acarragiài, acarralzàre , vrb: acarrarjare,
acarraxai,
acarrexai,
acarrazare Definition
ammontare cun calecuna cosa (trastu, terra, àteru) siat po su fritu, o po cuare, difèndhere, po tudare o àteru, fintzes a unu mortu: acarrazare a logos fintzes po ammuntonare cosa a brétiu tanti po dha tènnere
Synonyms e antonyms
acuguzare,
ammantai,
assacarrare,
carragiare,
cratzai,
imbusciae,
incarralzare
| ctr.
iscarragliare,
iscucuzare
Sentences
poita no ti acarràgias asuta de terra, ègua de is seti pratzas?!
2.
ancu ti acarrarjent!
3.
ómine asuriu e cagasutzu, est totu sa vida acarrazandhe dinare!
Etymon
srd.
Translations
French
couvrir
English
to cover
Spanish
cubrir,
tapar
Italian
coprire
German
bedecken.
alimèta , nf: animeta 1,
limeta 1 Definition
bículu de tela tètera, bianca nida, pus che àteru a forma cuadrada, de pònnere po ammontare su càlighe naendho sa missa
Scientific Terminology
prdc
Translations
French
pale
English
pall
Spanish
palia
Italian
palla,
quadrato di téla per coprire il càlice nella méssa
German
Tuch,
das den Messkelch zudeckt.
ammantài, ammantàre , vrb Definition
ammontare cun manta (nau de letu), cun bestimentu, cun àteru (nau de sa persona); si narat fintzes de s'aera chi si carràgiat de nues e de su nie candho est niandho e ponendho pígiu / a. unu mutu = fàere is versos de coberimentu
Synonyms e antonyms
acaparronare,
acapotare,
acarragiai,
acugudhare,
acuguzare,
cumpannare,
imburrussai,
imbusciae,
incapotai
/
ammantedhai
| ctr.
iscucuzare
/
isclarire,
ispalaciae
Sentences
pro dh'ammantare no portant pannos ◊ si at ammantau is genugus cun sa camisa ◊ is feminedhas tocat a dhas avesai de piticas a si ammantai ◊ pro si ammantare cheret unu pizu de fressada ◊ custa petza coenno si ammantat cun agedu o cun binu
2.
is nuis ammantant su celu ◊ su coru est comenti a sa dí: iscurigau e tristu candu si ammantat su soli! ◊ sa pira fit ammantada de frutu ◊ fit frochendhe meda e in pagos minutos at ammantadu su logu ◊ de cantu at própiu meda at ammantau s'istrada de àcua ◊ ammanta su focu!
3.
chena conca non faet a cantare mancu unu mutu, ma chena pes non si podet ammantare su mutu etotu!(P.La Croce)
Etymon
srd.
Translations
French
couvrir,
s'envelopper
English
to cover,
to wrap oneself
Spanish
cubrir,
cubrirse
Italian
coprire,
coprirsi
German
bedecken,
sich bedecken.
ammontàre 1 , vrb: ammuntai,
ammuntare,
ammutare Definition
pònnere cosa apitzu po carragiare; nau de su sole, fintzes intrare o cuare in s’orizonte / ammuntare su chelu a trudha = bolli fai una cosa chi… no fait!
Synonyms e antonyms
ammantai,
cuguzare,
imbusciae,
neulare
/
covacare
| ctr.
iscucuzare,
iscugudhai,
ismuntare
Sentences
custa losa ammuntat sos restos de unu frade ◊ fit totu ammuntau in su mantedhu ◊ daghi faghiat fritu si ammuntiat una manta in codhos ◊ sa domita est ammuntada cun téula ◊ sa lughe no si atzendhet pro l'ammuntare! ◊ los at ammuntados s'umbra de una nue ◊ tia Maria si che ammontat s'isciallu e ch'essit ◊ su nie ammontat sa pastura
2.
si nchi ammuntat su soi ◊ s'aera si ammuntat de nues ◊ su runzone fuit ammuntadu de s'assunzighedha ◊ apo a bènnere a ti ammuntare de carignos ◊ una lughe los at ammuntados
Translations
French
couvrir
English
to cover
Spanish
cubrir,
tapar
Italian
coprire
German
bedecken.
ammóntu , nm: ammuntu Definition
su ammontare; calesiògiat cosa chi serbit po carragiare, a bestire / cotzare sos ammuntos in su letu = pinnigare sos oros a parte de fora, a s'ala de cabita
Synonyms e antonyms
afiagnu,
ammantu,
assacarru,
carrarzura,
coguzu,
cucutzura,
cugutzadorza
Sentences
a su piciochedhu ndhe dhi leat is ammontos po ndhe dhu fàere pesare! ◊ si est imboligau menzus in sos ammuntos e torrau a ormire ◊ a Cristos l'ant postu in sa rughe sen'ammuntu ◊ falaiat su lentore e deo sen'ammuntu! ◊ sa pinneta giughiat s'ammuntu de fenu e sida
Etymon
srd.
