arrógliu , nm: arróliu,
arrólliu,
arrollu,
rógliu Definizione
su istare postos a inghíriu, su andhare a inghíriu de ccn. o de calecuna cosa (e fintzes totu su chi si narat in cumpangia, mescamente a befa, po erríere), is chi faent arróliu; logu tundhu po acorru, fossu a inghíriu de calecuna cosa; cosa fata a posta o a prou chi ponet s'ómine provocau, o pertocau in calecuna cosa, in punna de si difèndhere; genia de giogu chi faent is piciochedhos
Sinonimi e contrari
arrodeu,
rotólliu
/
camarada
Modi di dire
csn:
pònnere s'arrógliu a unu = dàreli a subra a peràulas, a briga, chircàreli contos de pagare; sartai s'arrólliu = essire dae su límite, fàghere su chi no andhat bene; fai sartai s'arróliu a ccn. = catzarechelu
Frasi
si avertit sa genti ca custu merí nci at un'arrólliu me in pratza ◊ bidiat un'arrólliu de cuatru bestiedhas ◊ cussu no si ammesturat in s'arrógliu nostru ◊ ant fatu s'arróliu pighendi su friscu, me in s'arruga ◊ dhi faiant s'arrólliu arriendi ◊ is pipius acostant a s'arróliu e ascurtant is contus de is mannus
2.
arregordu a mamma sétzia e nosu totus a arróliu abetendi sa figumorisca candu dh'iscroxàt
3.
marru sa terra a sa mata po dhi fai unu bellu arrólliu
4.
is chi ant pérdiu ponint is bardúfulas aintru de un'arróliu po dhas iscudi su bincidori
5.
canno l'at imbénnitu, su tzilleraju deretu li ponet s'arrógliu a li pacare su bufu ◊ si podint ispassiai, ma onestamenti, sentza de sartai s'arrólliu!
Etimo
ctl.
rotlle
Traduzioni
Francese
cercle,
réunion
Inglese
group
Spagnolo
rodeo,
corro
Italiano
cìrcolo,
cròcchio,
riunióne
Tedesco
Kreis,
Gruppe,
Versammlung.
cadhínu , nm Definizione
cricu de lamone ladu o de ferru tundhu (o àteru) po giogare: si ghiat cun su 'manúbbriu' po dhu fàere orrumbulare in terra, currendho
Sinonimi e contrari
istírigu,
lodhorinu
Terminologia scientifica
ggs
Traduzioni
Francese
cercle
Inglese
hoop
Spagnolo
círculo
Italiano
cérchio
Tedesco
Reifen.
chilciàdu , agt Definizione
chi est postu in cricos, cun is cricos (es. nau de carrada, doas)
Frasi
nois solu aiamus sa solte de formare custas doas che bonas sorres chilciadas apare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
cerclé
Inglese
ringed
Spagnolo
en círculo
Italiano
cerchiato
Tedesco
bereift.
chilcighédhu , nm: chirchighedhu,
circhixedhu Definizione
min. de chílciu, cricu piticu
Sinonimi e contrari
circhígliu
Traduzioni
Francese
petit cercle
Inglese
small ring
Spagnolo
círculo pequeño
Italiano
cerchiétto
Tedesco
kleiner Reif.
chílciu , nm: chírciu,
chírciulu,
chircu,
chísciu,
cricu Definizione
síngia tundha o línia serrada cun totu is puntos a sa matessi distàntzia de su centru; ispertiada o singiale chi lassat calecuna cosa o atza tostada (cropu, pesu); tira de cosa chi si ponet a inghíriu de calecun'àtera po fortilesa (o fintzes manigiau a giogu, es. cadhinu de pigare a manúbbriu o atrociadórgiu po dhu fàere cúrrere); oru grussu de un'istrégiu, de calecuna cosa tundha, fintzes de bestimentu; in cobertantza, fortza
Sinonimi e contrari
teza
/
circhiola,
circu,
tzirollu
/
cadhinu
Modi di dire
csn:
proare sos chircos a unu = proare sas fortzas, s’agguantu, irfortzare; zenias de chircos: de cuba, de rodas de carru, de mazu
Frasi
impriastaiat in sa lavagna rughes e rughitas, línias deretas e a s'imbesse, triàngulos e chíscios ◊ s'undha s'isparghet a chírcios
2.
comente zughia cussa cosa subra mi at fatu su chircu in sa carre
3.
sos chíscios de ferru de sos carros ant sulcadu s'istradone ◊ si ndhe li ruent sos chíscios, a sa cuba, si abberint sas doas
4.
segamos sos chírcios chi nos tenent isciaos! ◊ su bumbu meda lis aiat provau sos chircos e a unu a unu los aiat abbadinaos
Etimo
ltn.
