ammoràre , vrb: amorai,
amurai Definizione
totu su chi duos faent de bonu s'unu po s'àteru, ómine e fémina, candho funt isposos e s'istimant cun s'idea de si cojuare; betare istima a unu, a una, cricare, èssere sèmpere impare
Sinonimi e contrari
fastigiai
/
abbaradhare,
abbelare,
imbelare,
inamorai,
indeosare,
ingeniai
Frasi
oe comente fato a ti amorare? ◊ no ses menzus tue de sa chi so amorandhe ◊ sos tempos bellos si che sunt colados umpare chin su tempus de ammorare! ◊ bastat chi dh'amorit po dh'isposai, cussa dhu càrrigat de dinai puru!
2.
totu sos chi la bident si ndhe ammorant de cantu atraet s'ermosura sua ◊ prite ti amoras, ca no cherjo a tie?!
Terminologia scientifica
ssl
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
être fiancés,
s'engager par une promesse de mariage
Inglese
to be connected with
Spagnolo
ser novios,
llevarse bien con alguien
Italiano
avére una relazióne d'amóre,
èssere fidanzati
Tedesco
ein Liebesverhältnis unterhalten,
verlobt sein.
anàgrafe , nf Definizione
prus che àteru, in is comunas, s'ufíciu inue registrant naschia, morte e cambiamentu de istadu civile de sa gente
Sinonimi e contrari
conchilíbbriu
Traduzioni
Francese
registre de l'état civil,
bureau de l'état civil
Inglese
registry office
Spagnolo
registro civil
Italiano
anàgrafe
Tedesco
Einwohnerregister.
anchiàda , nf: Definizione
cropu de camba (anca), de pei (de ananti), nau de animales
Sinonimi e contrari
anchionada
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
coup de patte
Inglese
blow with a paw
Spagnolo
patada
Italiano
zampata
Tedesco
Pfotenhieb.
annaríciu , agt Definizione
chi andhat, chi podet andhare, nau de cosa chi podet serbire, èssere bona mancari no siat de sa méngius calidade
Sinonimi e contrari
andhàntile
Frasi
custa patata est annarícia
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
de qualité médiocre
Inglese
ordinary
Spagnolo
ordinario,
mediocre
Italiano
andante
Tedesco
mittelmaßig.
annicàre , vrb Definizione
essire de malumore, tristos, sérios, unu pagu oféndhios
Sinonimi e contrari
abbrodhiare,
abbudhai,
aconchedhare,
amprudhiare,
annichidai,
annozare,
atrafudhai,
imbromare,
ingromorare,
pirmare,
pudhare 1
| ctr.
allegrare,
prexai
Frasi
proite no ti annicas e ti alteras candho bestint sa sarda poesia fatendhe a su limbazu violeras? (P.Casu)◊ si est annicadu cun megus ca li apo nadu chi no lu cherzo!
Traduzioni
Francese
bouder,
mettre de mauvaise humeur
Inglese
to put in a bad mood
Spagnolo
amostazar
Italiano
imbronciare,
métter di malumóre
Tedesco
schmollen,
verstimmen.
anníciu , agt, nm: annicru,
annígiu,
annígliu,
anniglu,
annigru,
annigu,
annirgu,
anniu,
annixu Definizione
porchedhu, vitellu, cuadhu, angione o àteru pegus de calecunu annu, passau s’annu
Sinonimi e contrari
annigrotu,
annorinedhu,
tentógliu
Frasi
s'anníciu est in sa giota, su crapitu est a brincos, in sa pinneta apedhat su catzedhu
2.
sunt pulpuzos de peta de porcu anniju pesadu a mannalitinu
Terminologia scientifica
anall
Etimo
ltn.
annic(u)lus
Traduzioni
Francese
animal de la ferme agé de deux ans
Inglese
one years old cattle
Spagnolo
añojo
Italiano
annìcolo
Tedesco
einjähriges Tier.
annícra , nf: annixa Definizione
pegus fémina de unu o duos annos
Traduzioni
Francese
femelle agée de deus ans
Inglese
two years old female cattle
Spagnolo
añoja
Italiano
annìcola
Tedesco
einjähriges Tier.
annotamàla , prep, cng Definizione
a su postu de…, a prus de
Sinonimi e contrari
antamas,
bortze,
imbecis
Frasi
annotamala de una, ndh'amus imballiadu duas de aguzas (G.Ruju)
2.
isse est ispantosu: annotamala de la nàrrere comente est, sa cosa, la creschet! ◊ annotamala est essidu su nàrrere chi si ch'est fuidu
Traduzioni
Francese
au lieu de,
en outre
Inglese
instead,
moreover
Spagnolo
en vezlugar de,
además
Italiano
invéce,
inóltre
Tedesco
dagegen,
außerdem.
Annunóu , nm Definizione
sa prima die de s'annu
Traduzioni
Francese
nouvel an,
le jour de l'an,
le premier de l'an
Inglese
new year's day
Spagnolo
Año Nuevo
Italiano
Capodanno
Tedesco
Neujahr.
apagiadòri , agt, nm: apajadore,
apajadori Definizione
chi o chie andhat a foedhare sa fémina po contu o in parte de un'ómine
Sinonimi e contrari
acupadori,
comisionàrgiu,
mandhadàgliu,
paraímpiu,
tratadore
Terminologia scientifica
sntz
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
faiseur de mariages
Inglese
matchmaker
Spagnolo
padrino de casamiento
Italiano
paraninfo
Tedesco
Heiratsvermittler.
