aggradessiméntu , nm Definizione
su dh'àere a praxere, una cosa
Sinonimi e contrari
aggradessu,
aggradu,
piachere
/
cdh. aggradissimentu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
goût
Inglese
pleasure
Spagnolo
agrado
Italiano
gradiménto
Tedesco
Wohlgefallen.
aggradéssu , nm Definizione
su pràghere, genia de sentidu de praxere, de gustu, de cuntentu
Sinonimi e contrari
aggradessimentu,
aggradu
Frasi
s'aggradessu chi sento est maigantu ◊ bi at pagos istranzos, ma distintos e de aggradessu ◊ como sento in su coro tanta biadia e ateretantu aggradessu chi no agato essu a ti lu nàrrere
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
goût
Inglese
liking
Spagnolo
agrado
Italiano
gradiménto,
gradevolézza
Tedesco
Wohlgefallen,
Annehmlichkeit.
allícu , nm Definizione
genia de ispédhiu, cosa chi praghet, chi si disígiat; fintzes badàngiu, profitu
Sinonimi e contrari
desizu
/
ingàgiu
Frasi
sos ricones ant allicu de crèschere sa fortuna (A.Paba)◊ mastru Bainzu aiat postu allicu a sas Musas ◊ a sos pulíticos nostros lis piaghet s'aligarza furistera: e ite allicu, s'insoro! ◊ no at allicu de peruna cosa
2.
padronos anturzos mi betant ossos ispulpados pro allicu ◊ domo, parentes, totu olvidaiat chie li faghiat cuss'allicu ◊ de su dinari chi at fatu no ndhe tenet perunu allicu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
goût,
attrait
Inglese
taste,
lure
Spagnolo
gusto
Italiano
gusto,
allettaménto,
adescaménto
Tedesco
Lust,
Anlockung.
ammalliàre , vrb Definizione
seberare una cosa male, chentza crabbu, chentza gustu
Frasi
m'abbàida ite arratza de bestimenta chi si at amalliadu, putzidha! ◊ za ti l'as ammalliada sa cosa, balla!…◊ za si l'at ammalliada, sa fémina, a si leare un'isenta a muzere!…◊ za ti l'as ammalliada s'ora de chircare zente, a mesanote!
Traduzioni
Francese
choisir sans goût
Inglese
to choose without taste
Spagnolo
elegir sin gusto
Italiano
scégliere sènza gusto
Tedesco
ohne Geschmack wählen.
dènga , nf, nm: denghe,
denghi,
dengo,
dengu Definizione
genia de vítziu, cosa chi si faet o chi si narat po acuntentare a tropu, o pigare cun tropu delicadesa, a unu; genia de calidade o de gustu chi si dhi agatat a una cosa de papare o de bufare, prus che àteru bistu coment'e difetu, o chi praghet pagu prus de àteru ma solu ca chie si dhu agatat est mendheosu (e a bortas podet èssere fintzes unu gustu bonu)
Sinonimi e contrari
dengheria,
imbérriu,
imbímbinu,
imbràmbulu,
iscancériu,
losinga,
melindru,
pacia,
spiscíngiu
/
defeta,
saboi,
taltu
Frasi
issa po denghi dhu naràt: Su pipiu, s'isposu, su pipiedhu miu! ◊ s'isgàngiat a arriri fendi denghi cun s'istràngiu ◊ no tengu totus cussus denghis de is sennoris ma gei mi apu a podi presentai! ◊ acabbamidha de pràngiri: su denghi chi portas mi at giai pigau a s'istògumu! ◊ bellu, candu ti primmas, sunt denghis de amanti! ◊ su cani, candu mi at biu, mi at fatu su dengu ◊ s'isposa est totu arrisus e dengus cun is cumbidaus ◊ tenes bisonzu de dengos prus de una creaduredha
2.
custu binu tenet unu denghe: fossis bi lu at postu sa cuba ◊ a totu su chi assazat, isse li agatat carchi denghe!
3.
isse faedhat su saligheresu cun su denghe de Bartzellona ◊ custu pische at unu bellu dengo ◊ sa nughe mi lassat unu bonu dengo un buca
Etimo
spn.
Traduzioni
Francese
mignardise,
goût
Inglese
mincing ways,
taste,
unpleasant taste
Spagnolo
dengue
Italiano
vézzo,
moina,
gusto sgradévole
Tedesco
Ziererei,
übler Geschmack.
ghelèa , nf Definizione
brulla mala, befa, giogu de martzocu; su burdellu chi si faet in logu de festa; genia de trumentu po ccn. cosa / a ghelea = in ziru
Sinonimi e contrari
befa,
belea,
bergugna,
gherda 1,
isfrorígiu
/
carralzu
/
matratamentu
Frasi
ant fatu sa ghelea de lu bèndhere a sa zustíssia, su bandhiu ◊ si, comente tzapadu ant sa manta, tzapadu aiant sa pessone mea, za mi l'aiant fata sa ghelea! (A.G.Solinas)◊ fit una ghelea chi li fint fachendhe pro illudratzare su lumen suo ◊ sas gheleas fràzicant su mundhu de malidade ◊ li apo cumbinau una ghelea chi si ndh'at a ammentare pro cantu durat!