Translations
French
couverture,
tout ce qui sert à couvrir
English
everything useful to cover
Spanish
ropa
Italian
tutto ciò che serve per coprire,
vestiàrio
German
Kleiderbestand.
assacarràre , vrb Definition
carragiare bene de o cun ccn. cosa, nau fintzes in su sensu de pònnere apitzu o carrigare calecuna cosa a tropu
Synonyms e antonyms
acarragiai,
aciocai,
acuguzare,
assacarronare,
cratzai
/
fizire
| ctr.
iscarragiare
Sentences
sa fàuna assacarrat e caentat ◊ assacarrada de lana dormis a sonnu isoltu (Z.Deriu)◊ preparesint una chea, che ponzesint sa morta e l'assacarresint de terra ◊ badhes e montígios si sunt assacarrendhe d'erva ◊ chi s'abba de su batizu l'assacarret de lughe!
2.
malannu chi los assacarret! ◊ malasorte chi lis assacarret sos ossos! ◊ puite dh'azis assacarrada de sale cust'insalada?!
Etymon
srd.
Translations
French
se couvrir davantage
English
to cover oneself warmly (up)
Spanish
cubrir,
cubrirse bien
Italian
coprire,
coprirsi mólto
German
bedecken,
sich gut anziehen.
carragiài, carragiàre, carragliàre , vrb: carrajare,
carralzare,
carrargiare,
carrarjare,
carrarzare,
carraxai,
carrazae Definition
ammontare cun calecuna cosa (trastu, orrobba, terra, àteru chi si ponet o arresurtat in pitzu) siat po su fritu, po cuare, po aprigu, difesa, po tudare e àteru
Synonyms e antonyms
acarragiai,
acuguzare,
ammantai,
assacarrare,
cratzai,
imbusciae,
incarralzare
| ctr.
iscarragiare,
iscuguzare
Sentences
su pàrracu intregat su letzolu a su giàcanu e custe carràgliat a Santu Bainzu ◊ su trainu in sa badhe si est drommidu intro de su letu carralzadu de nie ◊ sa leada est totu carrarzada de romasinu, almidha e àteras erbas fiagosas
2.
si aiat carragliatu sas oricras e si aiat tentu sa conca chin sas manos ◊ iscummitu ca ti carraxant is fémmias a usu de musca! ◊ pro carrarzare a isse mi so postu deo in pregiudíssios mannos ◊ aiant carragiau púncias in mesu a s'orruga
Etymon
srd.
Translations
French
couvrir
English
to cover
Spanish
tapar,
cubrir
Italian
coprire,
sommèrgere
German
bedecken.
cavacài, cavacàre , vrb: acavacai,
cobacare,
cobecai,
cobecare,
copercare,
coperciare,
covacare,
covecare,
covocare,
crobecai,
crobecare,
cropecare,
cuprecare Definition
pònnere calecuna cosa coment'e a covecu, po ammontu, in pitzu, e carragiare etotu; girare, furriare una cosa (o a unu) comente si ponet unu covecu, nau in su sensu de dhu bínchere, de dhu cumbínchere a calecuna cosa, fintzes isserrare
Synonyms e antonyms
acuguzare,
apatigai,
bíncere,
furriai,
inconchinare,
tavacare
/
conchinare,
cumbínchere
| ctr.
iscavacare
Idioms
csn:
èssere covacadu a suore = a una murca de suore, insorau; casu de cuprecare = casu de fàghere a culirzones
Sentences
s'isterzu samunadu si covecat a sucutare ◊ a su piatu si ndhe li covecat un'àteru pro muntènnere sa cosa in caentu ◊ daghi che aiant crobecau su baulu, su tziu si est postu a brabulliare
2.
candho falat su ràndhine, covàcadi! ◊ sa pinneta est covacada a bude ◊ fit una domo betza meda e covacada a fenu ◊ su chelu est totu covacadu de nues ◊ sa paghe s'ala betat cavachendhe sas puntas de su male ◊ sas cartzas covacant sas ancas
3.
est própiu cropecadu dae su demóniu! ◊ a chie sisiat, betzu, mannu o minore, che lu covecaiat
4.
sos fizos, mischinos, sunt semper in intro che copercaos!
Etymon
srd.
