Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

allícu , nm Definitzione genia de ispédhiu, cosa chi praghet, chi si disígiat; fintzes badàngiu, profitu Sinònimos e contràrios desizu / ingàgiu Frases sos ricones ant allicu de crèschere sa fortuna (A.Paba)◊ mastru Bainzu aiat postu allicu a sas Musas ◊ a sos pulíticos nostros lis piaghet s'aligarza furistera: e ite allicu, s'insoro! ◊ no at allicu de peruna cosa 2. padronos anturzos mi betant ossos ispulpados pro allicu ◊ domo, parentes, totu olvidaiat chie li faghiat cuss'allicu ◊ de su dinari chi at fatu no ndhe tenet perunu allicu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu goût, attrait Ingresu taste, lure Ispagnolu gusto Italianu gusto, allettaménto, adescaménto Tedescu Lust, Anlockung.

bòlla , nf: bolza, boza, vodha Definitzione su bòllere, su àere gana, disígiu de calecuna cosa Sinònimos e contràrios desizu, gana / idea, boluntadi Maneras de nàrrere csn: a bolla o a marolla = de bonu coro o a mala gana, cun sas bonas o cun sas malas; de bona bolla mia = chentza mi lu obbrigare neune; pigare boza de una cosa = bènnere gana; a boza de ccn. = comenti bollit ccn. Frases sa bolla de isciri de su pipiu no si fut assuermada ◊ mi current in venas disizos e bozas ◊ a lu leare no bi fit mancu pensendhe… s'ingiantu aiat in coro sa bolza de fàghere sa matessi vida sua (N.Fois) 2. lassu nâi sa genti e fatzu a bolla mia ◊ zutu ti ant s'ingannu a boza issoro ◊ a s'ispidale bi andhat zente in boza de saludu ◊ unu pagu a boza e unu pagu a fortza, issa puru intreit a ballare ◊ no ti ndhe pighet piús boza! ◊ finas su renunsciadu intrat in bozas ◊ a bollas o ammarollas gei partis! Sambenados e Provèrbios smb: Bolla, Bollas / prb: a boza de corvu no morit àinu Ètimu ltn. *volia Tradutziones Frantzesu envie Ingresu wish Ispagnolu gana, deseo Italianu vòglia Tedescu Lust.

gàna , nf: ganas Definitzione disígiu o bisóngiu de calecuna cosa, nau fintzes in su sensu de fàmene (pagu o meda), de àere s'idea, sa volontade, su disígiu / min. ganighedha, ganutza Sinònimos e contràrios boza, desizu / fàmene, fràmicu / idea, volontade | ctr. malaggana Maneras de nàrrere csn: èssiri de bona g. = èssere in bonumore; fai una cosa de mala g. = a malugoro; èssiri a ganas mabas = gana de bombitare, de ndhe torrare sa cosa de s'istògomo; ganaona (gana bona)= su istai bèni, su èssiri allirgus, de bona ispétzia; leare sa g. = fai passai s'apititu; una ganigedha tèngiu de!… = no ndhe tenzo própiu gana!; intzaurraisí de gana = disigiare, àere ganas; gana maca = isazerada, tropu, aira; g. neta = fàmini ca no dhoi at própriu nudha a papai; ponnirisí de gana a fai cosa = de bona volontade; a prima gana = comintzendhe a manigare, candho unu est famidu; leare, manigare, fàghere su chi si at in gana = su chi o cantu unu bollit Frases faghe su chi as in gana! ◊ si sos Sardos aiant gana de traballare comente ant gana de ammorare, nuraches nobos aiant fatu! ◊ tenner o benner gana de riere, de chistionare, de prànghere, de caminare, de lèzere, de drommire, de manigare, de fàghere abba, gana de figu, de pira, de casu, de abba, de cosa de apílliu ◊ como no assazo nudha ca mi che leat sa gana ◊ a tui puru, oi, no fait gana de ti ndi pesai? 2. bi at zente chi galu oje morit de sa gana 3. sa piciochedha est sempri a ganas mabas: no est papendi giai nudha ◊ a s'antzianu li benit gana de fàghere abba fatuvatu 4. in cussu logu a prima gana bosi cracant sa berdura, mancu chi siais unu molente! Sambenados e Provèrbios smb: Gana Ètimu ctl., spn. Tradutziones Frantzesu envie, désir Ingresu wish Ispagnolu gana, deseo Italianu vòglia, desidèrio, stìmolo Tedescu Lust.