3.
Elias si l'intendhiat cun sa connada, ma custa ghelea no podiat istare sèmpere cubada
Traduzioni
Francese
plaisanterie de mauvais goût
Inglese
bad joke
Spagnolo
broma pesada
Italiano
brutto schérzo
Tedesco
schlechter Scherz.
gústu 1 , nm: (no faet mai s'aféresi de g-)
Definizione
genia de cuntentu chi si leat cun calesiògiat de is chimbe sentidos, su pràghere, ma fintzes sa cuntentesa chi si provat in s'ànimu; su disígiu de calecuna cosa
Sinonimi e contrari
contentu,
géniu,
piachere,
saboi
/
desizu
| ctr.
dirgustu
Modi di dire
csn:
èssiri de bonu g. = chi cumprendhet ite est bonu e ite nono; a gustu miu, tuu, suu = comente piaghet a mie, a tie, a isse; dare su g. a ccn. = acuntentaidhu, dàreli su cuntentu, lassàreli fàghere comente disizat; leare su g. a unu = negàreli su cuntentu; fàghere g. a una cosa = leare gustu, ingustare
Frasi
totu ant mandhigadu su segundhu cun apititu e cun gustu linghendhesindhe finas sos pódhighes ◊ de abbardente si ndhe at dau una paja de issurcadas chin gustu
2.
lassa tue custu carrasciale de modas macas, custu gustu feu chi cheret dogni cosa istrupiare (A.Casula)◊ andhaiant pro gustu a lis fàghere sas cartas sa majarza ◊ a zogare gai no bi leo gustu ◊ si fiza mia si cheret cojare cun cussu, su gustu sou no bi lu leo! ◊ su maistu fut cumentzendu a pigai gustu a sa política
3.
sunt pagos sos chi si podent catzare dogni gustu ◊ su babbu li catzaiat donzi gustu: l'aferraiat a cojuos, a binnennas, a tusorzos, a garas poéticas ◊ podes seberare a gustu e a piaghere ◊ a su fizu li daet donzi gustu ◊ lu tiant cherrer bídere e tocare a gustu insoro
Cognomi e Proverbi
prb:
mellus unu gustu chi no centu siendas
Traduzioni
Francese
plaisir,
goût
Inglese
taste,
pleasure
Spagnolo
gusto
Italiano
gusto,
piacére
Tedesco
Geschmack,
Gefallen,
Lust.
ingolumàre , vrb: ingulimare,
ingulumare Definizione
pònnere ingúlumu, ingustu (fintzes a ingannu), abbituare a is vítzios, a is cosas bonas, a istare tropu bene, pigare su sabore, su gustu a ccn. cosa / i. su tempus = trampistare, ingannare su tempus
Sinonimi e contrari
abbetuare,
abesare,
arranguai,
imbisciare,
imbitzicare,
ingurrinai,
ingustai
/
allicare,
allichionare
/
ingolosinare
Frasi
sa zente ingolumada a sa dulcura imbentat sapa dae su lidone (D.Mele)◊ est ingulumadu a sa catza ◊ chie ingúlumat a sa festa de Santu Frantziscu de Lúgula torrat cada annu ◊ carchi furancredhu si fit ingulimatu a cussas raicras bellas e népitas ◊ cheret ingulimare sa cane a sirvone
2.
in sos muros sos sinnos de sos partios pariant ingolumendhe sa zente a los botare ◊ a ingulumare sos pitzochedhos a su ribu no fit petzi su disizu de impojare
3.
po ingulumare su tempus ca su caminu fut longu m’iat contau de su nuraghe orrutu (I.Patta)
Traduzioni
Francese
prendre goût
Inglese
to take a liking to sthg
Spagnolo
engolosinarse,
regostarse,
coger el gusto
Italiano
prèndere gusto a qlcs.,
abituarsi a còse piacévoli
Tedesco
Geschmack daran finden.
trèta , nf Definizione
brulla, funtzione mala, fata chi ofendhet, dannu, unu pagu coment'e traitoria chi s'àteru no si podet ibertare
Sinonimi e contrari
estremagiogu,
ingànniu,
trampa,
trastamèngia
/
abborrigada
Frasi
su santu est istrammancau po treta de cussus ◊ sa treta de s'incasada pitzigada si dh'iat una fémmia chi dhui aiat me in cussa cambarada ◊ cumandendimí a dedí e a denoti sentza de mi giai mancu unu giantésimu, própiu a imi depiat fai custa treta?! ◊ bollu connosci sa treta cuada chi ndi furat su pani a is fradis mius ◊ mischina, ge no nd'at a fai calincuna treta maba?! ◊ arratza de treta de dhi fai, tui puru, agiummai no torrat in trassa de s'atzíchidu!
2.
cun totu custu chi apo tentu de fàghere no apo àpidu sa treta de essire mancu a sa gianna!
Etimo
spn.
Traduzioni
Francese
embûche,
plaisanterie de mauvais goût
Inglese
ambush,
bad joke
Spagnolo
treta
Italiano
insìdia,
brutto schérzo
Tedesco
Hinterlist.