Translations
French
couvrir,
renverser
English
to cover,
to overturn
Spanish
tapar,
volcar,
convencer
Italian
coprire,
capovòlgere,
sopraffare
German
bedecken,
stürzen,
überwältigen.
cobèrrede, cobèrrere, cobèrri , vrb: cobèrriri,
copèrrere,
cuberri Definition
pònnere cosa in pitzu de un'àtera chi no si biat; nau de mascu, de ómine, artzare a pitzu o pònnere in pitzu de sa fémina po dh'improssimare o àteru (e foedhandho de sa fémina si manígiat su matessi vrb.)/ cobèrriri is faltas de un'àteru = cuare sas neghes de s'àteru
Synonyms e antonyms
acarragiai,
acuguzare,
cuai,
imbusciae
/
cadhicare,
saltiare,
zúchere
| ctr.
iscuguzare
Sentences
si coberzant sos chelos de niedhore e pàsidos comintzent sos butios! (G.Ruju)◊ si fiat furriada coberrendusí sa faci ◊ su sèmini dhu coberint de terra cun s'arau o a marra ◊ sa terra si est coberta de erba
2.
su bandhidore brullanu betaiat su bandhu: Totu cudhas chi cherent cobertas andhent a piata!…◊ po cobèrrede a tie mi seo orrovinau!
Scientific Terminology
ssl
Etymon
ltn.
cooperire
Translations
French
monter,
saillir
English
to cover,
to leap
Spanish
tapar,
cubrir,
montar,
cubrir,
acaballar
Italian
coprire,
montare
German
decken,
decken.
cogúzu , nm: cucuzu,
cuguzu Definition
totu su chi serbit a cuguzare, ammontare, fintzes a bestire; in su foedhóngiu, cosa nada in cobertantza, chi no si cumprendhet luego; genia de fogighedha o camisa chi portant imbodhigada is granos de una css. ispiga, e fintzes su granu etotu imbodhigau / faedhare in cuguzu = fuedhai in crobetàntzia, de una manera chi no si cumprendhet dereta, de pàrrere una cosa candho est un’àtera
Synonyms e antonyms
acavannu,
ammuntolzu,
assacarru,
coberta,
cucutzura,
cubutóngiu,
cugutzadorza,
cugutzóngiu,
cuzicura,
incarralzu
/
crobetàntzia
Sentences
faghendhe de su letu sa grabbada a coguzu li ponet sa banita, a istèrrere li ponet sa fressada!
Etymon
srd.
Translations
French
couverture,
tout ce qui sert à couvrir
English
covering
Spanish
cobertura
Italian
copertura,
tutto ciò che serve a coprire
German
Decke.
covacúra , nf Definition
totu su chi si podet pònnere a covecu, po ammontu a calecuna cosa
Synonyms e antonyms
acavannu,
ammantadroxu,
assacarru,
carrarzura,
coberta,
coguzu,
cubutóngiu,
cucutzura,
cugutzadorza
Sentences
betare una cosa a covacura
Etymon
srd.
Translations
French
couverture,
tout ce qui sert à couvrir
English
coverings
Spanish
todo lo que cubre
Italian
tutto ciò che può servire per coprire
German
Decke.
cucuciàre , vrb: acuguzare,
cucutare,
cucutzare,
cucuzare,
cuguciare,
cugugiare,
cugutzare,
cuguzare Definition
betare a pitzu a cugudhu, po ammontu, pònnere ammontu; foedhandho de sonos fortes, cuare e no lassat intèndhere àteru / cuguzare cosa a unu, a carchi cosa = pònnere ammontu in pitzu
Synonyms e antonyms
acarragiai,
acavacai,
afianzare,
ammantai,
assacarrare,
cobèrrere,
cutzicare,
imbusciae
| ctr.
iscuguzare
Sentences
una néula carca at cuguzadu su campu ◊ in domo bi aiat una fressada de lana pro si cuguzare su note ◊ su nie at cuguzadu onzi logu ◊ sa pinneta fit totu cuguzada a perrones d'élighe ◊ cugúzali una cobertedha a su pitzinnu, no tenzat fritu!
2.
s'uraganu che cuguzat sas boghes de dolore ◊ depent àere àpidu un’impudu lébiu chi però luego aiant cuguzadu cun carchi iscusa (N.Falconi)
Etymon
srd.
Translations
French
couvrir
English
to cover
Spanish
cubrir,
tapar
Italian
coprire
German
decken.
cucutzúra , nf: cucuzura,
cugugiura,
cugutzura,
cuguzura Definition
totugantu su chi serbit po carragiare, de ammontu
Synonyms e antonyms
acavannu,
ammantadroxu,
ammuntolzu,
assacarru,
carralzamenta,
carrarzura,
coguzu,
covacura,
cubutóngiu,
cugutzadorza,
cuzicadura,
cuzicura,
incarralzu
Etymon
srd.
Translations
French
tout ce qui sert à couvrir
English
covering
Spanish
cobertura
Italian
tutto ciò che serve per coprire
German
Decke.