allícu , nm Definizione
genia de ispédhiu, cosa chi praghet, chi si disígiat; fintzes badàngiu, profitu
Sinonimi e contrari
desizu
/
ingàgiu
Frasi
sos ricones ant allicu de crèschere sa fortuna (A.Paba)◊ mastru Bainzu aiat postu allicu a sas Musas ◊ a sos pulíticos nostros lis piaghet s'aligarza furistera: e ite allicu, s'insoro! ◊ no at allicu de peruna cosa
2.
padronos anturzos mi betant ossos ispulpados pro allicu ◊ domo, parentes, totu olvidaiat chie li faghiat cuss'allicu ◊ de su dinari chi at fatu no ndhe tenet perunu allicu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
goût,
attrait
Inglese
taste,
lure
Spagnolo
gusto
Italiano
gusto,
allettaménto,
adescaménto
Tedesco
Lust,
Anlockung.
ammalliàre , vrb Definizione
seberare una cosa male, chentza crabbu, chentza gustu
Frasi
m'abbàida ite arratza de bestimenta chi si at amalliadu, putzidha! ◊ za ti l'as ammalliada sa cosa, balla!…◊ za si l'at ammalliada, sa fémina, a si leare un'isenta a muzere!…◊ za ti l'as ammalliada s'ora de chircare zente, a mesanote!
Traduzioni
Francese
choisir sans goût
Inglese
to choose without taste
Spagnolo
elegir sin gusto
Italiano
scégliere sènza gusto
Tedesco
ohne Geschmack wählen.
aspidòre , nm Definizione
nau prus che àteru de is cosas de papare, su sabore forte chi paret coment'e ispitzulandho sa limba, ispirtindho, coment'est su piberone orrúbiu (minudu), sa chibudha, su casu martzu; nau de su tempus, fritu forte
Sinonimi e contrari
aspidesa
/
frizidore
Frasi
a ndhe zughet de aspidore cussu piberone! ◊ in s'aghedu a sa chibudha che li essit s'aspidore
2.
lampu arratza de aspidore: fintzas astrendhe est!
Terminologia scientifica
sbr
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
saveur piquante
Inglese
hot taste
Spagnolo
picante
Italiano
sapóre piccante
Tedesco
pikanter Geschmack.
dènga , nf, nm: denghe,
denghi,
dengo,
dengu Definizione
genia de vítziu, cosa chi si faet o chi si narat po acuntentare a tropu, o pigare cun tropu delicadesa, a unu; genia de calidade o de gustu chi si dhi agatat a una cosa de papare o de bufare, prus che àteru bistu coment'e difetu, o chi praghet pagu prus de àteru ma solu ca chie si dhu agatat est mendheosu (e a bortas podet èssere fintzes unu gustu bonu)
Sinonimi e contrari
dengheria,
imbérriu,
imbímbinu,
imbràmbulu,
iscancériu,
losinga,
melindru,
pacia,
spiscíngiu
/
defeta,
saboi,
taltu
Frasi
issa po denghi dhu naràt: Su pipiu, s'isposu, su pipiedhu miu! ◊ s'isgàngiat a arriri fendi denghi cun s'istràngiu ◊ no tengu totus cussus denghis de is sennoris ma gei mi apu a podi presentai! ◊ acabbamidha de pràngiri: su denghi chi portas mi at giai pigau a s'istògumu! ◊ bellu, candu ti primmas, sunt denghis de amanti! ◊ su cani, candu mi at biu, mi at fatu su dengu ◊ s'isposa est totu arrisus e dengus cun is cumbidaus ◊ tenes bisonzu de dengos prus de una creaduredha
2.
custu binu tenet unu denghe: fossis bi lu at postu sa cuba ◊ a totu su chi assazat, isse li agatat carchi denghe!
3.
isse faedhat su saligheresu cun su denghe de Bartzellona ◊ custu pische at unu bellu dengo ◊ sa nughe mi lassat unu bonu dengo un buca
Etimo
spn.
