isciucutàre , vrb Definition
fàere o lassare calare abba (o àteru deasi) de calecuna cosa isciusta (istrégiu, orrobba), a bortas fintzes is úrtimos istídhigos
Synonyms e antonyms
aggutai,
botiare,
ilgutare,
sucutare,
sucutire
Etymon
itl.t
soggottare
Translations
French
dégouliner,
égoutter
English
to drip
Spanish
gotear,
escurrir
Italian
sgocciolare
German
tröpfeln lassen.
iscolài , vrb: iscolare,
scoai 1 Definition
nau de cosa chi calat coment'e abba, a coras, a istídhigos o àteru deasi, pèrdere lassandho orrúere; si narat fintzes in su sensu de passare, acabbare
Synonyms e antonyms
sucutare
2.
su celu e sa terra si n'ant a iscolare, ma is foedhos mios nono
Etymon
srd.
Translations
French
égoutter
English
to strain
Spanish
escurrir
Italian
scolare
German
abtropfen lassen.
iscorcorigàre , vrb: iscorcorijare,
iscrocorigai,
iscrucurigare,
iscurcurigare,
scorcorigai Definition
foedhandho de istudentes, giare corcovica, votu deasi bàsciu de no passare a is esames; torrare corcovica, giare su Chi nono a s'ómine chi dimandhat fémina a pobidha; orrúere a terra, fàere un'orrutòrgia
Synonyms e antonyms
bociai 1,
corcovicare,
iscorcovicare
/
istrampare
Sentences
ita si at a laureai candu dh'ant iscrocorigau tres bortas!◊ nci ndi fiat chi dhu iscrocorigànt un'annu ei e unu no
Etymon
srd.
Translations
French
recaler,
coller
English
to fail
Spanish
suspender,
catear
Italian
bocciare
German
durchfallen lassen.
lambicài, lambicàre , vrb: alambicai,
limbicae,
-ai,
-are Definition
fàere calecuna cosa a lambicu (po ndhe seberare una sustàntzia), calare a istídhigos
Synonyms e antonyms
abbardentare
Sentences
tenit de lambicai s'acuardenti ◊ sa stracia ammuinat in pratza e asuba de sa fentana si atzàpulat arrabiosa e lambichendu ◊ pro limbicare su binu su limbicu cun refinu cheret chi siat usadu! (B.Asili)
2.
si est furriada a colore de binassa limbicada!
Etymon
itl.
lambiccare
Translations
French
distiller
English
to distil,
to drip (let)
Spanish
destilar,
alambicar
Italian
distillare,
sgocciolare
German
destillieren,
tröpfeln lassen.
lassài , vrb: lassare,
latziai Definition
abbarrare a su chi bollet fàere s'àteru, arrimare o abbandhonare po pagu o po sèmpere ccn. cosa, pònnere su chi si portat in manu o chi si tenet poderau (o fintzes solu no pigare su chi si biet o chi un'àteru ponet a bèndhere, a pigare, a papare); istagiaresindhe de una cumpangia, istorrare cojuandho, iscapiare unu css. allióngiu, iscuncordare; a bortas si narat fintzes in su sensu de intregare calincuna cosa a un'àteru, fidandhosindhe po dha custodiare unu pagu / cong. lasse o lessa (1ˆ p. sing. e fintzes is àteras)
Synonyms e antonyms
abbandhonare,
acogiai,
cambare,
codiare,
coigiare,
dassare,
disamparai,
discuidai,
incoizare,
iscapare,
scabidai
/
imprestare
/
intregai
| ctr.
agguantai,
leare,
mantènnere,
picare
Idioms
csn:
dare una cosa a lassare = donai po si dh'aguantai chini dha pigat, chentza de dha depi torrai; lassare in bídere e in fághere = lassare deretu su chi unu est faghindhe; lassare a unu in bàmbinu, in bambis = chentza risposta, aisetendhe, gai che macu; lassare a unu in tzàntzara, in càncaru = lassàrelu candho mancu si l'ispetat, lassàrelu in su menzus, lassai in campu e in crachi; lassare desesi (a unu, una cosa) = lassaidhu a solu, a su chi fait de passei suu; lassare sa conca a unu = lassaidhu in paxi, in asséliu; no lassare pedra e linna = pigaindi totu, no lassai nudha
Sentences
lassa fàghere a mie! ◊ lassa chi ti ndi boghi sa pitzialla de s'ogu! ◊ no mi lasses solu ca timo! ◊ in sa vida ite lassamus si no tenimus contu de su chi semus? ◊ torru a sa domu chi apu lassau ◊ lassaidhu fuedhai! ◊ cussu mànigat totu ma lassat sa fae
2.
s'àinu candho móssigat no lassat fintzas chi no tocat sas dentes apare ◊ est illeriadu: no ti lassat fintzas chi no ti at contadu donzi irbéntiu!
