anédhu , nm Definizione prendha a lóriga chi si ponet in su pódhighe, a bortas de totunu andhare, a bortas totu trebballada o fintzes cun calecuna prendha de pedra; genia de cricu de ferru o de lutone chi si ponet in sa màniga a lepedhas e àteras ferramentas po dhis giare fortilesa; agt. puru o irballu? / min. anedhutzu Sinonimi e contrari fasceta, fede, manafidi Modi di dire csn: a. de randhita = anedhu de oro cun filigrana e pedras; a. de puntas = anedhu de oro cun chimbe o oto pínnigas; didu de s'a. = su de bàtoro pódhighes de sa manu; ogu de s'a. = ue est incrastada sa pedra (su chi ndhe zughet); ligai perda in anedhu = incrastarebbei ranu de prendha; a. de sarmenta = bentzígliu 1, úrtzula 1 Frasi isposendhe, s'ómine ponet s'anedhu a sa fémina e issa a s'ómine ◊ cussu che infilat una fritza in dóighi anedhos arreu! ◊ piga s'anedhu e ponidhu a su didu de sa fémina! ◊ s'anedhu m'intrat a inzotu, so ingrassada 2. sos ómines devent dare puru: sa fémina n'est istufa, no los agguantat prus e fachenne gai los lassat che malune anedhos (Prémiu Posada) Terminologia scientifica prd Etimo ltn. anellus Traduzioni Francese bague Inglese ring Spagnolo anillo Italiano anèllo Tedesco Ring.

anedhúciu, anedhútzu , nm Definizione min. de anedhu, anedhu piticu Sinonimi e contrari anedhixedhu Traduzioni Francese petite bague Inglese small ring Spagnolo anillo pequeño Italiano anellino Tedesco Ringlein.

àrra , nf Definizione lallanu de oro o de àteru metallu bellu fatu po pònnere in dossu, mescamente in pódhighes, ma fintzes in su brúciu, in su tzugu, in origas: genia de caparru o singiale chi s'isposu donat a s'isposa; si narat fintzes a sa lóriga de filuverru chi si ponet in su murru de su mannale po no forrogare Sinonimi e contrari lallanu, prenda / anedhu, aricina, arracada, nàcara, pendhulica / àrria Frasi abarras noti e dí cun s'isprigu ananti cumponendurudí is arras Cognomi e Proverbi smb: Arra, Arras Terminologia scientifica prd Etimo ltn. arra(e) Traduzioni Francese bague Inglese ring Spagnolo anillo, alianza Italiano anèllo Tedesco Ring.

bartzadèra , nf: bratzadera, bratzatera Definizione una parte de su fosile, genia de lóriga o fasca a cricu po mantènnere paris sa canna cun sa càscia / andhare a bratzatera = a s'abbratzeta Sinonimi e contrari crispedhu Etimo spn., ctl. abrazadera, abrassadera Traduzioni Francese embout Inglese metal ring Spagnolo abrazadera Italiano ghièra Tedesco Unterring.

chilcighédhu , nm: chirchighedhu, circhixedhu Definizione min. de chílciu, cricu piticu Sinonimi e contrari circhígliu Traduzioni Francese petit cercle Inglese small ring Spagnolo círculo pequeño Italiano cerchiétto Tedesco kleiner Reif.

chílciu , nm: chírciu, chírciulu, chircu, chísciu, cricu Definizione síngia tundha o línia serrada cun totu is puntos a sa matessi distàntzia de su centru; ispertiada o singiale chi lassat calecuna cosa o atza tostada (cropu, pesu); tira de cosa chi si ponet a inghíriu de calecun'àtera po fortilesa (o fintzes manigiau a giogu, es. cadhinu de pigare a manúbbriu o atrociadórgiu po dhu fàere cúrrere); oru grussu de un'istrégiu, de calecuna cosa tundha, fintzes de bestimentu; in cobertantza, fortza Sinonimi e contrari teza / circhiola, circu, tzirollu / cadhinu Modi di dire csn: proare sos chircos a unu = proare sas fortzas, s’agguantu, irfortzare; zenias de chircos: de cuba, de rodas de carru, de mazu Frasi impriastaiat in sa lavagna rughes e rughitas, línias deretas e a s'imbesse, triàngulos e chíscios ◊ s'undha s'isparghet a chírcios 2. comente zughia cussa cosa subra mi at fatu su chircu in sa carre 3. sos chíscios de ferru de sos carros ant sulcadu s'istradone ◊ si ndhe li ruent sos chíscios, a sa cuba, si abberint sas doas 4. segamos sos chírcios chi nos tenent isciaos! ◊ su bumbu meda lis aiat provau sos chircos e a unu a unu los aiat abbadinaos Etimo ltn. circ(u)lu(m) Traduzioni Francese cercle Inglese ring Spagnolo círculo Italiano cérchio, cìrcolo Tedesco Kreis.

chirchígliu , nm, nf: circhíglia, circhígliu, circhílliu Definizione cricu piticu, genia de crichighedhu, fintzes solu pintau o de colore a inghíriu de calecuna cosa; fintzes lorinchinos Sinonimi e contrari chilcighedhu, chírchinu / aricina, loritzina, pendhulica Frasi custu cuadhu portat unu circhígliu a ingíriu de sa pipia 2. in is origas portat dus circhíllius de prata Etimo spn. cerquillo Traduzioni Francese petit cercle Inglese small ring Spagnolo círculo pequeño Italiano cerchiétto Tedesco kleiner Reif.

