Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

allícu , nm Definitzione genia de ispédhiu, cosa chi praghet, chi si disígiat; fintzes badàngiu, profitu Sinònimos e contràrios desizu / ingàgiu Frases sos ricones ant allicu de crèschere sa fortuna (A.Paba)◊ mastru Bainzu aiat postu allicu a sas Musas ◊ a sos pulíticos nostros lis piaghet s'aligarza furistera: e ite allicu, s'insoro! ◊ no at allicu de peruna cosa 2. padronos anturzos mi betant ossos ispulpados pro allicu ◊ domo, parentes, totu olvidaiat chie li faghiat cuss'allicu ◊ de su dinari chi at fatu no ndhe tenet perunu allicu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu goût, attrait Ingresu taste, lure Ispagnolu gusto Italianu gusto, allettaménto, adescaménto Tedescu Lust, Anlockung.

ammalliàre , vrb Definitzione seberare una cosa male, chentza crabbu, chentza gustu Frases m'abbàida ite arratza de bestimenta chi si at amalliadu, putzidha! ◊ za ti l'as ammalliada sa cosa, balla!…◊ za si l'at ammalliada, sa fémina, a si leare un'isenta a muzere!…◊ za ti l'as ammalliada s'ora de chircare zente, a mesanote! Tradutziones Frantzesu choisir sans goût Ingresu to choose without taste Ispagnolu elegir sin gusto Italianu scégliere sènza gusto Tedescu ohne Geschmack wählen.

aspidòre , nm Definitzione nau prus che àteru de is cosas de papare, su sabore forte chi paret coment'e ispitzulandho sa limba, ispirtindho, coment'est su piberone orrúbiu (minudu), sa chibudha, su casu martzu; nau de su tempus, fritu forte Sinònimos e contràrios aspidesa / frizidore Frases a ndhe zughet de aspidore cussu piberone! ◊ in s'aghedu a sa chibudha che li essit s'aspidore 2. lampu arratza de aspidore: fintzas astrendhe est! Terminologia iscientìfica sbr Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu saveur piquante Ingresu hot taste Ispagnolu picante Italianu sapóre piccante Tedescu pikanter Geschmack.

dènga , nf, nm: denghe, denghi, dengo, dengu Definitzione genia de vítziu, cosa chi si faet o chi si narat po acuntentare a tropu, o pigare cun tropu delicadesa, a unu; genia de calidade o de gustu chi si dhi agatat a una cosa de papare o de bufare, prus che àteru bistu coment'e difetu, o chi praghet pagu prus de àteru ma solu ca chie si dhu agatat est mendheosu (e a bortas podet èssere fintzes unu gustu bonu) Sinònimos e contràrios dengheria, imbérriu, imbímbinu, imbràmbulu, iscancériu, losinga, melindru, pacia, spiscíngiu / defeta, saboi, taltu Frases issa po denghi dhu naràt: Su pipiu, s'isposu, su pipiedhu miu! ◊ s'isgàngiat a arriri fendi denghi cun s'istràngiu ◊ no tengu totus cussus denghis de is sennoris ma gei mi apu a podi presentai! ◊ acabbamidha de pràngiri: su denghi chi portas mi at giai pigau a s'istògumu! ◊ bellu, candu ti primmas, sunt denghis de amanti! ◊ su cani, candu mi at biu, mi at fatu su dengu ◊ s'isposa est totu arrisus e dengus cun is cumbidaus ◊ tenes bisonzu de dengos prus de una creaduredha 2. custu binu tenet unu denghe: fossis bi lu at postu sa cuba ◊ a totu su chi assazat, isse li agatat carchi denghe! 3. isse faedhat su saligheresu cun su denghe de Bartzellona ◊ custu pische at unu bellu dengo ◊ sa nughe mi lassat unu bonu dengo un buca Ètimu spn. Tradutziones Frantzesu mignardise, goût Ingresu mincing ways, taste, unpleasant taste Ispagnolu dengue Italianu vézzo, moina, gusto sgradévole Tedescu Ziererei, übler Geschmack.

