agiòne , nf: ajona,
ajone,
ajoni Definizione
genia de lóriga de corria o de pedhe crua chi si ponet a su giuale, in mesu in mesu, po dhue fàere intrare e arrèschere sa punta de sa timona de su carru o de s'arau / furriaisí a un'ajoni = fàgheresi a unu gantzu
Sinonimi e contrari
alasoni,
bagione 1,
cajone 1,
fatzolu 1,
giussòrgia,
sesúgia
Frasi
nosu festis is ajonis cun pedhi de marxani
2.
s'espi si fúrriat a un'ajoni candu cracat, ca pungit e mússiat
Traduzioni
Francese
anneau d'un joug
Inglese
strip of leather joining the top flail to the handle
Spagnolo
mediana,
barzón
Italiano
gombina
Tedesco
Lederriemen im Pflugbaum.
búgia , nf: buza,
burza 1 Definizione
istrégiu fatu cun pedhe de craba, po pònnere cosa de papare o de bufare; nau in cobertantza, sa bentre / min. buzichedha; bogitu = itl. borsa, zainetto (de iscola)
Sinonimi e contrari
borràcia,
udre
/
taschedha
/
bentre,
istògomo
Modi di dire
csn:
sa burza de su fele = busichedha de su fele, su fele; èssere una burza de fele = (nadu de ccn) tirriosu, odiosu
Frasi
su pitzinnu bogat dae sa buza una piza de pane e casu ◊ manna una buza de pedhe mi desit e sos bentos intro impresonesit ◊ una buza gighia de binu e sa tasca de provistas arreu ◊ sos sordados depiant acumpanzare su re cun buzas de abba ◊ chie non traballat ite ponet in sa búgia?! ◊ a ses annos seo annau a iscola cun su bogitu
2.
su chi ti dant in travallu a contu anzenu serbit solu a ti prenare sa buza ◊ issos si atatant, si prenant sas buzas!
Cognomi e Proverbi
smb:
Buza, Buzas, (Debuggias, Debugias, Uggias, Uzzas)
Terminologia scientifica
stz
Etimo
ltn.
*bulgea
Traduzioni
Francese
outre
Inglese
leather bag
Spagnolo
odre
Italiano
ótre
Tedesco
Schlauch,
Wanst.
cógliu , nm: colzu 1,
córgiu,
corju,
corzu,
croxu Definizione
est prus che àteru sa pedhe de animales de petza manna (àinu, boe, cuadhu, e àteros) e po cussu grussa meda; si narat in cobertantza de sa pedhe de su cristianu puru, mescamente a disprétziu, o de calecunu bestimentu malu a manigiare samunandho de cantu est grussu
Sinonimi e contrari
pedhe
/
còglia,
corgiolu,
iscortza,
scroxu
/
pidhoncu
Modi di dire
csn:
su croxu de sa mela, de s'àxina, croxu de àrburi, de pani, de nuxi, de méndula, de arenada, de coloru = sa corza; gherrare a corjos = a istrumpas
Frasi
de sos corzos contzados, segundhu s'animale si faghent loros, sogas, traíglias, solas e àteru ◊ li lasso su colzu a si lu fàghere a botinos
2.
no podea abarrai in croxu de su feli chi tenea! ◊ ancu ti boghent su corzu, coromeu!…◊ lu felzeint a ue su colzu est piús duru ◊ timet a lu corpare, a su fizu, a bortas puru chi li guastet su corzu!…
3.
bogadichelu cussu corzu de tzacheta, ca ti la sàmuno!
Terminologia scientifica
crn
Etimo
ltn.
coriu(m)
Traduzioni
Francese
cuir,
peau
Inglese
leather,
rind
Spagnolo
cuero,
piel
Italiano
cuòio,
bùccia
Tedesco
Leder,
Schale.
coiràmene, coiràmini , nm Definizione
is còrgios, is pedhes
Sinonimi e contrari
corjàmene
Frasi
is catzolas fatas dai custu coiràmene non ti n'iant tocau de pè!
Etimo
ctl., itl.
cuiro + corame
Traduzioni
Francese
des cuirs
Inglese
dressed leather
Spagnolo
corambre
Italiano
corame
Tedesco
bearbeitetes Leder.
corjàmene , nm Definizione
is còrgios, is pedhes
Sinonimi e contrari
coiràmini
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
cuirs
Inglese
leather and hides
Spagnolo
corambre
Italiano
cuoiame
Tedesco
Lederware.
corjàrju , nm Definizione
maistu chi trebballat is còrgios
Sinonimi e contrari
pedhinarju
Terminologia scientifica
prf
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
peaussier
Inglese
dealer in leather and hides
Spagnolo
curtidor
Italiano
cuoiàio
Tedesco
Lederhändler.
