aggangusàre , vrb Definition
pònnere s’atzavoga, sa puligada, istrínghere in su tzugu cun ambas manos a unu de no dhi lassare torrare àlidu ne passare sàmbene
Synonyms e antonyms
aggangae,
aggrangugliare,
aggangulitare,
apuligare
Etymon
srd.
Translations
French
étrangler
English
to strangle
Spanish
estrangular
Italian
prèndere per la góla
German
würgen.
bàcu , nm: vacu Definition
gúturu o canale de monte, logu ue su terrenu faet coment'e a badhe istrinta / andai bacu ’acu = totu intro de su badhigru; min. bachixedhu, bachitzolu
Synonyms e antonyms
tàcinu
Sentences
su fumu ispintu de su bentu ndhi àrtziat in is bacus de sa costa ◊ me is montis dhoi at bacus e serras ◊ s'istradone súlciat sos bacos de sa costizola ◊ retumbendi in is bacus calat s'arriu ◊ teniat unu bacu mannu de una deghina de ètaros ◊ est totu éliche, lidone, chessa, aliderru in cussos bacos
Surnames and Proverbs
smb:
Accu
Scientific Terminology
slg
Etymon
srdn.
Translations
French
ravin
English
gorge
Spanish
garganta,
desfiladero
Italian
fórra,
góla di montagna
German
Schlucht.
bilgúzu , nm: birguzu,
irgunzu,
orguzu Definition
su tretu inue s'ingurtit, tra sa limba e sa canna de su gúturu
Synonyms e antonyms
aghentolu,
gaggarasta,
gaigastolu,
gorga,
gorguzu*,
gurutu,
ingollidosu,
ingrastolu,
ingullidorzu,
ingurtidórgiu,
ugrullu,
valgastolu
/
alguena,
garguena
Scientific Terminology
crn
Translations
French
gorge,
pharynx
English
throat,
esophagus
Spanish
garganta,
faringe
Italian
góla,
faringe
German
Kehle,
Rachen,
Pharynx.
búla , nf Definition
su tretu de sa carena, a parte de fora e a parte de aintru, tra sa buca e su tzugu / su pupujone de sa b. = itl. ùgola; sa canna de sa b., de su gúturu = garguena, itl. trachèa; sa figu de sa b. = mela o nughe de s'úturu, annou de su tzugu o nú de su gúturu, itl. pómo d'Adamo
Synonyms e antonyms
gula,
gúturu
Idioms
csn:
betare sa fune a b. a unu = batírelu a fàghere su chi no cheret; èssere tentu a b. = portai sa boxi iscannia ca at pigau frius; pònnere in b. (nau de cosas de papai)= arrèsciri in su gúturu; èssere a bula de… = tènniri totu su chi si bolit, su chi si tenit in ganas, meda
Sentences
cantas bias su malassortadu bi acurtziaiat sas laras sididu, tantas s'undha che li fuiat suta lassèndhelu pro sempre a bula asciuta
2.
cussu fritu chi apo leadu mi at tentu a bula
3.
su frutuàriu cherfu ponet in bula ◊ a bula de dispiagheres so, de candho so cun issu!…
Scientific Terminology
crn
Etymon
ltn.
gula
Translations
French
gorge
English
throat
Spanish
garganta
Italian
góla
German
Kehle.
cannighína , nf: gannighina Definition
nau prus che àteru pl., totu is cannas de su gúturu (ingurtidórgiu, canna de is prumones, venas e artérias)
Synonyms e antonyms
ganga
Sentences
mi at contau ca sos sordaos punghent a sas cannighinas mannos e piticos, dhos iscannant che anzones!
Scientific Terminology
crn
Etymon
srd.
Translations
French
gorge
English
throat
Spanish
garganta
Italian
góla
German
Kehle.
gànga , nf, nm: gangu Definition
tretu in su gúturu, a parte e àtera, asuta de s'origa, tra tzugu e trempa; si narat fintzes in su sensu de totu su gúturu
Synonyms e antonyms
cragarastas,
gàgia
/
bula,
cannighina,
gàngula,
gúturu
Idioms
csn:
sa ganga de su porcu = su lardu de sa ganga, totu ràndhulas, cufetadu che a sa pantzeta: a logos li narant "aràndula, làndura, ràndhula, marànnula"; sa ganga de su pische = mermu chi sos pisches zughent a un'ala e àtera in sa conca, in bula, e chi faghet sa matessi faina chi faghent sos prummones in àteros animales: leat s'ossízene, de s'abba; leare a gangas, pònnere sas gangas = pònnere sas ganghedhas, sa puligada, afíere in bula cun sas manos de no lassare torrare àlidu a unu, o, in suspu, fàghereli fàghere su chi no cheret, aprofitaresindhe; no che li falat in ganga = no nci dha ingurtit, no creit a su chi dhi ant contau
Sentences
sas gangas de su porcu cufetadas sunt saboridas meda ◊ su gangu de su procu ponidhu a còghere!