gustài , vrb: gustare Definitzione papare, fàere s'ustu, papare a pràngiu; fintzes abbrovendhare; pigare gustu tastandho sa cosa de papare Sinònimos e contràrios assagiai, atastare, bustare, inciuciare, mascare, papai, ticare / immulzare / aggradae, piàchere Frases lassai is batallas e isterreisí po gustai! ◊ pudhu e pudhichina no si gustant de solu chilinzone ◊ nos gustamus de mura, de ficu e de pira ◊ chie est avesu a sa tropejalia no si gustat de pane sueradu ◊ a gustare nos daiant coconedha e casadina ◊ murgo, aproendho sos cadhos e sas bacas e mi nche gusto sos porcos 2. sa fruta est dulche a la gustare 3. leade su gafè, o sa birra o comente bos gustat! Ètimu ltn. gustare Tradutziones Frantzesu goûter, savourer Ingresu to taste Ispagnolu gustar, saborear Italianu gustare Tedescu schmecken.

gústu 1 , nm: (no faet mai s'aféresi de g-) Definitzione genia de cuntentu chi si leat cun calesiògiat de is chimbe sentidos, su pràghere, ma fintzes sa cuntentesa chi si provat in s'ànimu; su disígiu de calecuna cosa Sinònimos e contràrios contentu, géniu, piachere, saboi / desizu | ctr. dirgustu Maneras de nàrrere csn: èssiri de bonu g. = chi cumprendhet ite est bonu e ite nono; a gustu miu, tuu, suu = comente piaghet a mie, a tie, a isse; dare su g. a ccn. = acuntentaidhu, dàreli su cuntentu, lassàreli fàghere comente disizat; leare su g. a unu = negàreli su cuntentu; fàghere g. a una cosa = leare gustu, ingustare Frases totu ant mandhigadu su segundhu cun apititu e cun gustu linghendhesindhe finas sos pódhighes ◊ de abbardente si ndhe at dau una paja de issurcadas chin gustu 2. lassa tue custu carrasciale de modas macas, custu gustu feu chi cheret dogni cosa istrupiare (A.Casula)◊ andhaiant pro gustu a lis fàghere sas cartas sa majarza ◊ a zogare gai no bi leo gustu ◊ si fiza mia si cheret cojare cun cussu, su gustu sou no bi lu leo! ◊ su maistu fut cumentzendu a pigai gustu a sa política 3. sunt pagos sos chi si podent catzare dogni gustu ◊ su babbu li catzaiat donzi gustu: l'aferraiat a cojuos, a binnennas, a tusorzos, a garas poéticas ◊ podes seberare a gustu e a piaghere ◊ a su fizu li daet donzi gustu ◊ lu tiant cherrer bídere e tocare a gustu insoro Sambenados e Provèrbios prb: mellus unu gustu chi no centu siendas Tradutziones Frantzesu plaisir, goût Ingresu taste, pleasure Ispagnolu gusto Italianu gusto, piacére Tedescu Geschmack, Gefallen, Lust.

ispinàles , nm Definitzione in buca e in sa limba, genia de puntighedhas chi leant o aciapant is sabores Terminologia iscientìfica crn Ètimu ltn. spinalis-e Tradutziones Frantzesu papille linguales Ingresu taste buds Ispagnolu papila gustativa Italianu papille gustative Tedescu Zungenpapillen.

tastài , vrb: atastare, tastare, testai, testare Definitzione provare cun su gustu, pònnere in buca, tocare, provare una cosa po bíere ite o comente est, ite sabore tenet, si andhat bene o àteru Sinònimos e contràrios assagiai, gustai, inciuciare, ticare, tocae / proare / aprapudhai Frases nche at ghirau su mele a dommo a lu fàchere tastare a sa muzere ◊ amus ifustu su pane in su binicotu, a lu tastare ◊ cussa bagna testadha de sali! ◊ de cussa pessa mandamindi ca dha bollu testai ◊ si la pichet una tassa de vinu, nesci a lu testare! 2. tastendi su muru, a su buju, arrennescit a agatai s'interrutori Ètimu ctl. tastar Tradutziones Frantzesu goûter Ingresu to taste Ispagnolu probar, catar Italianu assaggiare Tedescu kosten.