abbiàtzu , avb Definition cantu prima Etymon srd. Translations French le plus tôt possible, au plus tôt English as soon as Spanish cuanto antes, lo antes posible Italian quanto prima German sobald wie möglich.

assumàncu, assumàncus , avb: assurumancu Definition a su mancu = si àteru nono Synonyms e antonyms allumancu, assalumancu, assunessi, aterunono, medaeschi, medennessi, nensi Sentences assurumancu nerimí poita est aici ◊ si un'ammentu assumancu ndhe tenia!… 2. assumancu proite ti ses dendhe a bídere, pro chimbe francos putzinosos!…◊ assurumancu po cosa, cussa televisioni: po biri iscimprórius de telenovellas! Etymon itl. Translations French au moins, du moins English at least Spanish por lo menos Italian alméno German wenigstens.

assunéssi , avb Definition a su nessi, si no àteru Synonyms e antonyms allunessi, assumancu, aterunono, medaeschi, medennessi, nensi Sentences si aia àpidu assunessi sa barchighedha mia!…◊ potere eo assunessi in s'istante matessi dare sa vida mia in giambu insoro! (Mossa)◊ assunessi a tènnere s'impressione de ti àere bidu! ◊ nàrami assunessi ite ti naras! ◊ no mi pariat beru chi agataia cumpanzia a torrare, assunessi pro unu pagu de caminu Etymon srd. Translations French au moins English at least Spanish por lo menos Italian alméno, perloméno German wenigstens.

brundèsa , nf: brundhesa Definition su èssere brundhu de una cosa o de una persona, de colore Synonyms e antonyms brundhura Translations French blond, blondeur English fairness Spanish lo rubio Italian biondézza German Blondsein.

cantepennò, cantepennòno , avb Definition si no àteru, a su nessi Synonyms e antonyms assumancu, nensi Sentences baebbei tue a fàghere cussu, o cantepennono ispiegabbilu comente depet fàghere! ◊ faghe a manigare, o cantepennono ammanitza sa cosa, za bi pesso deo! ◊ làssami pasare, o cantepennono torrare àlidu! ◊ si faghet totu, o cantepennò si comintzat ◊ cheriat a los lassare líbberos de si che torrare a domo, o cantepennò a los pagare! Etymon srd. Translations French au moins English at least Spanish al menos, por lo menos Italian alméno, quantoméno German wenigstens.

covacúra , nf Definition totu su chi si podet pònnere a covecu, po ammontu a calecuna cosa Synonyms e antonyms acavannu, ammantadroxu, assacarru, carrarzura, coberta, coguzu, cubutóngiu, cucutzura, cugutzadorza Sentences betare una cosa a covacura Etymon srd. Translations French couverture, tout ce qui sert à couvrir English coverings Spanish todo lo que cubre Italian tutto ciò che può servire per coprire German Decke.

dhu , prn: lu Definition prn. sing. (pl. dhos, dhus) de 3ˆ p. po inditare persona o cosa (de genia mascu) agiummai sèmpere manigiau a cumplementu ogetu, postu innanti e abbandha de su vrb. o apustis e totu a unu (enclíticu, fintzes paris cun àteru elementu enclíticu etotu) Sentences dhu biu, dhu fatzo, dhu càstiu, dhu conto ◊ su sardu cheret istudiau puru, po dhu lèzere e po dh'iscríere! ◊ fustei ge dhu iscít su mestieri chi fatzu! ◊ sa mama, abbratzandhedhu, dhi assutaiat sas làmbrigas ◊ bie tui, si ndhi connosches, de dhos avisae! 2. Maistu, faedhos chellare! ◊ custa mammai iat istugiau in sa memória medas contos e fut dolosa contandhodhos chi pariat de dhos bívere in cussos tempos (I.Patta)◊ castiadidhus, comenti funt bellus! Etymon ltn. illu(m) Translations French le English him, it, them Spanish lo Italian lo (pron.) German ihn, es.

dúcas , cng: adducas, duncas, edducas Definition foedhu chi si narat coment'e po acabbare unu chistionu, faendho is conclusiones, e medas bortas fintzes cumenciandhodhu Synonyms e antonyms perduncas, tandho Sentences "Duncas!" - si fadiat po cumentzai, iscrariendusí sa boxi e intreghendu su contu - ◊ deo no la pesso che a tie e ducas fato de àtera manera Etymon ltn. dunc + unquam Translations French donc English therefore Spanish pues, por lo tanto Italian dùnque German also, nun, daher.

