assumàncu, assumàncus , avb: assurumancu Definizione
a su mancu = si àteru nono
Sinonimi e contrari
allumancu,
assalumancu,
assunessi,
aterunono,
medaeschi,
medennessi,
nensi
Frasi
assurumancu nerimí poita est aici ◊ si un'ammentu assumancu ndhe tenia!…
2.
assumancu proite ti ses dendhe a bídere, pro chimbe francos putzinosos!…◊ assurumancu po cosa, cussa televisioni: po biri iscimprórius de telenovellas!
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
au moins,
du moins
Inglese
at least
Spagnolo
por lo menos
Italiano
alméno
Tedesco
wenigstens.
assunéssi , avb Definizione
a su nessi, si no àteru
Sinonimi e contrari
allunessi,
assumancu,
aterunono,
medaeschi,
medennessi,
nensi
Frasi
si aia àpidu assunessi sa barchighedha mia!…◊ potere eo assunessi in s'istante matessi dare sa vida mia in giambu insoro! (Mossa)◊ assunessi a tènnere s'impressione de ti àere bidu! ◊ nàrami assunessi ite ti naras! ◊ no mi pariat beru chi agataia cumpanzia a torrare, assunessi pro unu pagu de caminu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
au moins
Inglese
at least
Spagnolo
por lo menos
Italiano
alméno,
perloméno
Tedesco
wenigstens.
aterunòno , avb Definizione
àteru nono = si no àteru: narant fintzas si a. (prus che àteru acumpangiau de nessi) = itl. se non altro, cun su matessi sinnificadu
Sinonimi e contrari
assumancu,
assunessi,
medaeschi,
medennessi,
nensi
Frasi
andhamus sero sero, aterunono torramus chito! (G.Ruju)◊ si benis tue puru est menzus, aterunono semus in prus ◊ mi còmporo sas domos, aterunono si bi fato carchi cosa la fato in domo mia! ◊ mi che esso a campu, si aterunono nessi linna mi ghiro ◊ faghe custu, si aterunono!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
au moins,
du moins
Inglese
at least
Spagnolo
al menos
Italiano
alméno
Tedesco
wenigstens.
cantepennò, cantepennòno , avb Definizione
si no àteru, a su nessi
Sinonimi e contrari
assumancu,
nensi
Frasi
baebbei tue a fàghere cussu, o cantepennono ispiegabbilu comente depet fàghere! ◊ faghe a manigare, o cantepennono ammanitza sa cosa, za bi pesso deo! ◊ làssami pasare, o cantepennono torrare àlidu! ◊ si faghet totu, o cantepennò si comintzat ◊ cheriat a los lassare líbberos de si che torrare a domo, o cantepennò a los pagare!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
au moins
Inglese
at least
Spagnolo
al menos,
por lo menos
Italiano
alméno,
quantoméno
Tedesco
wenigstens.
immalmàre, immamàre, immamàri , vrb: irmamai,
irmamare,
ismamai,
ismamare,
smamai Definizione
coment'e istesiare dae sa mama: segare is cambighedhos noos chi su fundu de sa bide (o de àtera cosa prantada) bogat in prus de is chi depent bogare is pudones o chi podet allatare; andharesindhe; istesiare, istagiare is animales piticos de sa mama po no súere prus
Sinonimi e contrari
ammamai,
brossare,
ilmamagiare,
irbrossare,
irgemmellai,
scalancari,
ispudhonare,
spillonai
/
illascare,
ispampinare,
sderriai
/
istitai
Frasi
sonniaiat chi fit immamendhe, pudendhe, ifischendhe, binnennendhe e catighendhe ◊ a irmamare est faina istentosa
2.
nche fint istichitos in su funnacru irmamanne vinu e bruschetanne
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
rendre moins épais
Inglese
to thin (out)
Spagnolo
deschuponar,
desmamonar,
destetar
Italiano
sfoltire,
sfemminellare
Tedesco
lichten.
màncu , nm, avb, cng: immancu,
mancus Definizione
prus pagu, nau prus che àteru a su postu de unu no forte o fintzes po afortigare su no, s'idea de mancare, de no èssere; inditat sèmpere s'idea de farta o de méngua, de mancare (es. sas oto mancu deghe = mancant dexi minutus a is otu; is noi oras mancu cincu = mancant chimbe minutos a is noe) e in matemàtica tenet a símbulu / – /
Sinonimi e contrari
nemmancu
| ctr.
finces,
prus
Modi di dire
csn:
chena mancu = chentza farta; mancu, mancus chi... (e fintzas "mancus" solu, + su vrb. a su cong.) = mancuberi, coment'e chi…, itl. nemmeno fosse; mancu su/sa/sos/sas…(+ númene, nadu coment'e a impudu, dispiàghidos) = no at pagadu, no ndh'est bàfidu, no ndhe balet (+ númene); èssere ómine de pacu prus o mancu = pagu ’e tzou, de pagu cabbale; èssere a mancu maledhu = istai unu pagu mellus de saludi; fàghere a mancu de carchi cosa = istare chentza, lassare istare; mancu po conca, po sonnu = mancu a bi pessare!; bènnere mancu, torrai de mancu = menguai, pèrdiri fortzas, essire peus, andhare de male in peus
Frasi
ch'est colau su prus e no che at a colare su mancu?
