allistài , vrb: allistrai, allistrare, listrai Definizione pònnere in lista, fàere sa lista Sinonimi e contrari lezistrare, malcare Frasi usada su sistema de is tachedhas po allistai sa cosa chi bendiat, ca no fiat bellu a iscriri ◊ babbu mi aiat allistradu a iscola Etimo srd. Traduzioni Francese porter sur la liste Inglese to put in a list Spagnolo alistar Italiano méttere in lista Tedesco in eine Liste eintragen.

batíre, batíri , vrb: betiri, bitiri, vatire Definizione carrare, acortzire una cosa, fàere bènnere a unu, ma si narat fintzes in su sensu de causare un'efetu; nau de is matas e fintzes de sa terra, giare, bogare frutu; rfl., bogare s'erriu Sinonimi e contrari batúchere*, bature, poltare | ctr. istesare, leai Modi di dire csn: batire (a unu) a su meu = cumbínciri, fàghere adduire s'àteru a su chi naro deo; batire a su sou = fai arrexonai, portai a unu a fuedhai, a nàrriri su ch'iscít, sa beridadi, cumbínciri a unu Frasi ndhe cheret batidu totu a inoghe su chi bi tenimus in cudha domo ◊ sa cosa dae campu ndhe cheret batida a bidha ◊ totu cussos dannos nos ant batidu a malu batu ◊ bai e bati una màriga de àcua! ◊ ita at bitiu? ◊ si est intesu male, fintzas chi ndhe li ant batidu su dutore! ◊ prite un'azudu nessi no batides pro cariare su chivarzu? 2. is antigos dhu naiant chi cussu sonu a denote batiat avolotu ◊ custu fritu batit nie! ◊ su bentu bosanu batit abba 3. terra bona, cussa: su pore chi ocannu est batindhe l'ant a zúchere a montovu! ◊ sas arburedhas sunt mannitas e comintzendhe a batire 4. o mala solte, a cantu mi as batidu!…◊ como l'apo batidu a su meu e mi ponet mente (G.Ruju)◊ cun sas bonas peràulas l'apo batidu a su meu 5. candu si est betiu su frúmini, is àcuas fuant imbàtias finas a sa domu 6. no cheret faedhare, ma sa giustíssia già lu batit a su sou! ◊ l'isúzigo bene, lu bato a su sou e, mih, chi narat chie bi aiat in s'irrobbamentu! ◊ no che at pessone chi lu batat a su sou, a isse! (G.Ruju) Traduzioni Francese porter, fructifier Inglese to bring, to bear fruit Spagnolo traer Italiano portare, condurre, fruttificare Tedesco bringen, Früchte bringen.

birrandài , vrb Definizione fàere unu brindhis, bufare a sa salude de ccn., fàere unu brindhu Sinonimi e contrari brindai Frasi cun su trigu cotu si fiat inténdiu satzau prus chi essit birrandau sa mellus cosa Traduzioni Francese boire, trinquer, porter un toast Inglese to drink a toast Spagnolo brindar Italiano brindare Tedesco toasten, anstoßen, prosten.

carelàre , vrb: carellai, carellare, cuerelai, cuerelare Definizione intrare o pònnere in giustítzia a unu po calecuna cosa Sinonimi e contrari cramari, dannuntziai, incherellare, tzitare Frasi m'abbàida a mi carellare de fura!…◊ issu si fiat carellau cun d-unu chi dh'iat fuedhau mali ◊ bandu a ti carellai a su pretori ca mi as iscutu! Etimo itl. quarellare Traduzioni Francese porter plainte Inglese to bring an action against s.o Spagnolo querellar Italiano querelare Tedesco verklagen.

carrucàre , vrb: carrugare Definizione portare a carruga, carrare o portare su trigu, su laore, a s'argiola po dhu treulare, a domo a dh'incungiare Sinonimi e contrari assedare, isseidare Frasi los bido carruchendhe in sas costeras cun sa màrghine a cúcuru ◊ bi cheriat su carru a carrugare trigu e lana ◊ carrucat a s'arzola sos mannucros de su tricu Etimo srd. Traduzioni Francese porter les graines à l'aire Inglese to carry grain to barnyard Spagnolo rebañar el trigo en la era Italiano portare il grano all'àia per la trebbiatura Tedesco den Weizen auf den Dreschplatz bringen.

codhilòne , nm: codhirone Definizione a c. = ciciu in codhos de un'àteru cun is cambas ananti, una a un'ala e una a s'àtera de su tzugu Sinonimi e contrari cadhigarone, cocolloi, codhedhu, codhicorona, codhubalone, palaborcedhu Frasi leare a unu a codhirone Etimo srd. Traduzioni Francese porter sur les épaules (qqn) Inglese astride one’s shoulders Spagnolo a carramanchones Italiano a cavallùccio Tedesco huckepack.

