Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

aggangusàre , vrb Definitzione pònnere s’atzavoga, sa puligada, istrínghere in su tzugu cun ambas manos a unu de no dhi lassare torrare àlidu ne passare sàmbene Sinònimos e contràrios aggangae, aggrangugliare, aggangulitare, apuligare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu étrangler Ingresu to strangle Ispagnolu estrangular Italianu prèndere per la góla Tedescu würgen.

bàcu , nm: vacu Definitzione gúturu o canale de monte, logu ue su terrenu faet coment'e a badhe istrinta / andai bacu ’acu = totu intro de su badhigru; min. bachixedhu, bachitzolu Sinònimos e contràrios tàcinu Frases su fumu ispintu de su bentu ndhi àrtziat in is bacus de sa costa ◊ me is montis dhoi at bacus e serras ◊ s'istradone súlciat sos bacos de sa costizola ◊ retumbendi in is bacus calat s'arriu ◊ teniat unu bacu mannu de una deghina de ètaros ◊ est totu éliche, lidone, chessa, aliderru in cussos bacos Sambenados e Provèrbios smb: Accu Terminologia iscientìfica slg Ètimu srdn. Tradutziones Frantzesu ravin Ingresu gorge Ispagnolu garganta, desfiladero Italianu fórra, góla di montagna Tedescu Schlucht.

bilgúzu , nm: birguzu, irgunzu, orguzu Definitzione su tretu inue s'ingurtit, tra sa limba e sa canna de su gúturu Sinònimos e contràrios aghentolu, gaggarasta, gaigastolu, gorga, gorguzu*, gurutu, ingollidosu, ingrastolu, ingullidorzu, ingurtidórgiu, ugrullu, valgastolu / alguena, garguena Terminologia iscientìfica crn Tradutziones Frantzesu gorge, pharynx Ingresu throat, esophagus Ispagnolu garganta, faringe Italianu góla, faringe Tedescu Kehle, Rachen, Pharynx.

búla , nf Definitzione su tretu de sa carena, a parte de fora e a parte de aintru, tra sa buca e su tzugu / su pupujone de sa b. = itl. ùgola; sa canna de sa b., de su gúturu = garguena, itl. trachèa; sa figu de sa b. = mela o nughe de s'úturu, annou de su tzugu o nú de su gúturu, itl. pómo d'Adamo Sinònimos e contràrios gula, gúturu Maneras de nàrrere csn: betare sa fune a b. a unu = batírelu a fàghere su chi no cheret; èssere tentu a b. = portai sa boxi iscannia ca at pigau frius; pònnere in b. (nau de cosas de papai)= arrèsciri in su gúturu; èssere a bula de… = tènniri totu su chi si bolit, su chi si tenit in ganas, meda Frases cantas bias su malassortadu bi acurtziaiat sas laras sididu, tantas s'undha che li fuiat suta lassèndhelu pro sempre a bula asciuta 2. cussu fritu chi apo leadu mi at tentu a bula 3. su frutuàriu cherfu ponet in bula ◊ a bula de dispiagheres so, de candho so cun issu!… Terminologia iscientìfica crn Ètimu ltn. gula Tradutziones Frantzesu gorge Ingresu throat Ispagnolu garganta Italianu góla Tedescu Kehle.

cannighína , nf: gannighina Definitzione nau prus che àteru pl., totu is cannas de su gúturu (ingurtidórgiu, canna de is prumones, venas e artérias) Sinònimos e contràrios ganga Frases mi at contau ca sos sordaos punghent a sas cannighinas mannos e piticos, dhos iscannant che anzones! Terminologia iscientìfica crn Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu gorge Ingresu throat Ispagnolu garganta Italianu góla Tedescu Kehle.

gànga , nf, nm: gangu Definitzione tretu in su gúturu, a parte e àtera, asuta de s'origa, tra tzugu e trempa; si narat fintzes in su sensu de totu su gúturu Sinònimos e contràrios cragarastas, gàgia / bula, cannighina, gàngula, gúturu Maneras de nàrrere csn: sa ganga de su porcu = su lardu de sa ganga, totu ràndhulas, cufetadu che a sa pantzeta: a logos li narant "aràndula, làndura, ràndhula, marànnula"; sa ganga de su pische = mermu chi sos pisches zughent a un'ala e àtera in sa conca, in bula, e chi faghet sa matessi faina chi faghent sos prummones in àteros animales: leat s'ossízene, de s'abba; leare a gangas, pònnere sas gangas = pònnere sas ganghedhas, sa puligada, afíere in bula cun sas manos de no lassare torrare àlidu a unu, o, in suspu, fàghereli fàghere su chi no cheret, aprofitaresindhe; no che li falat in ganga = no nci dha ingurtit, no creit a su chi dhi ant contau Frases sas gangas de su porcu cufetadas sunt saboridas meda ◊ su gangu de su procu ponidhu a còghere! 2. su pisci candu est purescendi si bit de sa ganga 3. cun s'ingurdoneria de àere sempre de piús s'ómine si est ponzendhe sas gangas dai perisse etotu Sambenados e Provèrbios smb: Ganga, Gangas, Gangone Terminologia iscientìfica crn, mng Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu gorge, branchies Ingresu throat, gills Ispagnolu garganta, branquia Italianu góla, brànchie Tedescu Kehle, Kiemen (Pl.), Branchien (Pl.).

