anédhu , nm Definizione
prendha a lóriga chi si ponet in su pódhighe, a bortas de totunu andhare, a bortas totu trebballada o fintzes cun calecuna prendha de pedra; genia de cricu de ferru o de lutone chi si ponet in sa màniga a lepedhas e àteras ferramentas po dhis giare fortilesa; agt. puru o irballu? / min. anedhutzu
Sinonimi e contrari
fasceta,
fede,
manafidi
Modi di dire
csn:
a. de randhita = anedhu de oro cun filigrana e pedras; a. de puntas = anedhu de oro cun chimbe o oto pínnigas; didu de s'a. = su de bàtoro pódhighes de sa manu; ogu de s'a. = ue est incrastada sa pedra (su chi ndhe zughet); ligai perda in anedhu = incrastarebbei ranu de prendha; a. de sarmenta = bentzígliu 1, úrtzula 1
Frasi
isposendhe, s'ómine ponet s'anedhu a sa fémina e issa a s'ómine ◊ cussu che infilat una fritza in dóighi anedhos arreu! ◊ piga s'anedhu e ponidhu a su didu de sa fémina! ◊ s'anedhu m'intrat a inzotu, so ingrassada
2.
sos ómines devent dare puru: sa fémina n'est istufa, no los agguantat prus e fachenne gai los lassat che malune anedhos (Prémiu Posada)
Terminologia scientifica
prd
Etimo
ltn.
anellus
Traduzioni
Francese
bague
Inglese
ring
Spagnolo
anillo
Italiano
anèllo
Tedesco
Ring.
àrra , nf Definizione
lallanu de oro o de àteru metallu bellu fatu po pònnere in dossu, mescamente in pódhighes, ma fintzes in su brúciu, in su tzugu, in origas: genia de caparru o singiale chi s'isposu donat a s'isposa; si narat fintzes a sa lóriga de filuverru chi si ponet in su murru de su mannale po no forrogare
Sinonimi e contrari
lallanu,
prenda
/
anedhu,
aricina,
arracada,
nàcara,
pendhulica
/
àrria
Frasi
abarras noti e dí cun s'isprigu ananti cumponendurudí is arras
Cognomi e Proverbi
smb:
Arra, Arras
Terminologia scientifica
prd
Etimo
ltn.
arra(e)
Traduzioni
Francese
bague
Inglese
ring
Spagnolo
anillo,
alianza
Italiano
anèllo
Tedesco
Ring.
fède , nf: afede Definizione
prendha de oro chi si donant cojuandho is isposos a pònnere in su pódhighe de s’anedhu in sa manu
Sinonimi e contrari
anedhu,
manafidi,
maninfiore,
matzete
Etimo
itl.
fede
Traduzioni
Francese
anneau nuptial
Inglese
wedding-ring
Spagnolo
alianza
Italiano
anèllo nuziale
Tedesco
Ehering,
Trauring.
gangalíta , nf: gangulita,
gangullita,
grangullita Definizione
in su gúturu, su tretu totu a inghíriu de s'ingurtidórgiu; afidura, istrinta a su gúturu fata cun is manos; genia de corpu chi si faet in su gúturu / ponni is gangalitas a unu = pònnere sas ganghedhas, sa puligada
Sinonimi e contrari
atzavoga,
ganghedha,
puligada,
tzoga 1
/
cianculita,
ciucullita
Terminologia scientifica
crn
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
anneau pharyngien
Inglese
pharyngeal ring
Spagnolo
anillo faríngeo
Italiano
anèllo faringèo
Tedesco
Rachenmündung.
giòbe , nm: ciopu 1,
giobu,
lobu Definizione
giru, lobu de cosa (es., filu, fune, codriola) coment'e acapiandho a nodu istrintu o fintzes lenu chi potzat iscúrrere po cassare mescamente animales (ma si narat fintzes in cobertantza po gente); orrugu de sartitzu cun is cabos acapiaos impare; lóriga de cadena
Sinonimi e contrari
isciocu,
lantu
Modi di dire
csn:
giobu de càriga = filleri de càriga; parare su giobu = parai su latzu; giobitu de criadura = cosa chi si apicat in trugu a sa criadura pro no àere male
Frasi
upas caratzadas de pídigu parant sos giobes a sa libbertade ◊ a giobu mi l'ant tenta sa crabola (G.Fiori)◊ si che torresit a binza gàrrigu de giobos e comintzesit sa catza de sas puzones ◊ retzas, trobeas, giobos fuo, cantos ndhe preparas tue, trassista!
2.
at mandhigadu unu giobu de saltitza ◊ est una cadenita totu a giobitedhos ◊ sa cadena est fata a tantos giobos intrados apare
Etimo
ltn.
cop(u)lum
Traduzioni
Francese
nœud coulant,
lacet,
anneau de chaîne
Inglese
skipknot,
lace,
link
Spagnolo
lazo,
eslabón
Italiano
càppio,
làccio,
anèllo di catena
Tedesco
Schlinge,
Kettenglied.
lórica , nf: lóriga Definizione
css. cosa tundha a bisura de anedhu, cun istampu in mesu, fintzes donniunu de is ossos de s'ischina (nodos); genia de prendha de apicare in origas; is nàcaras de is pudhas; furriotu de foedhos, iscusas, arreghèscias / genias de prendha a lóriga de apicare: a càliche, a lantione, a pendhulitzones, a prudone, a rodedhas, de coradhu, de oro
Sinonimi e contrari
anedha,
anedhu
/
arracada,
loritzina
Modi di dire
csn:
lorighedha, lorighita = zenia de pumata longhita; sa lórica de su trucu = sa mola de su tzugu; lórica de isposa, de sa fide = anedhu de isposare; sa lóriga de sa zanna = zenia de anedhu russu pro tochedhare; lórigas, lorighitas = pilos allorighitados; lorighitas de bide = filongiana, itl. vitìccio; lorighitas de brou = istídhius de ollu in su brodu; annare a lórigas = a biraorba, faghindhe inghírios; agatare a ccn. presu a sa lóriga = a corpu seguru, che animale presu (si narat sempre in sensu negativu)
Frasi
in su muru de sa loza bi sunt sas lórigas pro prèndhere sos animales ◊ si at truncau sa lórica de su trucu sa die chi est rutu
4.
cussu cadhajoni de síndigu iat cumenciau a lórigas, a lórigas, una borta una cosa, una borta un'atra…◊ malgiane est annanno a lórigas ◊ sa zente no l'agatas presa a sa lóriga, no: donzunu est pessendhe a sas fainas suas e cheret chircadu cun tempus!
Cognomi e Proverbi
smb:
Loriga
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
anneau,
bague,
vertèbre
Inglese
ring,
vertebra
Spagnolo
anillo,
sortija,
vértebra
Italiano
anèllo,
vèrtebra
Tedesco
Ring,
Wirbel.
pisciótu , nm Definizione
in sa natura de s'ómine, su pedhutu chi ammontat sa conchedha
Terminologia scientifica
crn, ssl
Traduzioni
Francese
prepuce
Inglese
prepuce ring
Spagnolo
anillo del prepucio
Italiano
anèllo del prepùzio
Tedesco
Vorhautbändchen.