giúchere , vrb: ciúghere, giúghere, zúchere Definizione prus che àteru, portare o àere cosa in dossu, in sa carena, o acanta meda, o in posse, siat foedhandho de gente, siat de animales o cosas, fintzes solu in chistionu: si narat fintzes in su sensu de s'unione inter mascu e fémina / ger. giutendhe, pps. giutu; 1ˆ p. sing. ind. pres. giutzo Sinonimi e contrari batire, batúchere, bíghere, dúcere, gíchere, leai, poltare, úgere / règhere / cadhicare, cobèrrere, futire | ctr. lassai Modi di dire csn: giúghere a unu a corpos, a imbudadas, a frunzita = pigaidhu a corpus, a ispintuas, cumandaidhu de ndi fai su chi si bolit; giúghere a imbàrriu una cosa = portaidha a istrobbu; giúghere a unu a léria = pigaidhu a risu, a befa; giúghere a montovu = nomenai fatuvatu coment'e cosa de ispantu; giúghere a unu dae sa pira a sa mela = promítiri a candu una cosa a candu un'àtera tanti de dhu aguantai aspetendi ma sentza de dhu acuntentai mai, pigai in giru; giúghere a unu in buca = fuedhaindi fatuvatu (pruscatotu mali) Frasi cust'àrbure giughet sa pruna a pileri ◊ giuto custa cosa a imbargu: menzus l'arrimo ◊ a isse lu giughent a montovu ◊ prinnedhu giuchet sas pinnias niedhas 2. devet andhare pro che giúghere sos dochimentos ◊ in caminu Gesugristu est rutu giutèndheche sa rughe a su Calvàriu ◊ bennarzu malu si che at giutu sos betzos a s'àteru mundhu 3. ite bos giuto, dae tzitade? - at dimandhadu su babbu a sas fizas ◊ su dinari bollu do candho mi giughides su coro de Mariedha! 4. su naturale lu giughet a èssere de avénia cun totu ◊ ite mala fortuna chi mi at giutu! ◊ lu giughent sos dimónios 5. niunu sa fide giutesit a mie: totu los incontresi traitores 6. sa trae giughet sa domo Etimo ltn. ducere Traduzioni Francese tenir, porter Inglese to bring, to have something on Spagnolo llevar Italiano avére addòsso, portare con sé Tedesco tragen, mitnehmen.

incherellàre , vrb Definizione intrare giustítzia a unu, pònnere in giustítzia a unu po calecuna cosa Sinonimi e contrari carelare, cramari, tzitare Traduzioni Francese porter plainte Inglese to proceed against Spagnolo querellarse Italiano querelare Tedesco verklagen.

lesiài , vrb Definizione fàere dannu a unu in s'onore, in sa fama, in is diritos Etimo ctl., spn. lesiar, lisiar Traduzioni Francese porter atteinte (à), léser Inglese to harm Spagnolo menoscabar Italiano lédere Tedesco schädigen, verletzen.

poltàre , vrb: portai, portare, potai Definizione giúghere o ingòllere de unu logu o tretu a un'àteru, siat istesiandho e siat acortzindho; giúghere in pitzu, acanta; rfl. nau de gente, àere relatzione, traténtzia cun ccn. Sinonimi e contrari batire, bature / leai, zúchere Modi di dire csn: portai a ispàssiu = leare, zúghere carchi cosa pro passare ora, divertimentu e gai; portai a tragu = leare trazendhe; portai a domu = batire intrada, balanzu Frasi porta a innòi cussa cosa ca est sa mia! ◊ cun Gemilianu eus detzídiu de ti nci portai o a domu sua o a domu mia, ca a solu no podis abarrai ◊ su pastori at portau su tallu a monti 2. si portu su dinai gei ti dha còmporu ◊ su dotori at arracumandau de dhas portai sempri in busciaca custas píndulas ◊ portat idea de fai is cosas comenti si depit ◊ cussa po frigociai portat tiaus!…◊ fiat tropu s'arrennegu chi portàt in corpus ◊ portat una manu longa longa 3. s'àcua de su mari portat sa sai ◊ in Sardigna dhoi at arrocas chi portant òru 4. cun cussu si portaus bèni meda e is cosas mi dhas narat ◊ nosu si portaus bèni cun totus, in bidha Etimo itl. Traduzioni Francese porter, avoir Inglese to bring, to have Spagnolo llevar, traer, llevar Italiano portare, avére con sé, contenére Tedesco bringen, tragen, mitnehmen.

vatúre , vrb: bature, vaure Definizione carrare, acostire una cosa, fàere bènnere a unu; si narat fintzes de is matas in su sensu de fàere o bogare su frutu / ind. pres.: geo vato, tue vatus, isse vatut, issos vatunt; imp.: 1ˆ p. sing. vatua, 2ˆ p. sing. vatuas, 3ˆ p. sing. vatuat, 3ˆ p. pl. vatuant; impr. 2ˆ p. sing. vatu!, 2ˆ p. pl. vatute! Sinonimi e contrari batire, batúchere*, poltare | ctr. leai Frasi connosco custu locu dae canno babbu mi vatuat a inoche ◊ mi ant chérfiu vaure a inoche ◊ su ventu nche li vatut sa voche ◊ vatunchelu a domo su partò! ◊ vàtulu unu gútiu de vinu! ◊ vatu a inoche sa piluca mea! ◊ vatuteminche cudha mascaredha! ◊ vatunnelu, s'arantzu! 2. peri su ruvu vatut su frutu Traduzioni Francese porter Inglese to bring, to take Spagnolo traer Italiano portare Tedesco bringen.

«« Cerca di nuovo