3.
no ti lasses sa pinna, torramila! ◊ l'amus istadu una forramenta e lassada si l'at ◊ custu líbberu ti lu so dendhe a istare ebbia: cudhu est a lassare puru
4.
fint ammorendhe, no andhaiant de acordu e lassados si sunt ◊ sento su ti lassare, bene meu! ◊ cussus fiant isposus ma si funt latziaus
5.
a mi la lassas cussa farche, chi mi ndhe messo s'erba? ◊ si mi lu lassas, custu líbberu, mi lu lezo ◊ mi dhu lassas su molenti po trebai?
6.
Simone e Andria, Giagu e Giuanne apenas chi los at giamados, ant lassadu totu in bídere e in fàghere e sunt andhados cun Cristos
7.
làssami sa conca, no so in chirca de nudha!
8.
O mà, bos lasso sos pitzinnos cant'isto faghindhe cumandhu!◊ Fulanu mi at lassadu custa cosa a bi la tentare, ma como so andhendhe deo puru: a chie la lasso si no torrat?
Surnames and Proverbs
prb:
chie lassat a cras lassat a canes
Translations
French
laisser,
lâcher,
quitter
English
to leave,
to allow
Spanish
dejar
Italian
lasciare
German
lassen.
pedrificàre , vrb Definition
nadu de animales o linnas de àteras eras, fàere a pedra, coment'e pedra
Synonyms e antonyms
acarchinare
Sentences
fit robba chi de annos ndhe aiat mizas e mizas: una conca de mortu intrea pedrificada (T.Masala)
Translations
French
fossiliser
English
to fossilize
Spanish
petrificar,
fosilizarse
Italian
fossilizzare
German
fossilisieren lassen,
versteinern lassen.
sangrài, sangràre , vrb: assangrare,
sangriai,
sengrai Definition
pigare o bogare unu pagu de sàmbene, de sa carena; in cobertantza, isfrutuare meda, furare cosa meda a unu
Synonyms e antonyms
disangrenare,
dissambenare,
sagnare
Sentences
cussu biviat tirendi dentis o sangrendi sa genti
2.
ant sangradu sa zente a pagamentas!
Etymon
ctl., spn.
Translations
French
saigner
English
to bleed,
to rip off (s.o.)
Spanish
sangrar
Italian
salassare
German
zur Ader lassen.
sgutài , vrb: ilgutare* Definition
lassare o fàere calare s'abba (o àteru) a istídhigos de calecuna cosa, fàere pèrdere s'abba meda (o àteru), fintzes imbuidare / s. una funtana = illichidare o bogàrendhe totu s'abba
Synonyms e antonyms
aggutai,
sucutare,
sucutire
Translations
French
couler,
égoutter
English
to trickle
Spanish
gotear
Italian
sgocciolare
German
tröpfeln lassen.
suài , vrb: sulai,
sulare,
surare Definition
surbare, bogare o fàere sulu, ària, bentu, fintzes in su sensu de su sonu chi faet s'ària chi essit o passat a fortza; torrare àlidu, bogare súlida, nàrrere calecuna cosa a murrúngiu o a iscúsiu, pònnere in s'origa, nàrrere, giare a ischire; prènnere de sulu, de ària
Synonyms e antonyms
sulvare,
surbiai
/
fruscidare,
frusiai,
moidare,
sulietai,
zumiai
/
respirai,
musciai
Idioms
csn:
sulai che píbera = istare a súlidas de arrennegu, survilare; no sulat ne suba e ne suta = no fuedhat, no bollit fuedhai, no muscit (in cobertantza, innòi "suba" est sa buca e "suta" su pertusu)
Sentences
suididhu ca gei iscapat pampa, cussu fogu! ◊ bati linna a su fogu, o cres chi nos sulamus sas ungras?! ◊ cussu frúschiu li pariat su surare de sa colovra
2.
su connau no sulàt prus: si fiat mortu! ◊ babbu tuu depit arriposai: chi nisciunus sulit a dhi segai su meigama! ◊ cussu no iscidiat nudha: chini si dh'at suau?
3.
sos de s'Altu ant detzisu chi pro rezer sa nassione totu devimus sulare buscichedhas de sabone ◊ paret suladu de cantu est rassu, cussu cristianu! ◊ si li alterat dogni pilu e si ponet che píbera a sulare ◊ su malloru, sulendi che píbera, si nci dh'iscudit asuba a conca bàscia isciamiendu is corrus acutzus
Etymon
ltn.
*subilare
Translations
French
souffler,
respirer
English
to blow,
to breathe,
to speak
Spanish
soplar,
resollar
Italian
soffiare,
fiatare
German
blasen,
etwas verlauten lassen.
zacaràre , vrb: giagarare*,
zagarare Definition
bogare a fora o fàere fuire de mala manera, fuire, pigare a s'ingrundha a cúrrere, a fàere
Synonyms e antonyms
assulurgiare,
giarigare,
ispabuciare,
isvalostiare,
salargiare,
stagiai,
ussiare
| ctr.
asseliai,
batire,
cramare
Sentences
parides timinne e zagaranne feras, totus a boghes postas ◊ si no mi l'agabbas, oe ti zàgaro! ◊ si zàcarant sas pudhas, sos animales fachendhe dannu
Translations
French
faire fuir
English
to stir violently
Spanish
agitar,
ahuyentar,
echar a correr
Italian
esagitare,
far scappare
German
weglaufen lassen.