còco , nm Definizione genia de pedra niedha chi apicant a sa cadenita po maia Sinonimi e contrari pinnadedhu 1, sebeste 2. fit pranghenne chin donzi làcrima che coco, manna goi! Cognomi e Proverbi smb: Cocco, Coco Etimo srd. Traduzioni Francese petite bague qu'on porte sur soi, qui préserve du mauvais œil Inglese jet ring against evil eye Spagnolo azabache Italiano anellino di giavazzo cóntro il malòcchio Tedesco Gagatring gegen bösen Blick.

gangalíta , nf: gangulita, gangullita, grangullita Definizione in su gúturu, su tretu totu a inghíriu de s'ingurtidórgiu; afidura, istrinta a su gúturu fata cun is manos; genia de corpu chi si faet in su gúturu / ponni is gangalitas a unu = pònnere sas ganghedhas, sa puligada Sinonimi e contrari atzavoga, ganghedha, puligada, tzoga 1 / cianculita, ciucullita Terminologia scientifica crn Etimo srd. Traduzioni Francese anneau pharyngien Inglese pharyngeal ring Spagnolo anillo faríngeo Italiano anèllo faringèo Tedesco Rachenmündung.

lórica , nf: lóriga Definizione css. cosa tundha a bisura de anedhu, cun istampu in mesu, fintzes donniunu de is ossos de s'ischina (nodos); genia de prendha de apicare in origas; is nàcaras de is pudhas; furriotu de foedhos, iscusas, arreghèscias / genias de prendha a lóriga de apicare: a càliche, a lantione, a pendhulitzones, a prudone, a rodedhas, de coradhu, de oro Sinonimi e contrari anedha, anedhu / arracada, loritzina Modi di dire csn: lorighedha, lorighita = zenia de pumata longhita; sa lórica de su trucu = sa mola de su tzugu; lórica de isposa, de sa fide = anedhu de isposare; sa lóriga de sa zanna = zenia de anedhu russu pro tochedhare; lórigas, lorighitas = pilos allorighitados; lorighitas de bide = filongiana, itl. vitìccio; lorighitas de brou = istídhius de ollu in su brodu; annare a lórigas = a biraorba, faghindhe inghírios; agatare a ccn. presu a sa lóriga = a corpu seguru, che animale presu (si narat sempre in sensu negativu) Frasi in su muru de sa loza bi sunt sas lórigas pro prèndhere sos animales ◊ si at truncau sa lórica de su trucu sa die chi est rutu 4. cussu cadhajoni de síndigu iat cumenciau a lórigas, a lórigas, una borta una cosa, una borta un'atra…◊ malgiane est annanno a lórigas ◊ sa zente no l'agatas presa a sa lóriga, no: donzunu est pessendhe a sas fainas suas e cheret chircadu cun tempus! Cognomi e Proverbi smb: Loriga Etimo srd. Traduzioni Francese anneau, bague, vertèbre Inglese ring, vertebra Spagnolo anillo, sortija, vértebra Italiano anèllo, vèrtebra Tedesco Ring, Wirbel.

pisciótu , nm Definizione in sa natura de s'ómine, su pedhutu chi ammontat sa conchedha Terminologia scientifica crn, ssl Traduzioni Francese prepuce Inglese prepuce ring Spagnolo anillo del prepucio Italiano anèllo del prepùzio Tedesco Vorhautbändchen.

sonàda , nf Definizione su sonare, fintzes música de sonare o sonada; in cobertantza, cosa chi si giaet a cumprèndhere de comente foedhat, unu, s’idea chi unu tenet de nàrrere / sa s. su fatu! = nadu e fatu, puntu e mortu Frasi su fuedhai de mamma est sa sonada plus dulci de su creau ◊ istranzas no mi parent prus cussas sonadas, mancari no sonent sas campanas de bidha ◊ o su tziu, fetzissí una sonada ca si feus unu ballixedhu! 2. canno mi at propostu de mi dare un'incàrrigu mannu, apo cumpresu luego sa sonada e sa trassa ◊ toca, fuedha: intendeus custa sonada! Etimo srd. Traduzioni Francese sonate, morceau Inglese ring, sonata Spagnolo sonada, sonata Italiano sonata Tedesco Spiel, Sonate.

spitiolài , vrb Definizione sonare su pitiolu, sa sonàgia Sinonimi e contrari pitiolai Frasi is tallus spitiolant beulendi in is tancas ◊ seu spitiolendi is crais Etimo srd. Traduzioni Francese carillonner Inglese to ring long and loudly Spagnolo tocar fuerte el timbre Italiano scampanellare Tedesco lang und heftig läuten.

tinníre , vrb: tzennire Definizione sonare comente faet su ferru o àteru metallu, s'imbidru, ma fintzes coment'e is campanas Sinonimi e contrari sinniai, sonai, tinnidare Frasi intendhiamos sas ischíglias tinnindhe che campanas 2. candho benit Maloccu a Macumere, Murenu tinnit chei sa campana! Etimo ltn. tinnire Traduzioni Francese tinter, retentir Inglese to tinckle, to ring Spagnolo tintinear, resonar Italiano tintinnare, squillare Tedesco klingeln, läuten.

«« Cerca di nuovo