gorgúzu , nm: grugullu, grugúrgiu, gurgúgiu, gurguzu, urgúgiu Definitzione sa canna de su gúturu inue passat su papare de buca a s'istògomo; tzugu de ampudha, de pistones e àteros istrègios deasi Sinònimos e contràrios aghentolu, bilguzu, gaigastolu, gorga, ingollidosu, ingrastolu, ingullidorzu, ingurtidórgiu, ugrullu, valgastolu / totorigu Maneras de nàrrere csn: satzaisí a grugullu = manigare a cusséssia, allogiaisí; prèniri a grugullu = prenare a oros Frases iscurtae atentos ecantedhu, ma prima su conzedhu mi daze ca m'ifundho su gurguzu! (A.G.Solinas) Terminologia iscientìfica crn Ètimu ltn. *gurguliu Tradutziones Frantzesu gorge, pharynx, œsophage Ingresu throat, pharynx, esophagus Ispagnolu garganta Italianu góla, faringe, esòfago Tedescu Kehle, Rachen, Speiseröhre.

gurúle , nm Definitzione buca de logu, tretu istrintu in mesu de duos montes, de duas puntas de monte Terminologia iscientìfica slg Ètimu srdn. Tradutziones Frantzesu passage étroit entre deux montagnes Ingresu gorge Ispagnolu desfiladero Italianu góla tra i monti Tedescu Schlucht.

gurútu , nm, nf: gútura, gúturu Definitzione su tretu de sa carena, a parte de fora e a parte de aintru, tra sa buca e su tzugu; carrela, orruga o camminu istrintedhu, badhigru istrintu; sa trumba de sa geminera / min. gurutinu = boturinu Sinònimos e contràrios bilguzu, bula, búturu / caminu, carrela, àidu Maneras de nàrrere csn: mela de su gúturu = su nodu, o figu, nughe de sa bula, annou de su tzugu o nú de su gúturu; sa canna de su gúturu = garguena; gúturu de monti = tretu astrintu a zisa de badhigru, coladorzu in mesu de duas puntas de monte; gúturu istrintu = nau de ccn., chi manighendhe ndhe sèberat carchi cosighedha prus a físsiu chi no pro bisonzu (es. su sèmene de sa ua) Frases chi bolit papai e bufai apalas mias dh'at a arresci in su gúturu! ◊ no mi est arribbau mancu a su gúturu, de cantu fut pagu! ◊ pro ingurti custa cosa tocat a portai su gúturu che mainga de capotu!… 2. sos gurutos in bidha fint bódios: no si bidiat ànima ◊ in sa cora aundi finiat su gúturu, Assunta fiat isciacuendu is pannus, in frúmini ◊ sos gurutos fint fatos a impredau ◊ nos poniamus a cúrrere a cantu potiamus in sos gurutinos de su vichinatu Terminologia iscientìfica crn, bdh, slg Ètimu ltn. guttur Tradutziones Frantzesu gorge, sentier, détroit Ingresu throat, path Ispagnolu garganta, callejuela Italianu góla, vïòttolo strètto Tedescu Kehle, enger Weg

ilmaschiàre , vrb: ismaschiare Definitzione arrasigare su pedhutu de is pedhes conciadas; ispertare o iscrarire sa boghe, giare unu cropu sicu, un’arrasigadura, in su gúturu, coment’e de tussi, un’iscrémiu, ma chentza ispudu (coment’e po ndhe bogare ispurgadura), fintzes po singiale a un’àtera persona chentza foedhare: medas bortas est unu singiale de disprétziu o de befa, de avertimentu / ferru de ismaschiare = ferru addatu pro ndhe rasigare su pedhutu de sas pedhes Sinònimos e contràrios burruscinai, iscarrusciai, iscremiare, sdorrosciai 2. fit ilmaschianne e tussianne po si fàghere a intènnere de sos àteros (A.Cossu)◊ apo ilmaschiadu ma no mi at cumpresu ca si depiat calliare 3. cussu cheret ilmaschiadu ca est nanne cosas chi no annant bene! Tradutziones Frantzesu graillonner Ingresu to clear one's throat Ispagnolu carraspear Italianu liberare la góla dal catarro Tedescu sich räuspern.

«« Torra a chircare