Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

allardàre, allardiài , vrb Definition pònnere lardu, ingrassare; istidhigare su lardu allutu a sa petza orrostindho, pònnere fitas de lardu a sa petza coendho; rfl. nau de ccn., su si crèdere meda / allardàresi de una cosa = abantaisí de calincuna cosa Synonyms e antonyms illardionare, ingrassai, saginai / istedhiare, preutire, untinare Etymon srd. Translations French prendre de l'embonpoint English to fatten, to lard Spanish engordar, mechar Italian diventare pìngue, lardellare German dick werden, spicken.

ammaciociàe, ammaciociài , vrb Definition fàere a macióciu, pònnere prupas, crèschere Synonyms e antonyms imprupire Sentences Olghixedha… in cussu tempus gei fuit Olghixedha, ma immoi gei s'est ammaciociada! Etymon srd. Translations French grossir, engraisser English to fatten Spanish engordar, echar carnes Italian diventar grasso, impolpare German dick werden.

aozàre , vrb Definition pònnere ógiu; nau de sa nughe, essire contomosa (candho est passada, bècia de un’annu); nau de su laore o de s'erba, andhare male po su istare a tropu isciustos e, segundhu su logu, dhu narant fintzes po acapiare sa bide noa créschia meda Synonyms e antonyms aogire, ingrassai | ctr. isozare 3. nois semus irmamandhe e aozandhe totu paris, lah! ◊ est aozandhe sa bide a bilighinzu Etymon srd. Translations French engraisser English to fatten Spanish engordar Italian impinguare German dick werden.

grússu , agt, nm: russu Definition chi tenet grussària meda, sa parte grussa de ccn. cosa (o fintzes prus larga): nau de sedatzu, chi iscèberat sa parte prus grussa Synonyms e antonyms fungudu | ctr. fine Idioms csn: prétziu grussu = sentz'iscontu; ària grussa = ocupada, mala, de isserru; bèndiri in grussu = a sa russa, in cantidade manna; andai a grussu (nadu de sa pinna) = iscríere a sinza russa, larga; èssiri grussu che una carrada de doxi = (nadu de ccn.) russu e rassu meda; èssere móliu a grussu (nadu de ccn.)= grusseri, chi tenet maneras de fàghere pagu díligas, pagu atentas; èssere a grussu (nadu de pessones)= pagu cuncordos, a iscórriu, in malas Sentences is mamas po incantare is pipios dhis giaiant unu lomboredhu de filu grussu a giogare ◊ est una bella picioca cun is pius longus, cun duas trícias grussas ◊ unu merxani fut girendi iscoita iscoita cun sa cò grussa e arrubiasta ◊ ingunis sa roca bia est fata de tantis pillus grussus de cincu a binti centímetrus ◊ is giraditzus prus grussus non servint po su sartitzu 2. dhui at sedatzus grussus e finis, crobis mannas e pitias, canistedhus, palinis e pàlias Surnames and Proverbs smb: Grussu Etymon ltn. grussus Translations French épais English thick Spanish grueso Italian spésso German dick.

imprupíre, imprupíri , vrb: impulpiri, impurpie, impurpire Definition pònnere prupas, crèschere in prupas, nau de animales, gente e fintzes frutos Synonyms e antonyms ammaciociae, imprupai, impurpatzire | ctr. ispurpire Sentences sa morisca est totu ossu: no bi at impurpidu ca no li at próidu ◊ s'olia comente proet in atunzu s'impurpit ◊ sos pibionedhos de s'àghina sunt imprupinne Etymon srd. Translations French engraisser English to fill out Spanish engordar, volverse pulposo Italian impolpare German dick werden.

incalchídu , pps, agt: incrachiu Definition de incalchire; chi est cracu, chi dhue ndh'at meda (nau de logu, chi est prenu de linna, totu cràchiri, matedu); nau de tratamentu, chi est una cosa corale: amighéntzia incalchida = forte, manna Synonyms e antonyms calcu, cutzu, fitu, ilgiagadu, intipidu, subélciu | ctr. làschiu, slargu Sentences a ojos a su mare si pesat una fumera pídiga incalchida che nue ch'iscúrigat su die (G.M.Cherchi) Translations French épais English thick Spanish denso, espeso Italian dènso, spésso German dicht, dick.

ingrussài , vrb: ingrussare Definition essire o fàere prus grussu, crèschere de o sa grussària, nau fintzes de sa carena, de fémina príngia; nau de is errios, prènnere de abba candho calat a meda; a logos bolet nàrrere a ischedrare is muros / i. sa boxi = fàghere sa boghe russa, coment'e serragados Synonyms e antonyms introssai, introssiri | ctr. ifiniare, infinigae, insutiligai Sentences e sighit a frocare: su nie est ingrussendhe! ◊ fint úrigas sas naes ingrussàndhesi in d-unu modu raru (C.Longu)◊ cumprendusí fiat issa: dhi cresciant is titas, s'ingrussànt is ancas (I.Lecca) 2. is frúminis e is arrius si fiant ingrussaus bessendindi de is màrginis (S.A.Spano) 3. su veterinàriu at iscartau sa corada ca portàt su figau ingrussau ◊ sos dotores no adiant mai vistu unu coro ingrussatu che a su suo Etymon srd. Translations French grossir, fortifier English to grow stronger Spanish engrosar Italian ingrossare, irrobustire German dick werden, sich stärken.

ràssu , agt Definition chi portat ógiu, nau mescamente de sa petza (e de s'animale o persona): nau de sa terra, chi portat sustàntzia meda, ladamíngiu, e chi po cussu dhue creschet bene sa cosa Synonyms e antonyms grassu* | ctr. làngiu, marriu, romasu Idioms csn: peràulas rassas, contos rassos = peràulas, contos de argumentu sessuale; tzimentu, impastu rassu = cun prus paga rena (e prus tzimentu, o àteru); èssere r. che piga = in suspu, romasu cadidu Sentences fiadu rassu, peta rassa, ómine rassu, fémina rassa ◊ candho mi naras "rassu" so cuntentu e no mi ofendho si ti ndhe coglionas (Piga)◊ cussos sunt rassos che porcu 2. tue faedhos rassos ndhe as betadu suspetendhe a su malu e pro errore nendhe chi sunt essidos dae me Surnames and Proverbs smb: Rassu Translations French gras English fat Spanish gordo Italian grasso German dick.