apagiàre 2 , vrb: (a-pa-gia-re)
apalgiai,
apallai,
apazare,
pazare 1 Definizione
abbrovendhare a pàgia, pònnere sa pàgia a papare a su bestiàmene; a logos, coment’e semenare a pàgia (po iscóviu) su tretu de una domo a un'àtera de duos, ómine e fémina, chi si dha intendhent o si bolent / su pps. apazadu = (fintzas) chi est totu paza, nadu de laore chi no at ingranidu
Sinonimi e contrari
abbrovendhae
Frasi
su meri si ndi pesat a cissu e apàlgiat is bois ◊ su chitzi pesastus po apallai is bòis ◊ dónnia dí nanca depit apallai is bòis
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
donner de la paille aux animaus
Inglese
to fodder
Spagnolo
alimentar con pienso
Italiano
abbiadare
Tedesco
mit Hafer füttern.
apaltàre , vrb: apartai,
apartare,
partare Definizione
pònnere a una parte; su si giare o pònnere a una parte, su si cuare po sa giustítzia o àteru / a. unu pensamentu = bogaresiche un'idea dae conca
Sinonimi e contrari
abbandhare,
coigiare
/
abbuare,
aclisare,
acuae,
ammagare,
apatai,
frànghere,
impertusare,
intanae,
intupai,
intuvedhare,
istichire,
istugiai
Frasi
medas si sunt apartados e ti ant negadu provinas unu lughinzu! ◊ ahi cantu atesu mi seu apartau de bosu, Sennori! ◊ propongu de apartai dónnia perígulu de pecai ◊ no istes annuzada pro mi èssere pagu tempus apartadu ◊ ipèrradi una canna e tzoca, si sos iltrunellos si podent apaltare! ◊ cun signalis de tristesa sa Crésia apartat is fielis de is allirghias de su mundu
2.
si est apartadu ca lu sunt chirchendhe sos carabbineris ◊ s'amante a ue si est apartada?
Etimo
ctl., spn.
Traduzioni
Francese
mettre de côté,
se réfugier
Inglese
to put aside,
to shelter
Spagnolo
apartar,
refugiarse
Italiano
méttere da parte,
accantonare,
rifugiarsi
Tedesco
beiseitelegen,
sich flüchten.
aparrónchiu , avb: parrónchiu* Definizione
a su contràriu, male / fàghere una cosa a a. = a coredhu, male, a improdhu
Traduzioni
Francese
tordu,
de travers
Inglese
crosswise,
crooked
Spagnolo
de través
Italiano
stòrto,
di travèrso
Tedesco
schief,
quer.
apatentàdu , agt Definizione
chi tenet o at leau sa patente; nau cun tzacu, chi tenet calecuna calidade mala créschia meda, segura
2.
est unu parassita apatentadu, semper chentza fàghere nudha!
Traduzioni
Francese
qui a le permis de conduire
Inglese
licensed
Spagnolo
cualificado,
que posee el permiso de conducir,
redomado
Italiano
patentato
Tedesco
zugelassen,
mit Führerschein versehen.
apatènte , nf: patente* 2 Definizione
documentu de s'autoridade chi assegurat de comente unu at fatu calecunu istúdiu o est autorizau a fàere calecuna faina: oe, prus che àteru su documentu de chie at imparau a guidare unu mezu
Traduzioni
Francese
permis de conduire
Inglese
license
Spagnolo
licencia,
permiso
Italiano
patènte
Tedesco
Erlaubnis,
Führerschein.
apegugiadòre , nm Definizione
furone de bestiàmene, chie costumat a pecutzare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
voleur de troupeaux
Inglese
cattle-stealer
Spagnolo
abigeo
Italiano
abìgeo
Tedesco
Viehdiebstahl.
apellíu , nm Definizione
sangunau de famíglia
Sinonimi e contrari
sambanau
Etimo
spn.
apellido
Traduzioni
Francese
famille,
nom de famille
Inglese
surname
Spagnolo
linaje,
apellido
Italiano
casato,
cognóme
Tedesco
Familienname.
apenài, apenàre , vrb rfl Definizione
tènnere dolu, làstima, piedade, provare pena, dispraxere, su si interessare de calecuna cosa o de ccn. assumancu po làstima, po piedade
Sinonimi e contrari
apiadai
Frasi
su padronu si ndh'est apenadu e li at abbonadu su dépidu ◊ suporto tanta pena e tantu istragu: apenadindhe, apena! (P.Pisurzi)◊ de sa vida chi fatzu apenadindi! ◊ cussu pòburu béciu s'est apenau po mei ◊ a mei mi apenat su coru su intendi a issa!
2.
eo t'iscrio, si tue ti ndhe apenas de lègere su chi t'imbio ◊ si apenet de iscultare unu lamentu!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
s'apitoyer,
avoir de la compréhension
Inglese
to be moved
Spagnolo
compadecerse
Italiano
impietosirsi,
avére comprensióne
Tedesco
Mitleid haben,
für jdn Verständnis zeigen.
aperdiaméntu , nm Definizione
su pigare o bochíere a cropos de pedra, gherra a cropos de pedra; su pònnere pedras a pesu in pitzu de calecuna cosa
Sinonimi e contrari
carranzu,
predarjata
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
grêle de pierres
Inglese
hail of stones
Spagnolo
apedreamiento
Italiano
sassaiòla
Tedesco
Steinhagel.
apipiàda , nf Definizione
passada de calecuna cosa a frigadura
Sinonimi e contrari
pinzellada
Frasi
mi seu donada una bella apipiada de crema ◊ a sa linna dhi apu donau un'apipiada de vernissu (M.A.Cappai)
Traduzioni
Francese
coup de pinceau
Inglese
painting
Spagnolo
pincelada
Italiano
spennellata
Tedesco
Anstrich.