ibbrunúsciu , nm, avb: ilbrunúsciu, isbrenúsciu, isbrunúsciu Definition cantidade de cosa, prus che àteru de papare, chi bastat po su necessàriu, pentzada coment’e cosa chi dhu’est (e no chi mancat)/ a s’ibbrunúsciu = a meda, a révudu, a brunúsciu, in bundhàssia Synonyms e antonyms consumu Sentences in cuss'isbrunúsciu de moralidade la binchiant sos furbos e sos ricos a dannu de sos pastores e de sos massajos (E.Giordano)◊ remonidu in s'órriu, su trigu fit prontu a si fàghere impreare pro sos isbrunúscios de sa família (G.Addis)◊ amus postu latuca ebbia po s'isbrunúsciu de domo e no ndhe podimus bèndhere 2. sos carros gàrrigos de merce fint a isbrunúsciu Translations French besoins English needs Spanish lo necesario Italian fabbisógno German Bedarf.

líu , prn Definition bi + lu = si + dhu: liu dao = bi lu dao, liu namus = si dhu naraus; dazeliu! = donaisidhu!, dadebbilu! Sentences si liu namus nois si nche irménticat ◊ timiat chi liu esseret iscopiau, a su mere ◊ depiat isetare a liu nàrrere ◊ su rellozu liu daes vetzu e rughinau e ti lu torrat novu! Translations French le-lui English it to him Spanish se lo Italian gliélo German ihn (sie, es) ihm (ihr, ihnen).

lu , prn: dhu* Definition prn. de 3ˆ persona sing. mascu po inditare persona o cosa manigiau sèmpere a cumplementu ogetu, abbandha de su vrb. candho si narat e ponet innanti, totu a unu apustis (cun impr. o ger.) Sentences cussu traste est su meu e lu cherzo! ◊ za l'isco chi est gai, ma no lu fato ◊ cràmalu, coita, no si che andhet! ◊ como ti lu naro, mih, ite ses tue!◊ bidíndhelu apunt'a rúere l'apo avértidu Translations French le English him, it Spanish lo, le Italian lo German ihn, es, sie.

nénsi , avb: nentzi, nessi, nessis, nintzi Definition a su mancu, po èssere pagu, si no àteru; dhu narant fintzes cun dispraxere, cun pentimentu, impudu Synonyms e antonyms allunessi, assumancu, assunessi, aterunono, medaeschi, medennessi Sentences fut un'ómine artu nensi duos metros ◊ nessi su logu tento, si no poto triballare ◊ si no poto fàghere a duas manos, nessi a una! ◊ si passas in carrela nàrami nessi adiu! ◊ si diat deper lèzere nentzi una borta ◊ nessis s'isprendhet sas corrias ◊ su prementu est unu bucone de pasta lassau nensi oto dies 2. nessi una manu de azudu podias dare, andhe chi no ses andhadu a triballare! Etymon ltn. nec + sic Translations French au moins English at least Spanish al menos, por lo menos Italian alméno German mindestens, wenigstens, wenn wenigstens, wenn.

oróru , avb: aroru Definition acanta a s'oru, in totu su tretu de is oros Sentences fiu cichendi isparau ororu de cresura ◊ su fogu fuidu s'est frimmu totu ororu de istrada ◊ so andhadu ororu de riu ◊ in cue sas piantas sunt créschidas ororu de sa trempa Etymon srd. Translations French tout le long de… English along the edge Spanish a lo largo Italian lungo i màrgini German die Ränder entlang.

pianèsa , nf Definition su èssere de su logu bene in paris, parighinu, de totunu paris, chentza fossos Etymon srd. Translations French planéité English flatness Spanish lo plano Italian piattézza, pianézza German Ebenheit.

pidànciu , agt: pidànciulu, pirànciu Definition chi costumat a contare totu su chi ischit o ch'intendhet Synonyms e antonyms culivala, irmendhajolu, lendharzu, pidanceri, pirancianu, piranciuleri, pirodha, sciudhànciu, scorduladori | ctr. segretu, sizerru Sentences alla custus óminis, no fait a chistionai ca súbbitu ti narant ca ses pidància! ◊ gei ses unu pirànciu bellu!… Etymon srd. Translations French rapporteur English gossipy Spanish hablador, quien lo dice todo Italian svescióne German Klatschbase.

