ansàre , vrb: assare Definizione
asciutare meda a fogu, a puntu de arridare sa cosa: assare su pane, sa linna
Sinonimi e contrari
aghedhare,
aredhare,
arridae,
aturrai 1,
carasare,
passare
Frasi
su pane de fresa innanti si coghet, apustis si torrat a su furru pro l'assare ◊ sa linna assada tenet dereta ◊ l'ant assadu sas caldanas de s'istiu
Etimo
ltn.
assare
Traduzioni
Francese
sécher au four,
griller
Inglese
to toast
Spagnolo
bizcochar,
tostar
Italiano
biscottare,
tostare
Tedesco
zweimal backen,
rösten.
assadúra , nf Definizione
su assare; sa de duas intradas de su pane de fresa a su forru, cussa po dh’arridare (sa prima est po dhu còere); maladia de sa pedhe
Sinonimi e contrari
assada,
arridadura,
carasadura
/
asserra
Terminologia scientifica
pne
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
séchage au four
Inglese
toasting
Spagnolo
tostado
Italiano
biscottatura,
tostatura
Tedesco
Rösten.
carasàre , vrb: carasciare,
carasiai 1,
carasiare,
carassari,
caresare Definizione
si narat de sa pasta crua chi, lassada de suíghere, faet crosta (carassa), si tzacat e dhi noghet puru; nau de su pane de fresa cotu, intrare a su forru un'àtera borta po dhu fàere àrridu, e chi po comente essit totu arraspiosu paret tzacau (a sa parte de aintru)/ sa pasta si caresat = si assutat, s'intostat (e si tzacat) a pizu de fora candho, cariendhe, si lassat pasare
Sinonimi e contrari
ingrimire,
iscarasciare,
selesae
/
ansare,
aredhare,
arridae
Frasi
sughestantu chi istamus cariendhe custu, de pane, s'àteru cheret cuguzadu ca sinono si caresat ◊ sa pasta si est carasiada ◊ sa pasta cheret torrada a cariare candho si est caresada
2.
passabat notes intregas inturtandhe, cariandhe e tendhendhe innantis de iscopercare e carasare su recatu ◊ sas féminas su manzanu chito cochent e carasant su pane
Etimo
ltn.
charaxare
Traduzioni
Francese
sécher au four
Inglese
to toast
Spagnolo
bizcochar
Italiano
biscottare
Tedesco
rösten.
càrcara , nf Definizione
forru po còere sa pedra carcària de fàere a crachina
Traduzioni
Francese
four à chaux
Inglese
limekiln
Spagnolo
calera
Italiano
fornace per fare la calce
Tedesco
Kalkofen.
fornacéri , nm Definizione
chi contivígiat, atendhet unu furraghe, unu forru
Sinonimi e contrari
forraju
Terminologia scientifica
prf
Traduzioni
Francese
propriétaire d'un four
Inglese
kilnman
Spagnolo
tejero
Italiano
fornaciàio
Tedesco
Brenner.
forràxi, forràxu , nm: furraghe,
furraxi Definizione
genia de forru mannu po còere crachina o cosas deasi
Sinonimi e contrari
fornera,
furronera
Frasi
in sos furraghes coghiant sa preda carcària a la fàghere a carchina ◊ est unu logu tzerriau "forraxu" poita nci fiat unu forru de télua
Traduzioni
Francese
four
Inglese
furnace
Spagnolo
calera (f),
horno
Italiano
fornace
Tedesco
Brennofen.
fórru , nm: furru Definizione
buidu fatu a muradura a fràigu, prus che àteru a fundhu tundhu, sa bòveda a bombè, buca larga, po dhue còere pane; de àtera genia, mannu, po còere pedra carcària o àteru (forru de crachina, de arregiola, de matone, de téula, de iscagiare galantza), in trastos modernos po còere su papare a orrostu / min. furrichedhu; forru de cuarra = mannu de bi còghere totu paris unos 20 chilos de civraxu / partes de unu forru: sa buca o gianna, su cúcuru, su fundhu, sos costazos, su chelu, su fumajolu o bentosa, cucurale (no sempre)
Modi di dire
csn:
coi, còchere, pònnere in su f. = itl. cuòcere, méttere al fórno; scotai su f. = pònnere fogu sa prima borta in furru nou; furru fatu = budhidu a puntu zustu de che poder betare su pane a còghere, arbigau (candho in su furru bi at fache o faci); furru crispu = cràdiu, budhidu a tropu; f. àsiru = lenu, de malu colore, a fogu brandhu; in su furru no bi at fundhu = su fundu de forru no est budhiu a puntu giustu de fai còiri su pani; forru de campagna = zenia de isterzu tupadu, fatu a zisa de furru, de pònnere a còghere cosa cun pagu fogu; ai papau pani de seti forrus = ischírela longa, àere isperiéntzia meda, aprofitare de s'unu e de s'àteru; betàreche su furru = fai dannu mannu; ingertai su forru (coghindhe pane)= ifurrare su pane a còghere candho su furru est in sa menzus muta, imbudhighinadu a puntu zustu; passare su tempus (sa die, sa vida) che forru de malu colore = chentza cumbinare nudha de importu
Frasi
no mi dha tirist a longu meda, ca no nd'est mancu arrutu su cúcuru de su forru! ◊ po pònniri su pani a coi, sa faci de su forru depit èssi bianca ◊ su fogu in su forru cheret murigadu e sa bràsia aparizada po fàghere unu funnu parímighe
2.
est mellus marrandu a forr'e soli chi no impirigau in custas cosas!
3.
est mezus chi no sica cussu contu, sinono bi est su perículu chi nche ghete su furru!
Cognomi e Proverbi
smb:
Furru
Terminologia scientifica
dmo
Etimo
ltn.
fornus, furnus
Traduzioni
Francese
four
Inglese
oven
Spagnolo
horno
Italiano
fórno
Tedesco
Backofen,
Ofen.
irfurràre , vrb: isfurrare,
sforrai Definizione
bogare de su forru; fintzes imbentare a cudha manera, bogare a pígiu
Sinonimi e contrari
sciorrai
| ctr.
iforrare
Frasi
sa mama irfurravat su pane e lillu davat, modhe e cajente
2.
sa pintura moderna, o Cimabue, oe t'isfurrat tzertos istrominzos oscuros che istranos indovinzos, legos che imbreagos rue rue!
3.
su gorropu impercat e irfurrat chin tràpulas, ispéntumas e nurras (L.Loi)
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
retirer du four
Inglese
to take out of the oven,
to churn out
Spagnolo
deshornar
Italiano
sfornare
Tedesco
aus dem Backofen herausnehmen.
mamúdu , agt, nm: mamutu,
mumutu Definizione
nau de s'iscuru meda, candho no si biet nudha; iscuru meda, iscurigore
Sinonimi e contrari
mamucu,
mútiu
Frasi
in s'iscuru mumutu un'ómine s'at pérdiu custa note…◊ custu nche intrat in s'iscuru mamutu de s'irménticu
2.
semmus a mumutu a no si biet mancu a irrocare!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
nuit noire,
noir comme dans un four,
noir comme dans la gueule d'un loup
Inglese
pitch dark
Spagnolo
obscuro como boca de lobo
Italiano
bùio pésto
Tedesco
stockdunkel.