gústu 1 , nm: (no faet mai s'aféresi de g-) Definitzione genia de cuntentu chi si leat cun calesiògiat de is chimbe sentidos, su pràghere, ma fintzes sa cuntentesa chi si provat in s'ànimu; su disígiu de calecuna cosa Sinònimos e contràrios contentu, géniu, piachere, saboi / desizu | ctr. dirgustu Maneras de nàrrere csn: èssiri de bonu g. = chi cumprendhet ite est bonu e ite nono; a gustu miu, tuu, suu = comente piaghet a mie, a tie, a isse; dare su g. a ccn. = acuntentaidhu, dàreli su cuntentu, lassàreli fàghere comente disizat; leare su g. a unu = negàreli su cuntentu; fàghere g. a una cosa = leare gustu, ingustare Frases totu ant mandhigadu su segundhu cun apititu e cun gustu linghendhesindhe finas sos pódhighes ◊ de abbardente si ndhe at dau una paja de issurcadas chin gustu 2. lassa tue custu carrasciale de modas macas, custu gustu feu chi cheret dogni cosa istrupiare (A.Casula)◊ andhaiant pro gustu a lis fàghere sas cartas sa majarza ◊ a zogare gai no bi leo gustu ◊ si fiza mia si cheret cojare cun cussu, su gustu sou no bi lu leo! ◊ su maistu fut cumentzendu a pigai gustu a sa política 3. sunt pagos sos chi si podent catzare dogni gustu ◊ su babbu li catzaiat donzi gustu: l'aferraiat a cojuos, a binnennas, a tusorzos, a garas poéticas ◊ podes seberare a gustu e a piaghere ◊ a su fizu li daet donzi gustu ◊ lu tiant cherrer bídere e tocare a gustu insoro Sambenados e Provèrbios prb: mellus unu gustu chi no centu siendas Tradutziones Frantzesu plaisir, goût Ingresu taste, pleasure Ispagnolu gusto Italianu gusto, piacére Tedescu Geschmack, Gefallen, Lust.

pestighínzu , nm: pistichinzu, pistighignu, pistighíngiu, pistighinzu Definitzione genia de pentzamentu, de gana, chi no lassat asseliare po cosa chi si timet, chi si bolet, chi si disígiat o chi si tenet de fàere po apretu o àtera presse Sinònimos e contràrios apensamentu, apinnicu, arraolu, fazellu, ildinu, ispispinzu, pedighinu, pedine, pennítziu / afródhiu, finitzu, furighedha, ischinitzu, pistu, spédhiu, spurtiòciu Frases so nadrendhe in d-unu mare de pistichinzos! ◊ su nàrrere de cudha fémina no lu lassat pasare, li dat pistichinzu ◊ ndhe apo unu pistighinzu, ca no sunt bénnidas ancora!…◊ sa piciochedha est a pistighíngiu ca no tenit isposu ◊ nisciunu como tenet pestighinzu de tribagliare sa terra ◊ apo a pistighinzu chi su grodhe noche mànighet sos anzones ◊ non ti pighes pistighignu, mamma, giai fatzo cummente mi as nau tue! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu tourment, préoccupation Ingresu worry, whim Ispagnolu preocupación, antojo Italianu ùzzolo, preoccupazióne Tedescu Lust, Sorge.

spécia , nf: (spé-ci-a) ispéssia* 1 spéssia, spétzia 1 Definitzione umore o temperamentu de s'ànimu segundu de su mamentu, de comente si agatat, unu; fintzes gana, volontade de fàere / cun bona spétzia = de bonumore Sinònimos e contràrios antena, gana, mota Frases est una poriga de dis groga e a spétzia lègia ◊ sempri brullanu, issu, sempri de bona spéssia! ◊ si dhi faint furriai sa spétzia, cussu s'inchietat, lah! ◊ arrít sempri, est sempri de bona spétzia ◊ ma it'est, de mala spétzia, oi?! 2. s'àtera noti femu arrósciu de mi girai: pagu spétzia tenemu de dormiri! ◊ chi seu de spétzia, mi ponit trint'ous fritus, mancu su fumu bit! ◊ mi benit custa spécia lègia candu seu istrantaxa… mi depu crocai! ◊ passada ti est sa spétzia maba? Tradutziones Frantzesu humeur, envie Ingresu mood Ispagnolu humor, gana Italianu umóre, vòglia Tedescu Laune, Lust.

«« Torra a chircare