sechérru , agt, nm: sicherru, sigherru Definition chi est (o tanti chi est) apenas giustu, o fintzes própriu giustu giustu, su tantighedhu chi bastat, su tanti giustu chi serbit a unu bisóngiu / a sigherru = secherre, zustu zustu Synonyms e antonyms necessàriu Sentences si nche fit andhau chin sos úrtimos secherros sodhos de sa paca ◊ as a campare sèmpere in predarjos e in sartos de tzimentu penàndhelu secherru, su bucone (G.Piga)◊ est arrejonanne in vitzichesu secherru 2. a bidha ghirabant a sas ocasiones de notu e abbarrabant su secherru, chin su contipizu de torrarent a su manizu ◊ su secherru in dommo bi est sèmpere istau 3. su tzapadore tirat e campat a sigherru, che cundennadu Etymon srdn. Translations French juste, à peine suffisant English enough Spanish lo suficiente Italian quanto basta German gerade ausreichend.

sortéri 1 , nm Definition donniuna de is personas o cosas chi si depent fàere a billetes, a chie (o su chi) essit, a chie tocat Translations French personnes ou choses à tirer au sort English drawing for (lots) Spanish lo que va a ser sorteado Italian sorteggiando German durch Los bestimmen.

su , art, prn: ciú, tzu Definition artículu impreau po acumpangiare e distínghere su númene mascu singulare (su babbu, su corpus, su fillu, su logu, su mare, su nàrrere, su pane, su para, su pentzai, su pipiu, su soli, su tempus), si apòstrofat sèmpere cun númenes chi cumènciant cun vocale (s’amore, s’antigóriu, s’artículu, s’ereu, s’erriu, s’ollu, s’ómine, s’ortu, s’ufrore): si ponet sèmpere cun númenes singulares upm. (su chíghere, su frori, su pische, su péssighe, su pibitziri) e candho inditant su paru, sa genia (es. su porcu = totu is porcos, sa porchina; su cuadhu = totu is cuadhos, su paru cadhinu); che a totu is artículos est pronúmene puru (agiummai sèmpere cun su prn. relativu chi aifatu ca si agatat in fràsias acapiadas apare) e si podet pònnere a su postu de cudhu, cussu, sa cosa, calesisiat cosa o idea; cun prep.: a, cun, de, in, pro su (sèmpere istacaos ca no mudat ne art. e ne prep.); pl. is, sos / a/c.: cun númene de parentella inditat sèmpere cussu chi apartenet o pertocat a sa persona 3ˆ in sa fràsia (es. su pobidhu – de sa fémina chi seus naendho – est andau a segai linna) o unu calesiògiat, in generale; su sardu no ponet mai artículu ne cun númene personale e ne cun sambenau / su ’e… (númene de bidha) = sartu, terrinos de… (bidha); su ’e domo = chini est de domu, chie faet parte de sa famíglia; como, su chi est est! = est aici e citu!, si acuntentaus de cussu, comenti est si dhu pigaus; su de…, su no… (+ vrb) = lómpidas a…, cunsiderau su fatu chi…; cussu [efetu, arresurtau] est su… + prop. = po curpa, po neghe de… Synonyms e antonyms ita Sentences o su pastore! o su meri! o su dutore! o su mastru! 2. su de domo podet istare fintzas gai ma su de fora, un'istranzu, cheret tratadu menzus ◊ fai su chi bolis! ◊ nàrami su chi so, no su chi fia! ◊ dhus alabant po su chi faint ◊ si fait su chi si podit ◊ custu est su chi dhoi fiat iscritu ◊ su chi mi ses tue mi est isse ◊ su chi est su minore est su mannu ◊ su chi tenet cosa in contràriu si abboghet! ◊ su chi faghes andhat bene ◊ su chi benit nos leamus! ◊ su chi mi azuat lu pago ◊ chini est su chi ti at saludau? ◊ sa zente narat fintzas su chi no est ◊ depes ligi su ci mi ant iscritu! 3. su de s'intèndhere totu custa moida cheret nàrrere chi est proindhe meda ◊ su de fàghere gai isse cheret nàrrere chi andhaiat bene gai! ◊ su de no èssere torradu a como, at tentu dannu ◊ non mi mancat su de fàere! ◊ sunt annados a sant'Antoni in su de Macumere ◊ su porcu forrogat ◊ su barracoco s'iferchit in sa méndhula ◊ bae a ti fàghere fintzas una zoronada: su chi est est! ◊ proite l'iscries su de mi nàrrere? ◊ cussu est su nu èssi torrau prima! ◊ cussu est su no ti ndhe pesare chito! 4. Damiana fiat ascurtendi is contzillus de su pobidhu Etymon ltn. ipsu(m) Translations French le, celui, ça English the, that Spanish el, lo Italian il, quéllo, ciò German der.

«« Search again