ammantadórzu, ammantadróxu , nm: ammuntadorzu Definition
totu su chi serbit po ammontare, mescamente in su letu: ammantadorzu est fintzes sa de duas partes de unu mutetu
Synonyms e antonyms
ammontu,
ammuntolzu,
assacarru,
carralzamenta,
carrarzura,
cobertógliu,
coguzu,
cubutóngiu,
cucutzura,
cugutzadorza,
incarralzu
/
torrada
Sentences
àtzia is ammantadroxus e làssami biri sa brentixedha po biri ita tenis! ◊ addaghi si corcat, sas nues li faghent de ammuntadorzu
Scientific Terminology
ts
Etymon
srd.
Translations
French
tout ce qui sert à couvrir
English
covering
Spanish
mantas
Italian
tutto ciò che serve per coprirsi,
le copèrte del lètto
German
Decken.
ammóntu , nm: ammuntu Definition
su ammontare; calesiògiat cosa chi serbit po carragiare, a bestire / cotzare sos ammuntos in su letu = pinnigare sos oros a parte de fora, a s'ala de cabita
Synonyms e antonyms
afiagnu,
ammantu,
assacarru,
carrarzura,
coguzu,
cucutzura,
cugutzadorza
Sentences
a su piciochedhu ndhe dhi leat is ammontos po ndhe dhu fàere pesare! ◊ si est imboligau menzus in sos ammuntos e torrau a ormire ◊ a Cristos l'ant postu in sa rughe sen'ammuntu ◊ falaiat su lentore e deo sen'ammuntu! ◊ sa pinneta giughiat s'ammuntu de fenu e sida
Etymon
srd.
Translations
French
couverture,
tout ce qui sert à couvrir
English
everything useful to cover
Spanish
ropa
Italian
tutto ciò che serve per coprire,
vestiàrio
German
Kleiderbestand.
cogúzu , nm: cucuzu,
cuguzu Definition
totu su chi serbit a cuguzare, ammontare, fintzes a bestire; in su foedhóngiu, cosa nada in cobertantza, chi no si cumprendhet luego; genia de fogighedha o camisa chi portant imbodhigada is granos de una css. ispiga, e fintzes su granu etotu imbodhigau / faedhare in cuguzu = fuedhai in crobetàntzia, de una manera chi no si cumprendhet dereta, de pàrrere una cosa candho est un’àtera
Synonyms e antonyms
acavannu,
ammuntolzu,
assacarru,
coberta,
cucutzura,
cubutóngiu,
cugutzadorza,
cugutzóngiu,
cuzicura,
incarralzu
/
crobetàntzia
Sentences
faghendhe de su letu sa grabbada a coguzu li ponet sa banita, a istèrrere li ponet sa fressada!
Etymon
srd.
Translations
French
couverture,
tout ce qui sert à couvrir
English
covering
Spanish
cobertura
Italian
copertura,
tutto ciò che serve a coprire
German
Decke.
covacúra , nf Definition
totu su chi si podet pònnere a covecu, po ammontu a calecuna cosa
Synonyms e antonyms
acavannu,
ammantadroxu,
assacarru,
carrarzura,
coberta,
coguzu,
cubutóngiu,
cucutzura,
cugutzadorza
Sentences
betare una cosa a covacura
Etymon
srd.
Translations
French
couverture,
tout ce qui sert à couvrir
English
coverings
Spanish
todo lo que cubre
Italian
tutto ciò che può servire per coprire
German
Decke.
cucutzúra , nf: cucuzura,
cugugiura,
cugutzura,
cuguzura Definition
totugantu su chi serbit po carragiare, de ammontu
Synonyms e antonyms
acavannu,
ammantadroxu,
ammuntolzu,
assacarru,
carralzamenta,
carrarzura,
coguzu,
covacura,
cubutóngiu,
cugutzadorza,
cuzicadura,
cuzicura,
incarralzu
Etymon
srd.
Translations
French
tout ce qui sert à couvrir
English
covering
Spanish
cobertura
Italian
tutto ciò che serve per coprire
German
Decke.
cússe , agt, prn: cussu Definition
agt. e prn. (f. -a) impreau po inditare persona o cosa acanta (o fintzes solu pentzada coment'e acanta) a chie est ascurtandho, cosa chi at nau su chi est ascurtandho (a/c. sa forma cusse s'impreat solu coment'e prn. sing. de persona ómine, in camp. cussu dhu narant fintzes coment'e prn. in su sensu de issu/isse chentza valore de raportu cun chie est foedhandho o iscurtandho, solu de 3ˆ persona sing.); coment'e agt. si ponet sèmpere innanti de su nm. / a.c. sa forma fémina si narat coment'e pron. in su sensu de atzione, fata, cumportamentu
Synonyms e antonyms
cdh. chissu
/
isce
Idioms
csn:
in cussu, in cussa = in cussu mamentu, sughestantu; sighíreli cussa = abbetiai, sighiri a nàrriri o a fai segundu un'idea; dae cussu = pro curpa, neghe de cussu motivu, de cussa cosa o chistione; cussu o no cussu = chi siat neghe de cussa cosa o neghe de un'àtera, chi dipendhat (o siat dipesu) de una cosa o de un'àtera; cun totu cussu = mancari, fintzas si…; si est cussu… = si est gai…
Sentences
a cuss'ómine deo lu connosco ◊ gi est pagu cussu lurdagu chi as fatu!…◊ cussa cosa chi mi as dadu no est bona ◊ cuss'àxina cota, ingunis, segandedha!
