Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

allardàre, allardiài , vrb Definitzione pònnere lardu, ingrassare; istidhigare su lardu allutu a sa petza orrostindho, pònnere fitas de lardu a sa petza coendho; rfl. nau de ccn., su si crèdere meda / allardàresi de una cosa = abantaisí de calincuna cosa Sinònimos e contràrios illardionare, ingrassai, saginai / istedhiare, preutire, untinare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu prendre de l'embonpoint Ingresu to fatten, to lard Ispagnolu engordar, mechar Italianu diventare pìngue, lardellare Tedescu dick werden, spicken.

ammaciociàe, ammaciociài , vrb Definitzione fàere a macióciu, pònnere prupas, crèschere Sinònimos e contràrios imprupire Frases Olghixedha… in cussu tempus gei fuit Olghixedha, ma immoi gei s'est ammaciociada! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu grossir, engraisser Ingresu to fatten Ispagnolu engordar, echar carnes Italianu diventar grasso, impolpare Tedescu dick werden.

aozàre , vrb Definitzione pònnere ógiu; nau de sa nughe, essire contomosa (candho est passada, bècia de un’annu); nau de su laore o de s'erba, andhare male po su istare a tropu isciustos e, segundhu su logu, dhu narant fintzes po acapiare sa bide noa créschia meda Sinònimos e contràrios aogire, ingrassai | ctr. isozare 3. nois semus irmamandhe e aozandhe totu paris, lah! ◊ est aozandhe sa bide a bilighinzu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu engraisser Ingresu to fatten Ispagnolu engordar Italianu impinguare Tedescu dick werden.

grússu , agt, nm: russu Definitzione chi tenet grussària meda, sa parte grussa de ccn. cosa (o fintzes prus larga): nau de sedatzu, chi iscèberat sa parte prus grussa Sinònimos e contràrios fungudu | ctr. fine Maneras de nàrrere csn: prétziu grussu = sentz'iscontu; ària grussa = ocupada, mala, de isserru; bèndiri in grussu = a sa russa, in cantidade manna; andai a grussu (nadu de sa pinna) = iscríere a sinza russa, larga; èssiri grussu che una carrada de doxi = (nadu de ccn.) russu e rassu meda; èssere móliu a grussu (nadu de ccn.)= grusseri, chi tenet maneras de fàghere pagu díligas, pagu atentas; èssere a grussu (nadu de pessones)= pagu cuncordos, a iscórriu, in malas Frases is mamas po incantare is pipios dhis giaiant unu lomboredhu de filu grussu a giogare ◊ est una bella picioca cun is pius longus, cun duas trícias grussas ◊ unu merxani fut girendi iscoita iscoita cun sa cò grussa e arrubiasta ◊ ingunis sa roca bia est fata de tantis pillus grussus de cincu a binti centímetrus ◊ is giraditzus prus grussus non servint po su sartitzu 2. dhui at sedatzus grussus e finis, crobis mannas e pitias, canistedhus, palinis e pàlias Sambenados e Provèrbios smb: Grussu Ètimu ltn. grussus Tradutziones Frantzesu épais Ingresu thick Ispagnolu grueso Italianu spésso Tedescu dick.

imprupíre, imprupíri , vrb: impulpiri, impurpie, impurpire Definitzione pònnere prupas, crèschere in prupas, nau de animales, gente e fintzes frutos Sinònimos e contràrios ammaciociae, imprupai, impurpatzire | ctr. ispurpire Frases sa morisca est totu ossu: no bi at impurpidu ca no li at próidu ◊ s'olia comente proet in atunzu s'impurpit ◊ sos pibionedhos de s'àghina sunt imprupinne Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu engraisser Ingresu to fill out Ispagnolu engordar, volverse pulposo Italianu impolpare Tedescu dick werden.

incalchídu , pps, agt: incrachiu Definitzione de incalchire; chi est cracu, chi dhue ndh'at meda (nau de logu, chi est prenu de linna, totu cràchiri, matedu); nau de tratamentu, chi est una cosa corale: amighéntzia incalchida = forte, manna Sinònimos e contràrios calcu, cutzu, fitu, ilgiagadu, intipidu, subélciu | ctr. làschiu, slargu Frases a ojos a su mare si pesat una fumera pídiga incalchida che nue ch'iscúrigat su die (G.M.Cherchi) Tradutziones Frantzesu épais Ingresu thick Ispagnolu denso, espeso Italianu dènso, spésso Tedescu dicht, dick.

ingrussài , vrb: ingrussare Definitzione essire o fàere prus grussu, crèschere de o sa grussària, nau fintzes de sa carena, de fémina príngia; nau de is errios, prènnere de abba candho calat a meda; a logos bolet nàrrere a ischedrare is muros / i. sa boxi = fàghere sa boghe russa, coment'e serragados Sinònimos e contràrios introssai, introssiri | ctr. ifiniare, infinigae, insutiligai Frases e sighit a frocare: su nie est ingrussendhe! ◊ fint úrigas sas naes ingrussàndhesi in d-unu modu raru (C.Longu)◊ cumprendusí fiat issa: dhi cresciant is titas, s'ingrussànt is ancas (I.Lecca) 2. is frúminis e is arrius si fiant ingrussaus bessendindi de is màrginis (S.A.Spano) 3. su veterinàriu at iscartau sa corada ca portàt su figau ingrussau ◊ sos dotores no adiant mai vistu unu coro ingrussatu che a su suo Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu grossir, fortifier Ingresu to grow stronger Ispagnolu engrosar Italianu ingrossare, irrobustire Tedescu dick werden, sich stärken.

ràssu , agt Definitzione chi portat ógiu, nau mescamente de sa petza (e de s'animale o persona): nau de sa terra, chi portat sustàntzia meda, ladamíngiu, e chi po cussu dhue creschet bene sa cosa Sinònimos e contràrios grassu* | ctr. làngiu, marriu, romasu Maneras de nàrrere csn: peràulas rassas, contos rassos = peràulas, contos de argumentu sessuale; tzimentu, impastu rassu = cun prus paga rena (e prus tzimentu, o àteru); èssere r. che piga = in suspu, romasu cadidu Frases fiadu rassu, peta rassa, ómine rassu, fémina rassa ◊ candho mi naras "rassu" so cuntentu e no mi ofendho si ti ndhe coglionas (Piga)◊ cussos sunt rassos che porcu 2. tue faedhos rassos ndhe as betadu suspetendhe a su malu e pro errore nendhe chi sunt essidos dae me Sambenados e Provèrbios smb: Rassu Tradutziones Frantzesu gras Ingresu fat Ispagnolu gordo Italianu grasso Tedescu dick.

«« Torra a chircare