is matas, asuta; su frutu chi dhue orruet asuta de sa mata Synonyms e antonyms paltza, prassàrgia, pratzada Idioms csn: fàghere sa c. a sas àrbures = limpiai asuta de is matas; èssere a cortina (nadu de unu frutu) = a meda, in terra Sentences est abbaidendhe sas fozas sicas e mortas suta de sa coltina ◊ sa pira ruet in sa cortina ◊ sa cortina no si collit comintzendhe dae mesu, ma dae alas de fora, a s'atenta 2. sos àrbores fachent cortina ◊ in istiu cherent fatas sas cortinas pro agatare su logu netu a ndhe collire s'olia 3. ndhe apo collidu una cortina de olia ◊ sa nughe bi est a cortina, in terra Surnames and Proverbs smb: Cortina / prb: sa landhe falat a sa cortina Etymon srd. Translations French le couvert d'un arbre English Space under a tree Spanish lugar debajo de un árbol Italian lo spàzio sótto una pianta German Schatten eines Baumes.

cruàncinu, cruànciu, cruàngiu, cruàntzinu, cruàntzu , agt Definition nau de frutuàriu, chi est pagu cotu Synonyms e antonyms cruatzu, cruàxini, crudonzu, cruinciolu / cdh. crudànciu Etymon srd. Translations French un peu vert (pas mûr) English a little harsh Spanish un poco verde Italian acerbétto German etwas unreif.

crudónzu , agt: cruonzu, cudronzu Definition nau de cosa posta a còere o de frutu, chi no est cotu bene Synonyms e antonyms arbau, cruànciu, cruàxini, cruinciolu Etymon srd. Translations French un peu cru, un peu vert English a little cooked (unripe) Spanish un poco crudo Italian crudetto German etwas roh.

culivàla , agt Definition nau de ómine o de fémina, chi no aguantat segretu nudha, chi est coment'e isfundau Synonyms e antonyms culianu, culiprude, culirbudhau, culusciagu, illanadu, irmendhajolu, isciodhau, isculatzadu, lendharzu, pidànciu, pirodha, scorruledhu | ctr. segretu, sizerru Sentences cussu est unu culivala: no faghet a li nàrrere nudha chi deretu lu torrat a nàrrere Scientific Terminology ntl Etymon srd. Translations French rapporteur English blabber Spanish chismoso, que no sabe guardar un secreto Italian spifferóne German Plaudertasche.