grisài , vrb: aggrisare,
crisare,
grisare 1 Definition
nau mescamente de su Sole e de sa Luna, cambiare colore, fàere iscuru, giare prus paga lughe candho Terra e Luna che arresurtant unu ananti de s’àteru e si faent umbra; iscumpàrrere, coment'e cuandhosi, essire de sa vista, fintzes serrare is ogos; assicare, aumbràresi, salargiare; nau de animale fémina, sentire de angiare
Synonyms e antonyms
incrisare,
irgrisire
/
aclisare
Sentences
candho l'ant a cantare "A porta ínferu" paris si ant a grisare sole e luna prontu abberindhe sa porta Lucíferu! ◊ si est grisada sa luna e no apu pótziu isparai a sirboni, a s'orbetu
2.
oh tempus, fis tandho e ses como chena acamu, debbadas ti apo pessighidu, ma tue, lascinosu che colora, ti ses grisadu! (F.Murtinu)◊ su fumu grisat su colore asulu de s'aera ◊ sos ojos as grisadu e as lassadu trummentos in sos coros ◊ grisau ti fiast, chi no ti apu biu prus?
3.
is brebeis si funt grisadas comenti ant biu a margiani ◊ una note sos anzones in s'annile si sunt grisaos e su pastore at pessau chi fit mariane
Surnames and Proverbs
prb:
onzi cadhu lantadu a sa sedha si grisat
Etymon
itl.
eclissare
Translations
French
assombrir,
éclipser
English
moon darkening
Spanish
obscurecerse el sol o la luna,
obscurecer
Italian
mutare,
oscurarsi
German
sich verfinstern.
mudài , vrb: ammudai,
mudare,
mutare Definition
cambiare, fintzes cambiare de logu, de istrégiu, ma mescamente in su sensu de fàere o de si fàere bellu, galanu, postu bene de bestimentu, alligru / mudàresi chei sa Luna = abarrai sempri a su càmbia càmbia, èssiri chentza firmesa; mudare su binu = itl. travasare, betare límpiu a un'àteru istrégiu lassandho sa feghe
Synonyms e antonyms
addegiare,
atramudai,
cambiai,
cuncodrai
/
iscolomare
Sentences
at mudadu de prontu opinione ◊ dogni annu in beranu ti mudas, rica d'ervas e fiores ◊ tia mudare sa tristura in allegria ◊ issa fit s'abba connota chi curriat in sas venas meas mutanne su disconnotu in connotu ◊ sa famíglia gei fiat arrica, ma su destinu at mudau totu!
2.
ma càstia custus froris acomenti mudant su logu! ◊ su bonu fàghere mudat sa pessone ◊ su pudhedru fit mudadu cun fiocos e collanas ◊ su beranu mudat a festa s'universu intreu (R.Bechere)◊ ricamus indoraus totu a filus de òru mudant a nou s'altari…◊ mudas sa cambarara candu arriis e fuedhas!
3.
cheret mudadu su binu, gai abbarrat prus netu e no si guastat
Etymon
ltn.
mutare
Translations
French
changer,
parer,
orner
English
to change,
to adorn
Spanish
mudar,
acicalar,
adornar
Italian
mutare,
addobbare,
adornare
German
verändern,
wechseln,
verschönern,
verzieren.
tramudài , vrb: atramudai,
tramudare,
tramulare,
tramunare,
tramurai Definition
cambiare, mescamente bestimentu, logu, cunditziones; fintzes traduire o furriare un'iscritura de una limba a s'àtera
Synonyms e antonyms
cambiai,
mudaciare,
mudai,
stramudai,
tramuxulare
Sentences
bi at cosas chi tràmunant in fele sos chervedhos ◊ si passas in logu chi potzas arrui, su mellus chi fatzas tramura caminu! (D.Bernardini)◊ cussos butios de suore si sunt tramulados in prellas ◊ po chi apas su pilu cambiau tramudai no podis sa natura ◊ su sole bellu si tràmunat in chimera ◊ sos pastores tramudant a sartu cajente a iverrare ◊ po Santu Zuanni cadhos e cadheris, tramudaos a festa, current a inghíriu de sa crésia
2.
su pastore setziat s'ebba e faliat a bidha a si tramunare ◊ mi tràmuno ca esso a foraidha
Etymon
ltn.
tra(n)smutare
Translations
French
changer,
déménager
English
to change,
to move
Spanish
mudar,
cambiar,
mudarse
Italian
mutare,
cambiare,
traslocare
German
ändern,
versetzen.