aredéu , nm: arereu,
areu,
eredeu* Definizione
totu is parentes de una matessi famíglia
Sinonimi e contrari
arénsia,
aretóriu,
arràcia,
arrampile,
arrépula,
condomadu,
eréscia,
iscrípia,
istripa,
istripile,
prutzénia
Frasi
cussu est de aredeu de genti maca ◊ si peset sa zente nostra che unu solu areu! (A.Casula)◊ isse nascheit s'últimu in s'areu ◊ de cussu aredeu no nci ndi at prus me in bidha
Traduzioni
Francese
famille,
souche
Inglese
family name
Spagnolo
parentela
Italiano
casato,
parentado
Tedesco
Geschlecht.
bulletàriu , nm Traduzioni
Francese
carnet à souche,
registre à souche
Inglese
receipt book
Spagnolo
talonario
Italiano
bollettàrio
Tedesco
Quittungsblock.
cossighína , nf: cotichina,
cotighina,
cotzichina,
cotzighina,
cotzigina,
cutzichina,
cutzighina Definizione
sa parte de is arraighinas, mescamente de una mata, de una tupa (bona fintzes po fàere pipas, segundhu sa linna); bufóngiu a tropu de pigare sa conca
Sinonimi e contrari
cocina,
coighina 1,
mola,
motzighina,
tzompa
/
coichina,
imbreachera
Frasi
cotichina de castannarju, de chessa, de ghidhostre ◊ su linnaresu essit in chirca de linna bregadina: chimuza, cotichina, frastamaza
2.
a unu tusorzu Bodale at leadu una cotzighina gai forte chi ancora ndhe faedhant, in bidha ◊ s'at picau una cotichina e andhabat a rodinu che gradharone
Terminologia scientifica
rbr, upm
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
bûche,
souche
Inglese
log
Spagnolo
cepa
Italiano
ciòcco,
ceppàia
Tedesco
Strunk.
fundàbi , nm: fundali,
fundhale,
funnale Definizione
su tretu de fundhu (mescamente su tretu prus bàsciu in su truncu de matas mannas, fintzes de domos), su tretu prus atesu (fintzes de unu possessu, su tretu a s'àtera bandha de s'intrada), sa parte prus in fundhu de su mare, de unu muru, in terra, e su fossu puru; logu chi faet a badhe, bàsciu e in paris che a sa cea, ma prus úmidu, peale de monte; sa síngia o erriga chi si paret tra terra e aera, atesu (si narat prus che àteru pl.); in sa carena, su tretu de is nàdigas; su fundhurúgiu, mescamente su chi faent unas cantu cosas postas in istrégiu; logu de matas (fundhos)
Sinonimi e contrari
fundhache,
fundhera,
fundhu
/
imbasamentu
/
badhe
/
feche
/
padente
/
ttrs. fundari
Modi di dire
csn:
fundali de àcua = poju, paule de abba, garropu, fundagu; fundhale de àrbure = su chi abbarrat in terra, paris cun sas raighinas, de un'àrbure pustis segada; su fundhale de s'ulicra = su fossighedhu suta de s'origra; su fundali de sa massa (laore) = su trigu de fundhu, in terra, in s'arzola
Frasi
tue depes èssere issiu dae su fundhale de s'iferru, ghetadommos! ◊ sos fundhales de su mare sunt fungudos cantu prus si andhat a mesu ◊ ant fatu is fundhales de sa domo a picu e a pala ◊ eus bíviu in cussu frius de su fundabi de sa funtana ◊ pigai s'ànima sua e ghetaincedha a fundali!
2.
est in su fundali pascendi is brebeis
3.
sos fundhales sunt rujos ◊ a iscurigadroxu su fundali no s'iscerat prus ◊ s'ispacat s'aera che melagranada, fundhales biaitos s'iscavacant ◊ su funnale cara a Tíana est inniedhigannosi
4.
non papat pisci po no s'isfundi su fundali ◊ custas mudandas parint piticatzas po su fundali tuu
5.
chin s'ape issos cherent isfrutare sos frores de su fundhale pro buscare leu e chera, papa e mele
Terminologia scientifica
slg, crn
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
vallée,
horizon,
souche
Inglese
valley,
horizon,
stump
Spagnolo
valle,
horizonte,
cepa
Italiano
vallata,
orizzónte,
céppo
Tedesco
Talebene,
Horizont.
fundhamentàrju , nm Definizione
cussu chi at fundhadu prus che àteru un'arereu, su primu chi si ammentat de una famíllia de unu logu
Sinonimi e contrari
fundadori
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
souche
Inglese
progenitor
Spagnolo
fundador
Italiano
capostìpite
Tedesco
Stammvater,
Gründer.
iscràtza , nf Definizione
sa gente chi est dipéndhia de calecuna famíglia, de is mannos de unu parentau, cun is calidades puru, pruschetotu naturales
Sinonimi e contrari
aredeu,
arénsia,
arràcia,
arrampile,
arrépula,
iscrípia,
istripa,
istripile
Frasi
cussa est zente de mala iscratza
Traduzioni
Francese
souche,
lignée
Inglese
descent
Spagnolo
estirpe,
descendencia
Italiano
discendènza,
stirpe
Tedesco
Herkunft,
Stamm.
istripíle , nm Definizione
arraighina de sa gente, de una famíglia / èssere de malu i. = àere naturale malu
Sinonimi e contrari
aredeu,
arràcia,
arrampile,
arrépula,
iscrípia,
istripa
Frasi
s'istripile de Cainu nos pessighit: pro una fasche de caricotos no podimus andhare a cara arta! ◊ no mi sèghero chi so dego s'istripile de Zudas! ◊ de Fulanu ndhe amus connotu s'istripile!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
souche,
origine,
lignée
Inglese
birth
Spagnolo
estirpe
Italiano
stirpe
Tedesco
Stamm.
mòa 1 , nf: mola 1,
molla,
mora 1 Definizione
cosa chi creschet cun cambos medas totu de fundhu, agiummai totus impare e a bisura tundha, ma si narat fintzes in su sensu de mata, de truncu, cosa grussa e tundhatza
Sinonimi e contrari
busa 1,
fundhu,
macra,
mata,
moíngiu,
molarxa,
tele,
tupa
/
cdh. sgridhoni
Modi di dire
csn:
una m. de murdegu, de modhitzi, de orrú, de olia, de patata, de ardureu, de túnniu, de codrobinu; sa mola de su tuju = su tzugu; m. de tita = sa tita; m. de culu = su culu, su paneri; m. de terra = bàrdula, lea, fintzas terrinu pagu; m. de réxinis = sas raighinas de s'àrbure bidas o leadas totu paris; zúghere sa mola = zúghere su sarragu de sa morte, èssere morindhe; arrogaisí sa mola de su tzugu = iscollàresi, nadu fintzas a frastimu
Frasi
unu lèpiri de giudu, impinnaciau de coa, pomposu e mustatzudu, nd'istupat de sa moa ◊ in logos tuos bi aiat chercos e molas de mata ◊ su pitzinnu curriat sartiendhe muros e molighedhas ◊ bi aiat molas de mudhitza, de tiria, de ozastru, de arrú ◊ sunt ammaniandhe su tusinzu suta de sa mola de unu chercu
2.
nau ca est grassa: mobixedha de fémina!…◊ cussa puntura de babbautzu mi at fatu a mola
Traduzioni
Francese
buisson,
souche,
chicot
Inglese
bush,
tree stump
Spagnolo
mata,
tocón
Italiano
cespùglio,
ceppàia,
barbicàia
Tedesco
Busch,
Strauch,
Baumstumpf.