circ(u)lu(m)
Traduzioni
Francese
cercle
Inglese
ring
Spagnolo
círculo
Italiano
cérchio,
cìrcolo
Tedesco
Kreis.
chirchígliu , nm, nf: circhíglia,
circhígliu,
circhílliu Definizione
cricu piticu, genia de crichighedhu, fintzes solu pintau o de colore a inghíriu de calecuna cosa; fintzes lorinchinos
Sinonimi e contrari
chilcighedhu,
chírchinu
/
aricina,
loritzina,
pendhulica
Frasi
custu cuadhu portat unu circhígliu a ingíriu de sa pipia
2.
in is origas portat dus circhíllius de prata
Etimo
spn.
cerquillo
Traduzioni
Francese
petit cercle
Inglese
small ring
Spagnolo
círculo pequeño
Italiano
cerchiétto
Tedesco
kleiner Reif.
círcu , nm: tzircu Definizione
síngia tundha (e fintzes su tretu o logu chi leat), cun totu is puntos a sa matessi distàntzia de su centru; tira de cosa chi si ponet a inghíriu de calecun'àtera po fortilesa; genia de tendha tundha e cumpangia de gioghistos chi faent ispetàculu / circu de carrada, de sedatzu; c. de chelu = arcubaradu, circhiola
Sinonimi e contrari
chílciu*,
tzirollu
/
círculu
Frasi
is circus formant is tiras linnosas de su croxu de s'àrburi
2.
candu fiaus piciochedhus curriaus cun d-unu circu de cancuna carrada sdogara ◊ is circus de sa carrada no si depint incracai a forti
3.
in su circu Luchia pómpiat divertia sas carulinas, su leone, sos poledhos
4.
circu de chelu a mignanu… faet merie malu!
Cognomi e Proverbi
smb:
Circu
Traduzioni
Francese
cercle
Inglese
circle,
circus
Spagnolo
cerco,
círculo,
circo
Italiano
cérchio,
circo
Tedesco
Kreis,
Zirkus.
círculu , nm: tzírculu Definizione
línia serrada, síngia fata a cricu, tundha; cambarada de gente chi istat a chistionu, a rólliu, logu, sede de calecunu assótziu, a ue atóbiat gente; fintzes una genia de tendha manna meda, a bisura de pinnetu, ue faent ispetàculu is giogantes, cun logu a cicire sa gente totu a inghíriu ororu e unu tretu tundhu in mesu po is artistas chi faent s'ispetàculu
Sinonimi e contrari
ttrs. tzírcuru
2.
in totue sos Sardos emigrados si ant fatu su círculu
Traduzioni
Francese
milieu,
cercle,
club
Inglese
circus,
circle,
club
Spagnolo
círculo,
circo,
tertulia
Italiano
cìrcolo,
circo
Tedesco
Verein,
Kreis,
Zirkus.
corrígliu , nm: currígliu,
currílliu,
currillu Definizione
chedha de gente a rodeu po istare a chistionu / andai a currígliu = istare zirendhe de unu logu a s'àteru
Sinonimi e contrari
arrodeu,
arrógliu,
bodheu,
rotólliu
/
currera
Frasi
sos soldados si agiuntant in corrígliu
2.
apo bidu sos tazos a currillu ◊ iscapat sos canes a onzi currígliu
Etimo
spn.
corrillo
Traduzioni
Francese
groupe,
cercle
Inglese
group
Spagnolo
corrillo
Italiano
cròcchio
Tedesco
Gruppe.
rodòne , nm Definizione
logu, tretu, parisedhu, síngia a inghíriu de calecuna cosa; orroda manna de molinu / min. rodonighedhu; fàghere r. a unu = su istare o si pònnere a inghíriu de unu, istare a rodeu
Sinonimi e contrari
pàtiu
/
fúrriu,
inghíriu,
rodinu,
rodu
Frasi
no s'intendhet in logu ànima bia ne in custos rodones ne adhae ◊ su colore de sos fiores atirat s'abe in su rodone ◊ cun sas ciarras sunt arrivados a si fàghere rodone in dogni logu ◊ si ponent a rodone o unu de fronte a s'àteru ◊ soldadendhe bi deviat istare dóighi annos e issu no si cheriat apartare gai meda dai sos rodones de sas badhes suas ◊ sas córvulas fint assentadas in d-unu rodonighedhu acurtzu a sa giaga
2.
tiu Larentu sighiat a carrare sa ua a su rodone, in binza
Traduzioni
Francese
cercle,
environs
Inglese
circle,
surroundings
Spagnolo
círculo,
alrededores
Italiano
cìrcolo,
dintórni
Tedesco
Kreis,
Umkreis.