2.
si est gai mancu bi andho ◊ mancu a lèzere faghet, cun custa lughe ◊ no bi andhas tue e mancu deo! ◊ machisonza, no ti ndhe faghes mancu sa birgonza de faedhare gai?! ◊ no timet mancu sas annadas malas ◊ non piaghet mancu a isse ◊ cun custu corriaxu, sa bachixedha mancu si acatat de èssi giunta!
3.
diaderus ndi fatzu de mancu de atrus trumentus! ◊ faghídendhe a mancu de fumare! ◊ no si ndhe podet fàghere de mancu a manigare
4.
no ndhe at iscobiadu a sa muzere ca issa si fit posta chena mancu a sa parte de sa cuscénscia
5.
mi brigat puru, mancu lu apa fatu pro cumbénia mia! ◊ mi catzas mancus chi sia unu cane! ◊ ite presse, mancu chi sias una chida sena papare?!
6.
a mie mi ant acumpanzadu duas féminas fatendhe lughe cun d-unu titzone inchesu e brinchendhe muros de tres tancas: mancu sas rutas chi amus leadu!…◊ za nos est costadu cust'ozu… mancu su fritu chi amus leadu collindhe s'olia!
7.
sa cosa chi no benit mai mancu est sa paràgula de Deus ◊ custa est funtana chi no benit mai mancu, ne in istiu e ne in annadas de sicore ◊ sa mere de domo, custa dea-pobidha, non beniat mai mancu in sas netzessidades (Z.Zazzu)
Cognomi e Proverbi
smb:
Mancu
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
moins,
non plus,
pas,
même
Inglese
not so much as
Spagnolo
menos,
ni,
ni siquiera
Italiano
méno,
nemméno,
neppure
Tedesco
wenigste (Subst.),
weniger (Adv.),
nicht einmal (Adv.).
nénsi , avb: nentzi,
nessi,
nessis,
nintzi Definizione
a su mancu, po èssere pagu, si no àteru; dhu narant fintzes cun dispraxere, cun pentimentu, impudu
Sinonimi e contrari
allunessi,
assumancu,
assunessi,
aterunono,
medaeschi,
medennessi
Frasi
fut un'ómine artu nensi duos metros ◊ nessi su logu tento, si no poto triballare ◊ si no poto fàghere a duas manos, nessi a una! ◊ si passas in carrela nàrami nessi adiu! ◊ si diat deper lèzere nentzi una borta ◊ nessis s'isprendhet sas corrias ◊ su prementu est unu bucone de pasta lassau nensi oto dies
2.
nessi una manu de azudu podias dare, andhe chi no ses andhadu a triballare!
Etimo
ltn.
nec + sic
Traduzioni
Francese
au moins
Inglese
at least
Spagnolo
al menos,
por lo menos
Italiano
alméno
Tedesco
mindestens,
wenigstens,
wenn wenigstens,
wenn.
pichícu , agt, prn: biticu,
picicu,
piticu,
pitiu,
pitzicu Definizione
chi (o unu chi) tenet pagu mannària: nau cun ironia, su foedhu podet bòllere nàrrere mannu, meda, ma fintzes própriu minore, antzis minore meda, nudha puru, fintzes segundhu ite si iat a bòllere (es.: piticu su fàmini!… = meda (nau de unu chi giai si biet ca tenet fàmene); piticu su prexu!… = pagu, própriu nudha (nau de unu chi giai si biet chi no est prexau)/ min. piticadhedhu, pitichedhedhu, pitierredhedhu, pitiedhedhu, pitiridhedhu, pitirrinchinu; famíllia pitia = cun totu is fígios minores
Sinonimi e contrari
minore,
minudu,
picocu,
pistirincu,
pistiringhinu
| ctr.
mannu
Frasi
s'ierru fait is dis tanti pitias chi apena orbésciu bis iscurigai ◊ est piticadhedhu aditzu si bit! ◊ su fuedhai meda fait sa dí pitia
2.
at donau su bistiri a sa manna, sa rosa a sa pitica ◊ mellus a morri a pitiu po no sufriri a mannu tanti pena ◊ andat bèni po mannus e pitius
3.
piticu s'arrogu de casu chi si at segau… agiummai no mi ndi lassat!
Cognomi e Proverbi
smb:
Pitiu, Pittiu
/
prb:
mellus chi pràngiant is piticus chi no is mannus
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
petit,
moins grand,
moindre
Inglese
small
Spagnolo
pequeño
Italiano
pìccolo,
minóre
Tedesco
klein.