gàna , nf: ganas Definitzione disígiu o bisóngiu de calecuna cosa, nau fintzes in su sensu de fàmene (pagu o meda), de àere s'idea, sa volontade, su disígiu / min. ganighedha, ganutza Sinònimos e contràrios boza, desizu / fàmene, fràmicu / idea, volontade | ctr. malaggana Maneras de nàrrere csn: èssiri de bona g. = èssere in bonumore; fai una cosa de mala g. = a malugoro; èssiri a ganas mabas = gana de bombitare, de ndhe torrare sa cosa de s'istògomo; ganaona (gana bona)= su istai bèni, su èssiri allirgus, de bona ispétzia; leare sa g. = fai passai s'apititu; una ganigedha tèngiu de!… = no ndhe tenzo própiu gana!; intzaurraisí de gana = disigiare, àere ganas; gana maca = isazerada, tropu, aira; g. neta = fàmini ca no dhoi at própriu nudha a papai; ponnirisí de gana a fai cosa = de bona volontade; a prima gana = comintzendhe a manigare, candho unu est famidu; leare, manigare, fàghere su chi si at in gana = su chi o cantu unu bollit Frases faghe su chi as in gana! ◊ si sos Sardos aiant gana de traballare comente ant gana de ammorare, nuraches nobos aiant fatu! ◊ tenner o benner gana de riere, de chistionare, de prànghere, de caminare, de lèzere, de drommire, de manigare, de fàghere abba, gana de figu, de pira, de casu, de abba, de cosa de apílliu ◊ como no assazo nudha ca mi che leat sa gana ◊ a tui puru, oi, no fait gana de ti ndi pesai? 2. bi at zente chi galu oje morit de sa gana 3. sa piciochedha est sempri a ganas mabas: no est papendi giai nudha ◊ a s'antzianu li benit gana de fàghere abba fatuvatu 4. in cussu logu a prima gana bosi cracant sa berdura, mancu chi siais unu molente! Sambenados e Provèrbios smb: Gana Ètimu ctl., spn. Tradutziones Frantzesu envie, désir Ingresu wish Ispagnolu gana, deseo Italianu vòglia, desidèrio, stìmolo Tedescu Lust.

incídiu , nm: intzídiu, intzidu Definitzione su chi si faet o chi si narat faendho arrennegare e cricandho brigas o fintzes po mòvere a unu a fàere ccn. cosa Sinònimos e contràrios agghégiu, derre, intzírigu, inzenza, pretzipitu, provocu, tzítziu Maneras de nàrrere csn: donai s'i. a unu, parare incídiu = intzidiare a unu; i. pro pigare a cannitu = cosa chi faghet arretare, itl. afrodisìaco 2. aite as bogadu àteru intzidu, como chi fimus faghindhe custu? ◊ no li dias àteru intzidu puru, como, za li bastat su durche chi zughet in manu! ◊ dae intzidu e ispera pro no tzèdere a s'isporu! ◊ apu dépiu torrai a fai is domandas a babbu miu, ca de issu est partiu s'intzidu de sa chistioni Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu incitation, provocation Ingresu incitement, challenge, defiance Ispagnolu estímulo, provocación Italianu incitaménto, stìmolo, provocazióne, sfida Tedescu Anregung, Herausforderung.

insemía , nf: intzimia Definitzione càusa, neghe chi faet naschire unu male, princípiu de calecunu efetu (mescamente de maladia); fintzes iscusa tanti po nàrrere, po fàere (o po no fàere) una cosa Sinònimos e contràrios ansimia, càusa, písima / abbétia, arraghèscia, atema, congiuntura, cóntia, iscóticu, iscúgia, tzemia Maneras de nàrrere csn: intzimia de… = coment'e chi…, a su postu de…; bogai intzimia = chircare iscusas; is intzimias de su partu = sinnales de comente una fémina ràida est sentida pro s'illierare Frases ita cudha bagadia… morti chen'e intzimia fatzant! 2. dhi narant cosa po tenni s'intzimia po dh'acusai ◊ no tenendu intzimia de perunu imputu, dhus iant libberaus 3. seis benius a mi pigai cun ispadas e fustis, intzimia de èssi unu bandidu (Ev)◊ intzimia de istudiare ses zogandhe! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu germe, source, principe Ingresu germ, cause, beginning Ispagnolu germen, origen, pretexto Italianu gèrme, càusa, princìpio, sìntomo, stìmolo, movènte Tedescu Ursprung, Grund.

«« Torra a chircare