2.
cussa est sa cosa giusta ◊ chie fit cussu chi as nadu? ◊ chini est cussa? ◊ custu est su meu, cussu su tou ◊ cussu no ti dexit, no ti arruit bèni ◊ cussu dhu naras tui: ma no est aici! ◊ cussu est a l'arruinare: no bi lu fetas! ◊ bidu l'as cussu chi est coladu? ◊ cusse si narat Antiocu, custe imbetze Antoni
3.
in cussa fit passendhe una fémina, bellita, e sos ojos de sos betzos si la puntant atzesos ◊ fia sonniendhe a tie: in cussu mi ses in d-unu sinnu iscumparida! ◊ in cussu fit imbénnitu potente e irmenticatu si fit de sa raichina ◊ mamma mi fateit pònnere a pes a fogu in sa tziminea: in cussa, pro s’istrachidúdine e su caentu si mi allorigheit su sonnu
4.
síghili cussa, tue, za andhat bene!…◊ eh, tue fae cussa, e as a bíere ca ti lassaus solu coment'e unu cane! ◊ traitore, no creia mai chi mi faghias cussa!
5.
cussu o no cussu, ndhe at collidu maladia ◊ cun totu cussu, deo no benzo gai etotu cun tegus ◊ in cue no rispetant s'anzenu e dae cussu ndhe bochint e ndhe arrestant ◊ si est cussu, de custu votu no potzu trantziri
Etymon
ltn.
(ec)cu(m) + ipse, (ec)cu(m) + ipsum
Translations
French
ce,
cet,
celui
English
this (man)
Spanish
ese,
ése,
éste
Italian
codésto,
costui,
tale,
ciò (f. costèi,
codesta,
pl. costóro)
German
dieser.
su , art, prn: ciú,
tzu Definition
artículu impreau po acumpangiare e distínghere su númene mascu singulare (su babbu, su corpus, su fillu, su logu, su mare, su nàrrere, su pane, su para, su pentzai, su pipiu, su soli, su tempus), si apòstrofat sèmpere cun númenes chi cumènciant cun vocale (s’amore, s’antigóriu, s’artículu, s’ereu, s’erriu, s’ollu, s’ómine, s’ortu, s’ufrore): si ponet sèmpere cun númenes singulares upm. (su chíghere, su frori, su pische, su péssighe, su pibitziri) e candho inditant su paru, sa genia (es. su porcu = totu is porcos, sa porchina; su cuadhu = totu is cuadhos, su paru cadhinu); che a totu is artículos est pronúmene puru (agiummai sèmpere cun su prn. relativu chi aifatu ca si agatat in fràsias acapiadas apare) e si podet pònnere a su postu de cudhu, cussu, sa cosa, calesisiat cosa o idea; cun prep.: a, cun, de, in, pro su (sèmpere istacaos ca no mudat ne art. e ne prep.); pl. is, sos / a/c.: cun númene de parentella inditat sèmpere cussu chi apartenet o pertocat a sa persona 3ˆ in sa fràsia (es. su pobidhu – de sa fémina chi seus naendho – est andau a segai linna) o unu calesiògiat, in generale; su sardu no ponet mai artículu ne cun númene personale e ne cun sambenau / su ’e… (númene de bidha) = sartu, terrinos de… (bidha); su ’e domo = chini est de domu, chie faet parte de sa famíglia; como, su chi est est! = est aici e citu!, si acuntentaus de cussu, comenti est si dhu pigaus; su de…, su no… (+ vrb) = lómpidas a…, cunsiderau su fatu chi…; cussu [efetu, arresurtau] est su… + prop. = po curpa, po neghe de…
Synonyms e antonyms
ita
Sentences
o su pastore! o su meri! o su dutore! o su mastru!
2.
su de domo podet istare fintzas gai ma su de fora, un'istranzu, cheret tratadu menzus ◊ fai su chi bolis! ◊ nàrami su chi so, no su chi fia! ◊ dhus alabant po su chi faint ◊ si fait su chi si podit ◊ custu est su chi dhoi fiat iscritu ◊ su chi mi ses tue mi est isse ◊ su chi est su minore est su mannu ◊ su chi tenet cosa in contràriu si abboghet! ◊ su chi faghes andhat bene ◊ su chi benit nos leamus! ◊ su chi mi azuat lu pago ◊ chini est su chi ti at saludau? ◊ sa zente narat fintzas su chi no est ◊ depes ligi su ci mi ant iscritu!
3.
su de s'intèndhere totu custa moida cheret nàrrere chi est proindhe meda ◊ su de fàghere gai isse cheret nàrrere chi andhaiat bene gai! ◊ su de no èssere torradu a como, at tentu dannu ◊ non mi mancat su de fàere! ◊ sunt annados a sant'Antoni in su de Macumere ◊ su porcu forrogat ◊ su barracoco s'iferchit in sa méndhula ◊ bae a ti fàghere fintzas una zoronada: su chi est est! ◊ proite l'iscries su de mi nàrrere? ◊ cussu est su nu èssi torrau prima! ◊ cussu est su no ti ndhe pesare chito!
4.
Damiana fiat ascurtendi is contzillus de su pobidhu
Etymon
ltn.
ipsu(m)
Translations
French
le,
celui,
ça
English
the,
that
Spanish
el,
lo
Italian
il,
quéllo,
ciò
German
der.