2.
su pisci candu est purescendi si bit de sa ganga
3.
cun s'ingurdoneria de àere sempre de piús s'ómine si est ponzendhe sas gangas dai perisse etotu
Surnames and Proverbs
smb:
Ganga, Gangas, Gangone
Scientific Terminology
crn, mng
Etymon
srd.
Translations
French
gorge,
branchies
English
throat,
gills
Spanish
garganta,
branquia
Italian
góla,
brànchie
German
Kehle,
Kiemen (Pl.),
Branchien (Pl.).
gorgúzu , nm: grugullu,
grugúrgiu,
gurgúgiu,
gurguzu,
urgúgiu Definition
sa canna de su gúturu inue passat su papare de buca a s'istògomo; tzugu de ampudha, de pistones e àteros istrègios deasi
Synonyms e antonyms
aghentolu,
bilguzu,
gaigastolu,
gorga,
ingollidosu,
ingrastolu,
ingullidorzu,
ingurtidórgiu,
ugrullu,
valgastolu
/
totorigu
Idioms
csn:
satzaisí a grugullu = manigare a cusséssia, allogiaisí; prèniri a grugullu = prenare a oros
Sentences
iscurtae atentos ecantedhu, ma prima su conzedhu mi daze ca m'ifundho su gurguzu! (A.G.Solinas)
Scientific Terminology
crn
Etymon
ltn.
*gurguliu
Translations
French
gorge,
pharynx,
œsophage
English
throat,
pharynx,
esophagus
Spanish
garganta
Italian
góla,
faringe,
esòfago
German
Kehle,
Rachen,
Speiseröhre.
gurúle , nm Definition
buca de logu, tretu istrintu in mesu de duos montes, de duas puntas de monte
Scientific Terminology
slg
Etymon
srdn.
Translations
French
passage étroit entre deux montagnes
English
gorge
Spanish
desfiladero
Italian
góla tra i monti
German
Schlucht.
gurútu , nm, nf: gútura,
gúturu Definition
su tretu de sa carena, a parte de fora e a parte de aintru, tra sa buca e su tzugu; carrela, orruga o camminu istrintedhu, badhigru istrintu; sa trumba de sa geminera / min. gurutinu = boturinu
Synonyms e antonyms
bilguzu,
bula,
búturu
/
caminu,
carrela,
àidu
Idioms
csn:
mela de su gúturu = su nodu, o figu, nughe de sa bula, annou de su tzugu o nú de su gúturu; sa canna de su gúturu = garguena; gúturu de monti = tretu astrintu a zisa de badhigru, coladorzu in mesu de duas puntas de monte; gúturu istrintu = nau de ccn., chi manighendhe ndhe sèberat carchi cosighedha prus a físsiu chi no pro bisonzu (es. su sèmene de sa ua)
Sentences
chi bolit papai e bufai apalas mias dh'at a arresci in su gúturu! ◊ no mi est arribbau mancu a su gúturu, de cantu fut pagu! ◊ pro ingurti custa cosa tocat a portai su gúturu che mainga de capotu!…
2.
sos gurutos in bidha fint bódios: no si bidiat ànima ◊ in sa cora aundi finiat su gúturu, Assunta fiat isciacuendu is pannus, in frúmini ◊ sos gurutos fint fatos a impredau ◊ nos poniamus a cúrrere a cantu potiamus in sos gurutinos de su vichinatu
Scientific Terminology
crn, bdh, slg
Etymon
ltn.
guttur
Translations
French
gorge,
sentier,
détroit
English
throat,
path
Spanish
garganta,
callejuela
Italian
góla,
vïòttolo strètto
German
Kehle,
enger Weg
ilmaschiàre , vrb: ismaschiare Definition
arrasigare su pedhutu de is pedhes conciadas; ispertare o iscrarire sa boghe, giare unu cropu sicu, un’arrasigadura, in su gúturu, coment’e de tussi, un’iscrémiu, ma chentza ispudu (coment’e po ndhe bogare ispurgadura), fintzes po singiale a un’àtera persona chentza foedhare: medas bortas est unu singiale de disprétziu o de befa, de avertimentu / ferru de ismaschiare = ferru addatu pro ndhe rasigare su pedhutu de sas pedhes
Synonyms e antonyms
burruscinai,
iscarrusciai,
iscremiare,
sdorrosciai
2.
fit ilmaschianne e tussianne po si fàghere a intènnere de sos àteros (A.Cossu)◊ apo ilmaschiadu ma no mi at cumpresu ca si depiat calliare
3.
cussu cheret ilmaschiadu ca est nanne cosas chi no annant bene!
Translations
French
graillonner
English
to clear one's throat
Spanish
carraspear
Italian
liberare la góla dal catarro
German
sich räuspern.