alalònga , nf Definition
genia de pische chi faet fintzes de mesu cuintale, de colore asulu impratiau e sabore méngius de cussu de sa tonnina
Scientific Terminology
psc, thunnus alalunga
Etymon
itl.
alalonga
Translations
French
germon,
thon blanc
English
albacore tuna
Spanish
atún blanco,
bonito del norte
Italian
tónno alalunga
German
Weiße Thun.
assunsèna , nf: assussena,
sussena Definition
erba, genia de frore o lillu de Sant'Antoni, lígiu de Santa Eleni; cosa de abberu bella, nau cun istima mescamente de gente
Synonyms e antonyms
lígiu,
lolloibbiancu
Sentences
in s'ispiàgia bi at assussenas biancas fioridas ◊ Maria est una càndhida assussena
Scientific Terminology
frs, Lilium candidum
Etymon
spn.
azucena
Translations
French
lis ou lys commun
English
white-lily
Spanish
azucena
Italian
gìglio bianco
German
weiße Lilie.
biancòre, biancòri , nm Definition
su èssere biancu de sa cosa
Synonyms e antonyms
bianchesa,
nitore
Sentences
su biancore de su nie leat a ogros
Etymon
srd.
Translations
French
blancheur
English
whiteness
Spanish
candor
Italian
candóre
German
blendende Weiße.
biàncu , agt, nm Definition
su colore chi assumat totu is àteros colores, su colore naturale de su nie, de su late
Synonyms e antonyms
àbriu 1,
àrbidu
| ctr.
niedhu
Idioms
csn:
b. niu, nidu, càndhidu, che dente de cane; su b. de s'ou = sa giara de s'ou, s'arbu; su b. de s'oju = sa túnica de s'ogu, itl. còrnea; donai in su b. = inzertare; tirai a su b. = èssere unu pagu biancu; frimmare in b. = pònnere sa frimma in pabilu chi no bi at iscritu nudha, in cosas chi no ant pertzisadu / erba bianca = Diotis maritima, Filago gallica; fàere sos ogos in b. = furriai is ogus deundudotu de no si biri is pipias (e de no biri)
Sentences
muru biancu, pabilu biancu, carchina bianca ◊ bolit fai biri su biancu po niedhu ◊ no distinghet su biancu de su niedhu
2.
de s'asciuconu fit biancu chei sa tela ◊ comenti dh'ant fertu a conca si fiat fatu biancu che su casu ◊ est biancu che nie, che late
Surnames and Proverbs
smb:
Biancu
Scientific Terminology
clr
Etymon
itl.
Translations
French
blanc
English
white
Spanish
blanco
Italian
bianco
German
weiß,
Weiße.
biancúra , nf Definition
su èssere biancu, netu, craru de colore
Synonyms e antonyms
bianchesa,
bianchiória,
nidesa,
nidori
Sentences
custa biancura de cara l'ant formada cun su nie ◊ bàsciu cussa biancura restat su corpus sagrau ◊ medas prétziant cussa picioca po sa biancura
Etymon
srd.
Translations
French
blancheur
English
whiteness
Spanish
blancura,
albura
Italian
bianchézza
German
Weiße.
candhidèsa , nf Definition
biancura forte, càndhida
Synonyms e antonyms
candhesa,
nitore
Sentences
allegria de nòmene e de fatas, perfeta sentza neu candhidesa! (M.Murenu)
Translations
French
blancheur
English
whiteness
Spanish
candor,
candidez
Italian
candóre
German
Weiße.
lígiu , nm: (lí-giu)
lillu,
lizu,
lixu Definition
erba e frore: lillu de Sant'Antoni o biancu, lígiu de Sant'Eleni; coment'e paragone po cosa bella meda, nau po istima mescamente de gente; in su giogu de is cartas (a iscoba), lillu est su puntu chi si faet contandho is ses / cun su númene lillu dhue at erbas meda: l. aresti (Ornithogalum umbellatum), l. arrúbiu (Hemerocallis fulva), l. de mari o de s'Assunta (Pancratium maritimum), l. de Maria (Amaryllis belladonna), l. de monti (Iris planifolia), l. indorau (Hemerocallis flava), l. persianu (Scilla peruviana) e àteras; in su giogu de is cartas, lillu bellu = su sete de oros / èssiri a chini lillu a chini frori = èssere sa matessi cosa, malos ambos, unu imbudhiau in peus
Synonyms e antonyms
assunsena,
gherilitzu,
gixu,
lolloibbiancu
/
cdh. líciu
Sentences
si est lillu ge infrorit! ◊ ti apu portau unu lígiu, arrosas e gravellus ◊ tres fizos chi ponent sa muda in custu logu che matzu de lizos friscos in s'altare
2.
cresche, lizu delicadu: piús ti altzas e ti afinas, piús ses apretziadu (P.Casu)◊ fit unu pitzinnu de vinti annos bellu che lizu càmpinu
Surnames and Proverbs
smb:
(De)ligio, (De)ligios, (De)lizzos, Liggios, Ligios, Lillu, Lillus
Scientific Terminology
frs, Lilium candidum
Etymon
ltn.
lilium
Translations
French
lis,
lys
English
lily,
flower de luce
Spanish
azucena,
lirio blanco
Italian
gìglio,
iris
German
weiße Lilie.
lupínu , agt, nm Definition
de is lupos, chi est coment'e lupu; basoledhu de aranas, genia de erba chi faet sa tega che a sa fae e sèmenant po che dh'arare in mesu de sa terra po ladamíngiu / l. grogu = creze de erba areste (Lupinus luteus)
Synonyms e antonyms
basolugadhinu 1
Sentences
a candho in Roma sos fizos lupinos sos primos bator surcos ant sestadu s'aradu sardu aiat aradu nessi mill'annos e milli terrinos ◊ sos canes lupinos sunt de timire
Surnames and Proverbs
smb:
Lupinu
Scientific Terminology
rba, Lupinus albus
Translations
French
de loup,
lupin
English
lupin
Spanish
altramuz
Italian
lupino
German
weiße Lupine.