collégiu , nm: colléziu Definizione
is chi faent parte de un'organísimu pigaos o cunsideraos totus impare, totus a unu; logu inue arregollent gente, mescamente gioventude, po istudiare
Sinonimi e contrari
adunàntzia,
arrodeu,
godheta 1,
riunione
/
cunvitu
2.
Bodale che teniat su fizu in colléziu istudiendhe
Traduzioni
Francese
collège,
pensionnat,
association
Inglese
college,
board
Spagnolo
colegio
Italiano
collègio
Tedesco
Kollegium,
Internat.
cumitàu , nm Definizione
númene colletivu: unu tanti de personas, cambarada de personas chi si ponent impare po un'iscopu (es. po fàere una festa, fàere una crica, una proposta)
Sinonimi e contrari
obbreria
Traduzioni
Francese
comité
Inglese
board
Spagnolo
comité
Italiano
comitato
Tedesco
Komitee.
godhèta 1 , nf Definizione
gente totu atobiada apare po calecuna chistione
Sinonimi e contrari
adunàntzia,
arrodeu,
riunione
Traduzioni
Francese
collège
Inglese
board
Spagnolo
colegio
Italiano
collègio
Tedesco
Versammlung.
língiu , nm: (lín-giu) linzu
lizu 1 Definizione
donniuna de is costanas curtzas de unu carru, fata cun linnàmene po poderare sa cosa chi si càrrigat (linna, sacos prenos)
Sinonimi e contrari
zerda
Frasi
dhoi fiant carrus de dónnia ispétzia, a arrodas prenas e no, cun língius e cun carrubbas
Etimo
ltn.
ligneos
Traduzioni
Francese
ridelle de char
Inglese
board
Spagnolo
adral
Italiano
spónda del carro
Tedesco
Leiter.
sanidàde, sanidàdi , nf Definizione
su èssere sanu, sa salude; s'organizatzione chi pertocat sa cura de is maladias / ógiu de s. = zenia de meighina fata cun erbas
Sinonimi e contrari
salude
| ctr.
mabadia
Frasi
tui donas sanidadi a is malàdius
3.
mi croco e mi batis una tassa de ógiu de sanidade po su dolore, ca mi torrat in trassa! (R.Sardella)
Traduzioni
Francese
santé
Inglese
soundness,
health board
Spagnolo
sanidad,
salud
Italiano
sanità
Tedesco
Gesundheit.
tàba , nf: tàbula,
tàlua,
tàua,
tàula,
tàura Definizione
linna de truncu mannu bogada o segada a pígiu grussu parívile, ma fintzes àteru materiale ladu, coment'e tàula (fintzes mesa)
Modi di dire
csn:
tàula imbacada = allachedhada, colembra; t. de is libbrus = pàzine ue si ponet sa lista de sos capítulos, de sos argumentos de su líbberu cun s'indíssiu de sa pàzine ue comintzant; pamentu fatu a tàulas = tauladu; tàula de su benuju = arrodedha 1; tàula de su cherbedhu = s'ossu de su fronti; pònnere a unu in tàulas de letu = fagher rúere a malàidu, fàghereli male de dèpere istare in letu; conca de tàlua = tontu, chi no cumprendhet o no cheret cumprèndhere; tàlua apitzus, tàlua asuta e petza in mesu… = su tostoine; tàula de ortu = iscra; tàula franca = mànigu e allozu chi si daet in donu o a parte dae e in prus de sa paga
Frasi
apu fatu sa barca cun tabas de suerxu ◊ eus fatu un'iscannu de taba
2.
su ditzu narat: Amigu a tàula e frade a bisonzu!
3.
ti ponzo in tàulas de letu, si ti gheto pódhiches! ◊ giamàdemi dutores de profetu a curare sos males chi mi agabbant in tàulas de letu
Cognomi e Proverbi
smb:
Taula
Etimo
ltn.
*taula
Traduzioni
Francese
table,
planche
Inglese
board,
table
Spagnolo
tabla
Italiano
tàvola
Tedesco
Brett,
Tisch.
tabèdha , nf: taedha,
tauledha,
tavedha,
toedha 1 Definizione
tàula pitica, fine; genia de pala de còere a màniga curtza; genia de taulita po ispruinare orrobba; tira de cosa chi si ponet a su bruncu de su porcu po chi no forroghet e a is bigos po no súere; fresa de casu, casigiolu mannu prus de chilu; a logos fintzes sa cabiga de su carru
Sinonimi e contrari
taulita
/
ispàdula 1
Modi di dire
csn:
taedha de mele = pane o bresca de meli; taedha de ladru = sestu, cantu mannu de lardu comente si costoit salidu; taedha de prantàgia = arzoledha, tuledha de pranteri
Frasi
tabedha pro tèndhere su pane ◊ su bene nostru est totu in custas manos gallosas, tostas che taedha ◊ lestras coment'e lampu, azurridas e revessas, a su colpu de sa taedha faghiant su fossu, iscudindhe!
Etimo
ltn.
tabella
Traduzioni
Francese
tablette
Inglese
small board
Spagnolo
tabla pequeña
Italiano
tavolétta
Tedesco
Brettchen.
tagéri , nm: talgeri,
talleri,
taxeri,
tazeri,
trazei 1 Definizione
trastu de coghina, orrugu retangulare de tàula grussa (mescamente de nughe o àtera linna bona, cun d-un'ischeadura a un'ala coment'e asa), a costaos prus apertos in artu, imbuidau, fatu tuvudu a manera de dhue pònnere e segare petza, a bisura de istrégiu; segundhu su costúmene, est un'apertura in sa gunnedha
Sinonimi e contrari
mesale 1
/
cdh. tadheri
Frasi
fiat unu talleri de castàngia, mannu chi nci capiat aintru un'angionedhu ◊ s'ingennieri… afitau in su talleri e a coa abbruxau! ◊ parit torrendi arrivesa bufendi broru in su talleri! ◊ at postu su taxeri prenu de fà e lardu in pitzu de sa pingià po dhu mantènnere caente
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
planche à hacher
Inglese
chopping board
Spagnolo
tajo,
tajador
Italiano
taglière
Tedesco
Hackbrett.
zèrda , nf: (sa zerda = sazèrda) cedra*
gelda,
tzerda Definizione
donniuna de is duas costanas de su carru, fata a linnàmene, po mantènnere sa cosa chi si càrrigat (linna, sacos prenos o àteru)
Sinonimi e contrari
bratzolu 1,
bratzulera,
costana,
língiu,
palera
Traduzioni
Francese
ridelles du char
Inglese
board
Spagnolo
adral
Italiano
spónda del carro
Tedesco
Leiter.