corría , nf: curria Definizione
acapiolu, tirighedha fine e longhita de pedhe (e fintzes codriola po sa bardúfola)
Sinonimi e contrari
agugeta,
allióngiu,
cordonera,
lantu,
presógliu,
trena
/
sagonitu
Modi di dire
csn:
bogare sa pedhe a c. = segàrela a tizas; c. de aciotus, de frenu, de porta, de sàndalus; sa c. de su linnàmini = itl. fibra, tìglio del légno; sa c. de sa pasta = tèmpera, more zusta de su pane pro lu sestare, corriatu ma no assutu; segare sa c. a sa pasta (de su pane, de sos durches e gai) = nòghereli in sa pesadura; no leare corria = (nadu de su casu faghindhe) chi no essit bene, chi abbarrat coment'e a renas); c. de rasoja = tira de pedhe pro arrodare sa resorza de su braberi; c. de terra = zura, tiza de terra, binzia de terrinu sestadu a longu; andhare a cabadhu in corrias de focu = a cadhu fuindhe; èssiri de bona c. (nadu de zente) = corriatos, fortes
Frasi
sas corrias si ponent a prèndhere sas iscarpas ◊ li bogo sa pedhe a corria, si li ponzo manu! ◊ su pastore si bestiat in giancheta de billutu, gambales de corria e pantalones a s'isporta
2.
mi ant ispropiau una corria de terra
3.
candu est bentu de soli su pani perdit sa corria
4.
est tucau a cabadhu in corrias de focu ◊ si ndi est andau… in corrias de fogu!
Cognomi e Proverbi
smb:
Corria, Corrias
/
prb:
in palas allenas corria lada
Etimo
ltn.
corrigia
Traduzioni
Francese
courroie
Inglese
leather strap
Spagnolo
correa
Italiano
corréggia
Tedesco
Riemen.
corriàlzu , nm: corriàrgiu,
corriarju,
corriarxu,
corriaxu,
corriarzu Definizione
pedhe, corria fine de pedhe chi si ponet po cosire sogas, sabbatas e àteras cosas de pedhe etotu: est fatu de pedhe de canes o de gatos làngios; fintzes frunimentos de pedhe po animales (cuadhos, burricos)
Frasi
at cosidu sa tasca cun corrialzu a puntos fitos ◊ gei no portas sa língua cancarada e cosia a corriarxu!…◊ pro fàghere su corriarzu lassaiant unu cane presu a mòrrere de fàmine
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
courroie de cuir
Inglese
small leather strap
Spagnolo
correa
Italiano
correggiòla
Tedesco
Riemchen.
sesúgia, sesúja , nf, nm: sisuja,
sisuju,
susúgia,
susuja,
susuza Definizione
est una genia de lóriga de loru o pedhe crua chi si ponet a su giuale, in mesu in mesu, po dhue intrare sa punta de sa timona de su carru o sa canna de s'arau / pinnicare o fortzicare sa cosa, sa zente che susuja = fàere a unu gànciu, atrotigare, acancarronare
Sinonimi e contrari
agione,
alasoni,
bagione 1,
cajone 1,
fatzolu 1,
giussòrgia
Terminologia scientifica
msg
Etimo
ltn.
subjugia (lora)
Traduzioni
Francese
anneau d'un joug
Inglese
strip of leather joining the top flail to the handle
Spagnolo
barzón
Italiano
gombina
Tedesco
Lederriemen im Pflugbaum.
sòca , nf, nm: assoga,
socu,
soga,
sogu Definizione
corria o tira longa e larga de pedhe cosia a un'ala de arresurtare a duos pígios: a unu càbudu portat una lóriga o chirchedha ue si faet intrare sa coatza; brione de casu modhe postu in su fogu po orrostire, comente s'iscàgiat, o fintzes de àteru chi calat comente a funedhas cagiadas; su tanti de filu chi s'intrat in s'agu (itl. gugliata) o fintzes su filu chi si faet filandho / min. sochedha, soghita
Sinonimi e contrari
cànnabu,
fune,
isciocu,
sagone,
sédina
/
cabu
Modi di dire
csn:
soga de filu, de lana, de arràfia, de ispau = cabu de filu, filu de lana, e gai; sa soga de su dimóniu = cabu de filu tropu longu (e pro cussu s'imbojat e annodighedhat cosindhe); soga de terra = bículu, zura de terrinu
Frasi
est imbodhiendi e ispodhiendi sa soga ◊ est tucau a linna chin sa soca ◊ faghiat sogas cun sa pedhe crua ◊ sunt colados a cadhu, a soga a codhu ◊ una crapola nida che apo ligadu in s'ortu e cun su socu nou…
2.
su casu nou postu in su fogu si faghet a sogas ◊ portat su cofinu prenu de sogas fendi cumpositzionis de ballus tundus ◊ cussa filongiana filaiat semper a soga manna ◊ dae laras perdiat sogos de bae ◊ preparu una soghitedha de satitzu
3.
sas socas de su pisellu fint ghetatas a ria
4.
fibàt e tessiat, sa soga si segàt ma no ndi aciungiat!
Etimo
ltn.
soca
Traduzioni
Francese
corde en cuir,
courroie
Inglese
leather rope
Spagnolo
soga,
cuerda de cuero,
correa
Italiano
fune di cuòio
Tedesco
Lederschlinge,
Lederseil.