Traduzioni
Francese
mignardise,
goût
Inglese
mincing ways,
taste,
unpleasant taste
Spagnolo
dengue
Italiano
vézzo,
moina,
gusto sgradévole
Tedesco
Ziererei,
übler Geschmack.
gustài , vrb: gustare Definizione
papare, fàere s'ustu, papare a pràngiu; fintzes abbrovendhare; pigare gustu tastandho sa cosa de papare
Sinonimi e contrari
assagiai,
atastare,
bustare,
inciuciare,
mascare,
papai,
ticare
/
immulzare
/
aggradae,
piàchere
Frasi
lassai is batallas e isterreisí po gustai! ◊ pudhu e pudhichina no si gustant de solu chilinzone ◊ nos gustamus de mura, de ficu e de pira ◊ chie est avesu a sa tropejalia no si gustat de pane sueradu ◊ a gustare nos daiant coconedha e casadina ◊ murgo, aproendho sos cadhos e sas bacas e mi nche gusto sos porcos
2.
sa fruta est dulche a la gustare
3.
leade su gafè, o sa birra o comente bos gustat!
Etimo
ltn.
gustare
Traduzioni
Francese
goûter,
savourer
Inglese
to taste
Spagnolo
gustar,
saborear
Italiano
gustare
Tedesco
schmecken.
gústu 1 , nm: (no faet mai s'aféresi de g-)
Definizione
genia de cuntentu chi si leat cun calesiògiat de is chimbe sentidos, su pràghere, ma fintzes sa cuntentesa chi si provat in s'ànimu; su disígiu de calecuna cosa
Sinonimi e contrari
contentu,
géniu,
piachere,
saboi
/
desizu
| ctr.
dirgustu
Modi di dire
csn:
èssiri de bonu g. = chi cumprendhet ite est bonu e ite nono; a gustu miu, tuu, suu = comente piaghet a mie, a tie, a isse; dare su g. a ccn. = acuntentaidhu, dàreli su cuntentu, lassàreli fàghere comente disizat; leare su g. a unu = negàreli su cuntentu; fàghere g. a una cosa = leare gustu, ingustare
Frasi
totu ant mandhigadu su segundhu cun apititu e cun gustu linghendhesindhe finas sos pódhighes ◊ de abbardente si ndhe at dau una paja de issurcadas chin gustu
2.
lassa tue custu carrasciale de modas macas, custu gustu feu chi cheret dogni cosa istrupiare (A.Casula)◊ andhaiant pro gustu a lis fàghere sas cartas sa majarza ◊ a zogare gai no bi leo gustu ◊ si fiza mia si cheret cojare cun cussu, su gustu sou no bi lu leo! ◊ su maistu fut cumentzendu a pigai gustu a sa política
3.
sunt pagos sos chi si podent catzare dogni gustu ◊ su babbu li catzaiat donzi gustu: l'aferraiat a cojuos, a binnennas, a tusorzos, a garas poéticas ◊ podes seberare a gustu e a piaghere ◊ a su fizu li daet donzi gustu ◊ lu tiant cherrer bídere e tocare a gustu insoro
Cognomi e Proverbi
prb:
mellus unu gustu chi no centu siendas
Traduzioni
Francese
plaisir,
goût
Inglese
taste,
pleasure
Spagnolo
gusto
Italiano
gusto,
piacére
Tedesco
Geschmack,
Gefallen,
Lust.
ispinàles , nm Definizione
in buca e in sa limba, genia de puntighedhas chi leant o aciapant is sabores
Terminologia scientifica
crn
Etimo
ltn.
spinalis-e
Traduzioni
Francese
papille linguales
Inglese
taste buds
Spagnolo
papila gustativa
Italiano
papille gustative
Tedesco
Zungenpapillen.
tastài , vrb: atastare,
tastare,
testai,
testare Definizione
provare cun su gustu, pònnere in buca, tocare, provare una cosa po bíere ite o comente est, ite sabore tenet, si andhat bene o àteru
Sinonimi e contrari
assagiai,
gustai,
inciuciare,
ticare,
tocae
/
proare
/
aprapudhai
Frasi
nche at ghirau su mele a dommo a lu fàchere tastare a sa muzere ◊ amus ifustu su pane in su binicotu, a lu tastare ◊ cussa bagna testadha de sali! ◊ de cussa pessa mandamindi ca dha bollu testai ◊ si la pichet una tassa de vinu, nesci a lu testare!
2.
tastendi su muru, a su buju, arrennescit a agatai s'interrutori
Etimo
ctl.
tastar
Traduzioni
Francese
goûter
Inglese
to taste
Spagnolo
probar,
catar
Italiano
assaggiare
Tedesco
kosten.