gròdhe, gròdhi , nm: grodho,
grodhu Definizione
genia de cane areste connotu po is trassas chi portat e ca si betat a is angiones, ma tenet fama mala (sa béstia maledita, apesta, rusta) peus de sa chi meritat: po su prus papat animaledhos dannàrgios (sórighes), nimales mortos o andhaos male; in cobertantza, chie tenet unu fàere de trasseri po si papare s'angenu
Sinonimi e contrari
animabi,
apesta,
arresi,
bucamala,
fraíciu,
gallíciu,
giommaria,
leori,
lodhe,
lodhosu,
magliane,
matzone,
mastinu,
peiganu,
rulta,
tzerpi,
zosepe
/
imbovadori,
tramperi,
transosu
Frasi
su grodho abbenenat sa vida de sos pastores, ca s'anzone chi acatat irvenat ◊ s’ómine no est naschidu pro istare intanadu e catziadu che grodhe ◊ est pessamentosu e sériu, ma sempre a oju biu che a su grodhe ◊ su grodhi est castiendi is angionis…
2.
no semus totu grodhes ne anzones ca tenimus unu coro e una mente! ◊ pro apedhare sos catedhos nanos no ndhe sentint sos grodhes antzianos! ◊ sunt gai imboligosos chi su grodhe che colant che anzone
Terminologia scientifica
anar, vulpes vulpes ichnusae, v. v. crucigera
Etimo
srdn.
Traduzioni
Francese
renard
Inglese
fox
Spagnolo
zorro
Italiano
vólpe
Tedesco
Rotfuchs,
Fuchs.
gúrpinu , agt Definizione
de gurpe, de margiane, chi faet che a su margiane
Sinonimi e contrari
gródhinu,
maciuninu
Modi di dire
csn:
pompiare a g. a unu = abbaidàrelu, bíderelu a mal'ogru, chentza li dare fide meda; rídere a g. = ríere cun malíssia, a befe, gorpeggorpe; prànghere a supedhos gúrpinos = a sa muda, chirchendhe de no lu dare a bídere; canna gúrpina = zenia de bardu (Dipsacus fullonum)
Frasi
est unu tempus gúrpinu irghiliniu de pistoléssia (F.Satta)◊ sa franchesa sua no fit a totus chi fachiat cracu bonu e pro cussu fit pompiau a gúrpinu de tzerta zente ◊ sa bidha li ridiat a gúrpinu ◊ si los pompiabat a gúrpinu iscanzandhe de labras a unu risitu chi pariat de befe
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
de renard
Inglese
foxy
Spagnolo
zorruno
Italiano
volpino
Tedesco
Fuchs…
magliàne , nm: margiane,
margiani,
mariane,
mariani,
marjane,
martzane,
marxani,
marzane,
marzani,
mergiani,
merxani Definizione
genia de cane areste connotu po is trassas chi portat e ca si betat a is angiones: ma tenet fama mala (sa béstia maledita, apesta, rusta) peus de sa chi méritat: po su prus papat animaledhos dannàrgios (sórighes), animales mortos o andhaos male; in cobertantza, chie tenet unu fàere de trasseri po si papare s'angenu: in custu sensu, e sèmpere candho si pigat s'animale che unu cristianu, su númene si narat chentza s'artículu, coment'e númene de persona (chi dhu'est puru: Marianu) e si est cmpl. ogetu si faet prepositzionale / coa de margiani = zenia de erba chi narant pabulosu (Echium italicum); innòi morit margiani = itl. qui casca l'asino, pagu bi faghent sas trassas!
Sinonimi e contrari
animabi,
apesta,
arresi,
bucamala,
fraíciu,
gallíciu,
giommaria,
grodhe,
leori,
lodhe,
lodhosu,
matzone,
mastinu,
peiganu,
rulta,
tzerpi,
zosepe
Frasi
margiani iat fatu votu de fai unu conillu: candu at fatu su fillu fiat margiani etotu! ◊ margiani portat càrigas finis ◊ s'anzone mi ndhe at furadu marzane! ◊ si no buscat un'archivusada, mariani che ponet su pè in sa matzonera ◊ bi at marianis e sirvones ◊ mergiani no est de fidai!◊ in su munnu dhue at ómines ci funt peus de is lupos e de is maglianes!◊ una note su mere isparat, su teracu andhat e acatat a mariane mortu in s'annile
2.
margiani mannu imparat a is margianedhus ◊ mergiani ses de nòmini e de trassas ◊ si ponit peri a fai su mortu margiani, po mi ponni timória
Cognomi e Proverbi
smb:
Margiani, Mariane, Mariani
/
prb:
marxani càmbiat a piu ma no a trassas
Terminologia scientifica
anar, vulpes vulpes ichnusae, v. v. crucigera
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
renard
Inglese
fox
Spagnolo
zorro
Italiano
vólpe
Tedesco
Rotfuchs,
Fuchs.
matzòne , nm Definizione
genia de cane areste connotu po is trassas chi portat e ca si betat a is angiones, ma tenet fama mala (sa béstia maledita, apesta, rusta) peus de sa chi meritat: po su prus papat animaledhos dannosos (sórighes), animales mortos o andhaos male; in cobertantza, chie tenet unu fàere de trasseri po si papare s'angenu
Sinonimi e contrari
animabi,
apesta,
arresi,
bucamala,
fraíciu,
gallíciu,
giommaria,
grodhe,
leori,
lodhe,
lodhosu,
magliane,
mastinu,
peiganu,
rulta,
tzerpi,
zosepe
/
cdh. macioni,
ttrs. matzoni
Modi di dire
csn:
matzone canu, fioridu = zenia de colore biancu chi leat su pilu in zerru (nadu in suspu: pessone chi zughet malíssia meda, chi tenet fama de trasseri); allegru che matzone in cabidanni = prexau meda
Frasi
matzone no faghet anzone ◊ su matzone est a úrulos ◊ sas trassas de su betzu no las binchet su matzone ◊ cun matzones no est cosa de si fidare!
2.
fit inzeniosu e ispavillu che unu matzone ◊ sos matzones a nou sunt essidos cun prumintas de onzi calidade
Cognomi e Proverbi
smb:
Maccione, Maccioni, Mazzone
/
prb:
su matzone podet pèrdere su pilu, ma sas trampas mai! ◊ no bi at matzone chi no fetat fine mala
Terminologia scientifica
anar, vulpes vulpes ichnusae, v. v. crucigera
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
renard
Inglese
fox
Spagnolo
zorro
Italiano
vólpe
Tedesco
Fuchs,
Rotfuchs.
travonéri , agt, nm Definizione
nau de ccn., chi est o portat trassas malas
Sinonimi e contrari
ammalisciadu,
malisciosu,
trassadori,
trasseri
Traduzioni
Francese
rusé,
vieux renard
Inglese
old fox
Spagnolo
zorrón
Italiano
scaltro,
volpóne
Tedesco
schlau.